هیدروپونیک یا کشت بدون خاک
اولین شواهد علمی ثبت شده در مورد هیدرو پونیک مربوط به جان ون هلموت بلژیکی است و پس از آن جان وودوارد انگلیسی گیاهان را در آبی که حاوی انواع متعددی از خاکها بود ، کشت کرد و فهمید بهترین رشد در مخلوطی صورت می گیرد که حاوی مقدار بیشتری خاک است و نتیجه گرفت که رشد گیاه حاصل موادی است که از خاک در آب حل شده است و در اختیار گیاه قرار گرفته است و خود آب به تنهایی قادر به بر آورده کردن نیازهای گیاه نمی باشد. تجربیات ادامه پیدا کرد و در این بین نکات تازه ای از فرایند رشد و تغذیه گیاه روشن شد.
با کشف و توسعه پلاستیک، هیدرو پونیک نیز گام بزرگی به جلو رفت. کاربرد پلاستیک هزینه ها را کاهش داد و سادگی کار بیشتر شد. بسترها براحتی از محیط بیرون جدا شدند و با مدیا پر شدند، با توسعه پمپهای مناسب، والوها و سایر تجهیزات، اتو ماتیک کردن سیستم ممکن شد. پروژه های هیدروپونیک بزرگی برای تولید انواع سبزیجات و گلها شکل گرفته و در حال شکل گیری است و همچنان در حال گسترش است.
اساس این روش کشت بر عدم استفاده از خاک و تأمین مواد غذایی مورد نیاز گیاه از طریق آب و محلولهای غذایی استوار است. در واقع کشت بدون خاک ، قرار گیری ریشه گیاه در یک محیط ثابت، محلول غذایی جاری و هوادهی شده، بستر غیرآلی( مانند پرلیت) و یا دربستری با مواد آلی مانند پیت ماس است.
از ارزشهای متداول کشت بدون خاک توت فرنگی که بصورت تجاری مطرح است می توان به سیستم کشت در گلدان ها چهارگوش یونولیتی که در هر گوشه آن یک گیاه در پرلیت یا ماسه کشت می شود اشاره نمود. با استفاده از این گلدانها می توان سیستم کشت Yerti-GRO را که در آن تا ۸ گلدان روی هم قرار می گیرند را مورد استفاده قرار داد، با این روش می توان از فضای عمودی استفاده بیشتری نمود و غذادهی را از گلدان بالاانجام داد.
روش دیگر استفاده از کیسه های پلی اتیلنی بلند به صورت آویزان می باشد. در این روش در کیسه ها سوراخهایی را برای کاشت نشاء تعبیه کرده و محلول غذایی را از بالا به درون کیسه با آبیاری قطره ای در اختیار گیاه قرار می دهند.
کشت به روش هیدرو پونیک در داخل و خارج گلخانه امکان دارد.
کنترل دما، رطوبت و مدیریت سایر فاکتور ها در داخل گلخانه، چه در کشت خاکی، چه در کشت بدون خاک یکسان است. تفاوت عمده به سیستم حمایت فیزیکی گیاه و روش ارائه آب و مواد غذایی مربوط می شود.
۱- تراکم بیشتر : استفاده از اتاقهای رشد برای جوانه زنی و تولید گیاهچه و کاهش فضای رقابتی بین گیاهان این امکان را می دهد که تعدا بیشتری گیاه در واحد سطح داشته باشیم. این مزیت بخصوص در مکانهایی که زمین و هزینه ساخت گلخانه بسیار زیاد است، (مانندکشورهای اروپایی) بسیار ترغیب شده اند.
۲- افزایش تولید: گزارشات نشان می دهد که افزایش تولید و بهبود کیفیت از نتایج تغذیه مطلوب است. از آنجا که مدیریت تغذیه در هیدروپونیک بهتر انجام می گیرد. تولید افزایش می یابد . باید در مورد بوته های رز در هلند همراه با استفاده از نور مصنوعی و کشت هیدروپونیک کاملا اتوماتیک و مدرن و گلخانه های فوق مدرن شیشه ای، تزریق دی اکسید کربن و سایر فاکتورهای رشد ، تولید هر بوته بین ۱۵ تا ۳۰ درصد افزایش می یابد. کارشناسان تخمین می زنند در گلخانه های پلاستیکی با سیستم مدیریت بسیار خوب و کنترل دقیق دما و رطوبت بدون نور مصنوعی و تزریق دی اکسید کربن، استفاده از سیستم هیدرو پونیک تولید را ۱۲-۸ درصد افزایش دهد.
۳- کاهش از دست رفتن آب از طریق تبخیر: از آنجا که در این کشت آب با هوا بطور مستقیم در تماس نیست، مقدار از دست دادن آب از طریق تبخیر بشدت کاهش می یابد. اگر چه این امر در مصرف آب تاثیر دارد، ولی رطوبت ایجاد شده حاصل از ورود آب بخار شده به هوا نیز وجود نخواهد داشت و برای تامین رطوبت گلخانه بخصوص در ماههای گرم، باید دقت بیشتری کرد.
۴- آفات و بیماریهای خاکزی وجود ندارند: بدلیل عدم استفاده از خاک وجود بیماری های قارچی خاکزی و سایر پاتوژنهای خاکزی در صورت استریل کامل مدیا منتفی است .ولی به هر حال اگر پاتوژن به هر نحو وارد مدیا شود، میتواند بشدت و سرعت وحشتناکی گسترش یابد.
تولید کننده ای که در سیستم هیدروپونیک تولید می کند باید پس زمینه قوی در علوم گیاهی داشته باشد و تقریبا یک شیمیست باشد. از آنجا که سیستم تغذیه،تزریق کننده ها، پمپها و محاسبه گرها نیز نیاز به تعمیر، نگهداری و باز بینی دارند، وجود متخصص خبره محلی که در زمانهای خاص و بحرانی بتواند بسرعت در سایت حاضر شده و پروژه را نجات دهد الزامی است.
۵- نیاز به کودهای خالص با کیفیت بالا دارد: از آنجا که در این سیستم گیاه در تماس مستقیم با محتویات کود است و ماده واسطه ای به نام خاک برای تحمل استرس وجود ندارد، هر گونه ناخالصی و یا نامحلول بودن باعث می شود که مصرف کود را غیر ممکن کند. لذا تنها استفاده از کودهای خالص با کیفیت بالا که خواه نا خواه قیمت آنها چندین برابر کودهای عادی است الزامی است. اوضاع وقتی وخیم تر می شود که تولید کننده از سیستم برگشت دار Recycled استفاده نکند. در این صورت مصرف این نوع کودها افزایش می یابد. هزینه های جاری بالا می رود و سود خالص بشدت کاهش می یابد.
جهت ثبت نام در دوره اموزشی مدیریت گلخانه های هیدروپونیک بر روی تصویر فوق کلیک نمایید.
دوره غیر حضوری است و محتوای الکترونیکی در قالب CD یا DVD به آدرستان ارسال می گردد.
پس از پایان گواهی و مدرک معتبر مدیریت گلخانه های هیدروپونیک با قابلیت ترجمه رسمی دریافت می نمایید.
مشاوره رایگان: ۰۲۱۲۸۴۲۸۴ و ۰۹۱۳۰۰۰۱۶۸۸ و ۰۹۳۳۰۰۲۲۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۳۳۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۸۸۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۹۹۲۸۴
مزایای گلخانه های هیدروپونیکاهداف
وجود مزایای بسیار بارز گلخانه های هیدروپونیک در مقایسه با سایر انواع آن، سبب شده است که رشد روز افزونی برای آن در جهان بوجود آید که در این جا به منظور آشنایی بیشتر ، برخی مزایای اساسی این نوع گلخانه ها آورده شده است.
الف) کاهش مصرف آب
یکی از مزایای بارز گلخانه های هیدروپونیک، مصرف آب می باشد، مصرف آب در این گلخانه ها بطور متوسط یک سیستم کشت سنتی و یک پنجم کشت در گلخانه های دیگر است . از اینرو در مناطقی که کم آبی در آن وجود دارد ایجاد این نوع گلخانه ها از مزایای بالایی برخوردار خواهد بود.
ب) عدم نیاز به خاک حاصلخیز
بستر کشت گلخانه های هیدروپونیک مواد دیگری غیر از خاک است. از طرف دیگر غذای مورد نیاز گیاه از طریق آب وارد بستر شده و به مصرف گیاه می رسد. از این رو زمین و خاک گلخانه نقشی در عملکرد آن ندارد و بدین وسیله برخلاف سایر گلخانه ها و کشت سنتی، گلخانه های هیدروپونیک در کلیه مناطق بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی قابل ایجاد است و نوع و کیفیت خاک محل، هیچگونه تأثیر در آن ندارد.
ج)کاهش شدید آفات و بیماریها
همانطوریکه می دانیم منشاء کلیه آفات و بیماریها، خاک است از این رو آنجائیکه در کشت هیدروپونیک کشت بدون خاک است از این رو هیچ گونه آفات و بیماری متوجه گیاه نخواهد شد و بدین وسیله هزینه های ناشی از ضرورت مراقبتهای کشاورزی و استفاده از سموم و غیره به کلی منتفی می گردد.
البته در این جا لازم به ذکر هستیم که احتمال ورود برخی بیماری از طریق کارگران شاغل در گلخانه و پرندگان و حشرات وجود دارد که در این صورت با اعمال کنترلهای مناسب، انتقال این گونه بیماریها نیز کاملاً محدود خواهد شد.
د) عملکرد بالا
یکی دیگر از خصوصیات بارز گلخانه های هیدروپونیک ، عملکرد در هکتار بسیار بالا می باشد. قابل کنترل بودن سیستم تغذیه گیاه، نبود آفات و امراض نباتی، قابل کنترل بودن دقیق شرایط محیطی و غیره سبب افزایش عملکرد در هکتار این گلخانه می گردد. بطوری که درحالت متوسط عملکرد این گلخانه تا پنج برابر کشت خاکی خواهد بود.
ر) کیفیت بالای محصولات تولیدی
از دیگر مزایای کشت هیدروپونیک، کیفیت بسیار بالای محصولات تولید شده می باشد، قابلیت کنترل تغذیه گیاه و قابلیت کنترل شرایط محیطی، از جمله عواملی است که سبب افزایش قابل توجه کیفیت محصولات تولیدی می شود. چه از نظر شکل و ظاهر و زیبایی وشاید به جرأت بتوانیم بگوییم از نظر کیفیت محصولات تولید شده در کشت هیدروپونیک قابل مقایسه با کشتهای خاکی نمی باشد.
اهداف کشت هیدروپونیک
۱- تولید میوه و سبزی تازه در زمینهای خشک، سنگی، باتلاقی و زمینهایی که به هر دلیل غیر قابل کشت هستند.
۲- بهره برداری از اماکن متروکه مثل انبار، گاراژ و غیره
۳- کشت گیاهان علوفه ای بطور متوالی برای واحدهای کوچک دامداری
۴- صرفه جویی قابل ملاحضه در مصرف آب در مناطق که آب کمیاب است.
۵- بازده بیشتر در تولید سبزیجات و گلهای خارج از فصل درگلخانه
۶- سهولت پیش بینی میزان عملکرد ۷- کیفیت بهتر محصولات
۸- کاهش میزان ابتلا به بیماریهای ارگانیک و انگلی گیاهان
۹- کاهش هزینه نیروی انسانی به علت حذف عملیاتی که به خاک مربوط می شود.
