مدیریت گلخانه های هیدروپونیک

                                                              *  مدیریت گلخانه های هیدروپونیک *

هیدروپونیک چیست ؟

هیدروپونیک یا کشت بدون خاک یک تکنولوژی برای پرورش گیاه در محلول غذایی است که تمام عناصر مورد نیاز گیاه را با یا بدون نیاز به یک بستر در اختیار گیاه قرار می دهد .

چرا هیدروپونیک ؟

مواجه شدن کشاورزی امروز با عوامل محدود کنده در خاک مثل میکروارگانیسم های بیماری زا و نماتدها ، PH نامناسب ، بافت سنگین ، زهکشی ضعیف ، تخریب ناشی از هوازدگی و بالا بودن هزینه جایگزین کردن خاک با یک بستر کاشت دیگر .
سیستم هیدروپونیک شرایط مطلوبی را برای رشد گیاهان فراهم می آورد و منجر به دستیابی به عملکرد های بالا در مقایسه با کشتهای هوای آزاد می شود .
هیدروپونیک یا کش بدون خاک برای کنترل بیماریها و آفات خاکزاد بویژه در نواحی گرمسیری که چرخه زندگی این موجودات بطور پیوسته دایر بوده و آلودگی ناشی از آنها این نواحی را بیشتر تهدید می کند ، روش بسیار مطلوب می باشد .
بنابراین با کشت گیاهان در سیستم های هیدروپونیک می توان از صرف زمان و هزینه برای استریل کردن و بهبود خاک اجتناب کرد .

هیدرو پونیک واقعی چیست ؟

مفهوم اصلی واژه هیدروپونیک ، کشت در محلولهای غذایی است هر چند پرورش محصولات در بسترهای جامد خنثی با استفاده از محلولهای غذایی است ، هرچند پرورش محصولات در بستر های جامد خنثی با استفاده از محلولهای غذایی نیز در زمره کشتهای هیدروپونیک محسوب می گردند .

تاریخچه هیدروپونیک :

هیدروپونیک از یافته های آزمایشگاهی نشات گرفت که جهت تامین مواد مورد نیاز رشد گیاه و ترکیب عنصری گیاه اجرا گردید . سابقه چنین ازمایشاتی به اوایل سال ۱۶۰۰ میلادی بر می گردد . در حالیکه سابقه کشت بدون خاک گیاهان به روزگارانی دورتر از این زمان می رسد .
باغهای معلق بابل ، باغهای شناور در مکزیک و باغهای چینی نمونه های بارزی از کشت هیدروپونیک در ادوار کهن می باشد .
بعدها فیزیولوژیست ها با پرورش گیاهان در محلولهای ویژه برای اهداف آزمایشی ، این روش را غذا کشت نامیدند و در سال ۱۹۲۵ روش غذا کشت با گرایش صنعت گلخانه ای به صورت کاربردی و عملی درآمد .
بدلیل وجود مشکلاتی همچون بافت سنگین خاک و بیماریها در گلخانه های خاکی ، محققان سیستم غذا کشت را جایگزین سیستمهای سنتی کشت های خاکی کردند ، در سال ۱۹۲۹ دکتر ویلیام اف گریک در دانشگاه کالیفرنیا موفق به پرورش گوجه فرنگی با طول بوته ۷/۵ متر در محلولهای غذایی گردید . وی نام این سیستم تولید را هیدروپونیک نامید که از دو واژه یونانی Hydros به معنی آب و Ponos به معنی کاز مشتق شده است بعد از این ، واژه هیدروپونیک وارد مباحث ازمایشگاهی و دنیای عملی باغبانی گردید .
مهمترین تولید کنند های تجاری هیدروپونیک در دنیا:
کشورهای هلند ، اسپانیا ، کانادا ، ژاپن ، نیوزیلند ، انگلستان ، آمریکا و ایتالیا می باشند

موقعیت کنونی هیدروپونیک :

با گسترش پلاستیکها ، هیدروپونیک وارد مرحله دیگری از پیشرفت خود گردید . توسعه پمپها مناسب ، تایمرها ، لوله های پلاستیکی و ابزار آلات دیگر منجر به مکانیزه شدن کامل سیستمهای هیدروپونیک گردیده و هزینه های ثابت و جاری را کاهش داده است .در مناطق خشک دنیا مثل مکزیک و خاورمیانه ، مجتمع های هیدروپونیک با واحدهای نمک زدا برای استفاده از آب دریا بعنوان یک منبع آب تازه احداث گردیده اند . این تاسیسات نزدیک اقیانوس بنا شده اند و گیاهان در شنهای ساحل پرورش داده می شوند .

آینده هیدروپونیک :

هیدروپونیک یک علم نوپاست و سابقه استفاده تجاری از آن به ۵۰ سال بیشتر نمی رسد ولی در همین مدت زمان کوتاه با بسیاری از موقعیتها از کشت های فضای آزاد مزرعه ای و حفاظت شده گلخانه ای تا کشت های بسیار تخصصی در زیر دریایی های اتمی برای تولید سبزی تازه سازگار شده است .
هیدرو پونیک دارای پتانسیل قوی برای تولید محصول در نواحی با مناطق وسیع لم یزرع مانند بیابانها می باشد .
هیدرو پونیک یک وسیله با ارزش تولید سبزی در کشورهای دارای زمین زراعی محدود و یا کشورهای کوچک پرجمعیت می باشد .
همچنین یک ابزار بسیار مفید برای برخی کشورهای کوچک با صنعت توریسم می تواند باشد . در این کشورها امکانات توریستی مثل هتل ها در زمینهای حاصلخیز بنا می شوند و کشاورزی را در آن مناطق با محدودیت مواجه می سازند .
در حال حاضر تحقیقات زیادی در جهت توسعه سیستمهای هیدروپونیک برای پرورش سبزی در ایستگاههای فضایی در حال اجراست .

فواید هیدرو پونیک:

زمین مورد نیاز نیست و حتی در طبقه دوم ، فضاهای باز و ساختارهای پوشیده می توان کشت کرد .
محیط کار تمیز است و پرورش دهنده هیچ تماسی با خاک ندارد .
زحمت کمی دارد ، نیاز به ساختن بستر ، وجین و آبیاری و غیره ندارد .                                                                                                                                          امکان کشت مداوم وجود دارد .
تولید خارج از فصل امکان دارد .
کشت سبزیها می تواند با اسودگی خاطر انجام گیرد .
با انجام مدیریت صحیح امکان عملکردهای بالا وجود دارد .
تلفات اب به حداقل خود می رسد .
امکان پرورش گیاهان و ریشه دار کردن قلمه برای صادرات بدون خاک وجود دارد .
محدودیتها یا معایب کشت هیدروپونیک
هزینه اولیه آن بالاست که اگر کشت هیدروپونیک همراه با کشاورزی با شرایط محیلی کنترل شده باشد این هزینه بالاتر است .
برای راه اندازی و نگهداری سیستم و همچنین فعالیتهای روتین روزانه نیاز به نیروی متخصص و صد البته گران قیمت دارد .
با توجه به هزینه های بالای این تکنیک کشت بدون خاک محدود به محصولات با ارزش بالا می باشد .
برای اجرای سیستم نیاز به انرژی ضروری است .
هنگامی که دمای محلول در طول دوره های گرم بالا می رود عملکرد کاهش پیدا میکند .

علل افزایش عملکرد در کشت هیدروپونیک در مقایسه با خاک:

۱- با توجه به نوع گیاه تولیدی می توان تمام عناصر مورد نیاز آن را به میزان کاملا استاندارد در اختیار گیاه قرارداد که به این ترتیب صدمات ناشی از کمبود یا بیش بود عناصر غذایی به حداقل میرسد .
۲- وجود آفات یا بیماریها در خاک عملکرد محصول را به میزان زیادی کاهش می دهد .
۳- EC و PH و سایر شرایط فیزیکو شیمیایی بستر که موثر بر رشدند در بهترین شرایط خواهند بود .
در شرایط گلخانه ای در صورت یکسان بودن شرایط محیطی برای کشت خاکی و بذون خاک افزایش تولید گوجه فرنگی بصورت هیدروپونیک در حدود ۲۰-۲۵ درصد می باشد .استفاده از خاک ضدعفونی شده و تغذیه کافی در کشت های خاکی می تواند برخی از مشکلات را رفع نماید و باعث مقداری افزایش عملکرد گردد.
 

جهت ثبت نام در دوره آموزشی مدیریت گلخانه های هیدروپونیک بر روی تصویر فوق کلیک نمایید

دوره غیر حضوری است و محتوای الکترونیکی در قالب CD یا DVD به آدرستان ارسال می گردد

پس از پایان گواهی و مدرک معتبردوره اموزشی مدیریت گلخانه های هیدروپونیک  با قابلیت ترجمه رسمی دریافت می نمایید

مشاوره رایگان: ۰۲۱۲۸۴۲۸۴ و ۰۹۱۳۰۰۰۱۶۸۸ و ۰۹۳۳۰۰۲۲۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۳۳۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۸۸۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۹۹۲۸۴

طبقه بندی هیدروپونیک:

* کشت محلول یا هیدروپونیک مایع:

الف- روشهای چرخشی (سیستمهای بسته)
تکنیک لایه نازک محلول غذایی (NFT)
تکنیک جریان عمیق (DFT)
ب) روشهای غیر چرخشی (سستم های باز)
تکنیک غوطه ور کردن ریشه
تکنیک شناوری
تکنیک واکنش موئینگی
کشت بستر جامد (سیستم های تلفیقی)
این نوع کشتها می تواند سیستم های باز یا بسته باشد .
تکنیک کیسه آویزان
تکنیک رشد کیسه ای
تکنیک شیاری یا آبشخوری
تکنیک گلدانی

* هوا کشت :

تکنیک ریشه مه پاشی
تکنیک تغذیه با میست
تکنیک محلول مایع

الف ) روشهای چرخش (سیستم های بسته ) :

تکنیک لایه نازک محلول غذایی (NFT) :
NFT یک سیستم هیدروپونیک واقعی است که در آن یک لایه نازک محلول غذایی از طریق کانالهایی جریان می یابد و ریشه های گیاه به طور مستقیم در معرض آن قرار می گیرند .
کانال از یک لایه نرم وقابل انعطاف ساخته می شود . نشاها همراه با مقدار کمی از بستر رشد در وسط صفحات قرار داده شده و سپس در لبه آن به طرف نشاها کشیده می شود و بهم متصل می شوند .
حداکثر طول کانالها در این سیستم ۵-۱۰ متر بوده که با شیب ۳۳/۱-۲ درصد نصب می شوند . محلول غذایی به انتهای بالاتر هر کانال پمپ می شود و بوسیله نیروی ثقل بطرف انتهای پایین جریان می یابد و شبکه ریشه ها را مرطوب می کند .
محلول قبل از چرخش مجدد در سیستم از نظر غلظت کنترل می شود .
مقدار جریان محلول غذایی بسته به طول کانال ۲-۳ لیتر در هر دقیقه تنظیم میگردد . در پرورش گیاهان بلند با این سیستم حمایت کافی از نظر محلول غذایی باید انجام گیرد .
تکنیک جریان عمیق (DFT) :
سیستم لوله ای :
محلول غذایی به عمق ۳-۲ سانتی متر در درون لوله های pvc به قطر ۱۰ سانتی متر جریان می یابد .
ته گلدانهای پلاستیکی حاوی مواد گیاهی در تماس با محلول غذایی که در لوله ها جریان دارد ، قرار می گیرند . گیاهان در گلدانهای پلاستیکی مشبک مستقر شده و درون سوراخهای ایجاد شده در لوله های PVC نصب می شوند . خاک اره ، فیبر نارگیل یا پوشینه های برنج یا مخلوطی از هر دوی آنها ممکن است بع عنوان بستر کشت برای پر کردن گلدانهای مشبک مورد استفاده قرار گیرند . یک تکه کوچک مشبک بعنوان آستر در گلدانها قرارداده می شود تا بستر کاشت از گلدانها خارج نشده و وارد محلول غذایی نگردد .
لوله های PVC ممکن است در یک ردیف و یا به شکل زیگزاگ چیده شوند که بستگی به نوع محصول دارد . کاربرد سیستم زیگزاگ کارایی بالاتری دارد اما برای محصولات محدودی می توان آنرا مورد استفاده قرارداد . سیستم تک ردیفی هم برای محصولات بلند و هم کوتاه کارایی دارد .
لوله های PVC باید شیب ۳/۳-۲/۵ درصد جهت تسهیل در جاری شدن محلول غذایی داشته باشند . رنگ کردن لوله های PVC با رنگ سفید به کاهش گرم شدن محلول غذایی کمک خواهد کرد .
این سیستم می تواند در فضا های باز یا در ساختارهای تحت پوشش مستقر شود .
ب )روش غیر چرخشی (سیستم های باز):
محلول غذایی فقط یکبار مورد استفاده قرار می گیرد و چرخشی نیست . هنگامیکه غلظت عناصر EC یا PH محلول کاهش می یابد . محلول تعویض می شود .
تکنیک غوطه ور کردن ریشه :
در این تکنیک گیاهان در گلدانهای کوچک ی که با مقدار کمی بستر کاشت پر شده اند پرورش می یابد . ۳-۲ سانتی متر از ته گلدانها در محلول غذایی غوطه ور می شود که مسوول جذب عناصر می باشد . درحالیکه بقیه گلدان در فضای بالای محلول غوطه ور بوده و عمل تهویه را انجام می دهد دو سوم حجم ظرف باید توسط محلول پر شود .
تکنیک شناوری:
این روش شبیه روش جعبه ای است با این تفاوت که از ظروف کم عمق استفاده می شود .
گیاهان در گلدانهای کوچک مستقر شده و بر روی صفحه استیروفومی یا هر صفحه سبک دیگر ثابت می شوند و روی ظرف که با محلول غذایی پر شده شناور می شوند .
محلول بطور مصنوعی هوادهی می شود .
تکنیک واکنش موئینگی :
گلدانهای کاشت در شکلها و اندازه های مختلف با سوراخهایی در زیر مورد استفاده قرار می گیرند . این گلدانها را با یک بستر بی اثر پر می شوند و نشاء یا بذر را درون بستر بی اثر می کارند .
این گلدانها در ظروف کم عمق که با محلول غذایی پر شده است قرار می گیرند . محلول غذایی بوسیله خاصیت موئینگی به بستر بی اثر می رسد .
کشت بستر جامد :
در این نوع سیستم کشت ، از مواد جامد عالی و معدنی به عنوان بستر کاشت گیاه و نگهدارنده ریشه استفاده می شود .
این نوع کشت ها می توانند سیستمهای چرخشی یا غیر چرخشی باشند.
تکنیک کیسه آویزان:
از کیسه های پلی اتیلن ضخیم به رنگ سفید تیمار شده با نور UV لایه مشکی که به شکل استوانه یا لوله ای با طول حدود ۱ متر هستند استفاده می شود .
انتهای این کیسه ها بسته شده و روی آن لوله های PVC کوچک بسته می شود .
این کیسه ها به طور عمودی از محلی از بالای کانال جمع کننده محلول غذایی آویزان می شوند.
نشاﻫﺎ ﯾﺎ ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮاد ﮐﺸﺖ در ﮔﻠﺪاﻧﻬﺎی ﻣﺸﺒﮏ در داﺧﻞ ﺳﻮراﺧﻬﺎی اﯾﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺮ روی دﯾﻮاره ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎی آوﯾﺰان ﺑﺎ ﻓﺸﺎر وارد ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ.
ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﻪ ﺑﺎﻻی ﻫﺮ ﯾﮏ از ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎی آوﯾﺰان ﭘﻤﭗ ﻣﯽ ﺷﻮد و از ﻃﺮﯾﻖ ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎﯾﯽ ﺑﻄﻮر ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ در داﺧﻞ ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎی آوﯾﺰان ﺗﻮزﯾﻊ ﻣﯽ ﮔﺮدد.اﺿﺎﻓﯽ ﻣﺤﻠﻮل از ﻃﺮﯾﻖ ﺳﻮراﺧﻬﺎی اﯾﺠﺎد ﺷﺪه در ﺗﻪ ﮐﯿﺴﻪ ﻫﺎی آوﯾﺰان در ﮐﺎﻧﺎل زﯾﺮﯾﻦ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺨﺰن ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﻣﯽ ﯾﺎﺑﺪ.
انتخاب تکنیک :
دراﻧﺘﺨﺎب ﺗﮑﻨﯿﮏ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد:
فضا و ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ در دﺳﺘﺮس
ﭘﯿﺶ ﺑﯿﻨﯽ ﺳﻮدﻣﻨﺪی ﺗﮑﻨﯿﮏ
در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﺑﺴﺘﺮ ﮐﺎﺷﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ
ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از ﻣﺤﺼﻮل ﻧﻈﯿﺮ رﻧﮓ، ﻇﺎﻫﺮ، ﻋﺎری از ﺳﻤﻮم ﺑﻮدن و ﻏﯿﺮه
 * تغذیه گیاه :
اجزاء سازنده گیاه :
ﺣﺪود ۸۰-۹۵ درﺻﺪ وزن ﺗﺮ ﮔﯿﺎه را آب ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. درﺻﺪ دﻗﯿﻖ آب ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ و آﻣﺎس ﮔﯿﺎه در زﻣﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداری ﮐﻪ اﯾﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ زﻣﺎﻧﯽ از روز ﮐﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﯿﺮی ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد، ﻣﻘﺪار رﻃﻮﺑﺖ در دﺳﺘﺮس، دﻣﺎ، ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎد و دﯾﮕﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻗﺮار ﻣﯽ ﮔﯿﺮد.
ﺑﻌﻠﺖ ﻧﺎﭘﺎﯾﺪار ﺑﻮدن وزن ﺗﺮ، ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ ﻣﺎده زﻧﺪه ﮔﯿﺎﻫﯽ ﻣﻌﻤﻮلاﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺻﻮرت ﻣﯽ ﮔﯿﺮد.
ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ ۹۰ درﺻﺪ وزن ﺧﺸﮏ ﻣﺎده زﻧﺪه ﮔﯿﺎه را ﺳﻪ ﻋﻨﺼﺮ ﮐﺮﺑﻦ (C)، اﮐﺴﯿﮋن (O) و ﻫﯿﺪروژ (H) ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ. آب ﻫﯿﺪروژن و اﮐﺴﯿﮋن را ﺗﺎﻣﯿﻦ ﻣﯽ ﮐﻨﺪ و ﮐﺮﺑﻦ ﻧﯿﺰ از دی اﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ ﻫﻮا ﻣﻬﯿﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدد.
اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ۱۵ درﺻﺪ وزن ﺗﺮ ﯾﮏ ﮔﯿﺎه ﻣﺎده ﺧﺸﮏ ﺑﺎﺷﺪ و ۹۰ درﺻﺪ آﻧﺮا ﻋﻨﺎﺻﺮ ﮐﺮﺑﻦ، اﮐﺴﯿﮋن و ﻫﯿﺪروژن ﺗﺸﮑﯿﻞ دﻫﺪ، ﺳﻬﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﮔﯿﺎه ﺣﺪود ۵/۱ درﺻﺪ وزن ﺗﺮ ﮔﯿﺎه ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد.
عناصر معدنی و ضروری:
ﺣﺪود ۹۲ ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ۶۰ ﻋﻨﺼﺮ در ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺑﺮﺧﯽ از اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﺮای رﺷﺪ ﮔﯿﺎه ﺿﺮوری ﻧﻤﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﻌﻠﺖ وﺟﻮد آ ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﻣﺤﻠﻮل ﺧﺎک آﻧﻬﺎ را ﺟﺬب ﻣﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ.
ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺘﺨﺎب در ﺟﺬب ﯾﻮﻧﻬﺎی ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮلاﻧﺴﺒﺖ ﻣﺴﺘﻘﯿﻤﯽ ﺑﯿﻦ ﺟﺬب و در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن ﻋﻨﺼﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد. ﺑﺎ اﯾﻨﺤﺎل ﺑﯿﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎی ﮔﯿﺎﻫﯽ در اﻧﺘﺨﺎب ﯾﻮﻧﻬﺎی ﺧﺎص ﺗﻔﺎوت وﺟﻮد دارد.
ﺳﻪ ﺷﺮط ﻣﻬﻢ ﯾﮏ ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮوری:
۱- ﭼﺮﺧﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﮔﯿﺎه ﺑﺪون آن ﻋﻨﺼﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد
۲- ﻋﻤﻞ آن ﻋﻨﺼﺮ ﺗﺨﺼﺼﯽ اﺳﺖ و ﻫﯿﭻ ﻋﻨﺼﺮ دﯾﮕﺮی ﻧﻤﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺟﺎی آﻧﺮا ﺑﮕﯿﺮد.
۳- عنصر ﻣﺴﺘﻘﯿما در ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮔﯿﺎه دﺧﺎﻟﺖ دارد و ﺟﺰﺋﯽ از ﯾﮏ ﻣﺘﺎﺑﻮﻟﯿﺖ ﺿﺮوری اﺳﺖ ﯾﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﺣﻀﻮر آن ﺑﺮای ﻋﻤﻞ ﯾﮏ آﻧﺰﯾﻢ ﺿﺮوری اﻟﺰاﻣﯽ اﺳﺖ و ﺑﺮاﺣﺘﯽ ﺑﺎﻋﺚ اﺳﺘﻔﺎده راﺣﺖ دﯾﮕﺮ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﺳﻂ آﻧﺰﯾﻢ ﻧﻤﯽ ﺷﻮد و آﻧﺘﺎﮔﻮﻧﯿﺴﻤﯽ ﻋﻨﺎﺻﺮ دﯾﮕﺮ ﺑﺮ روی آن اﺛﺮ ﻧﺪارد.
ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮔﯿﺎﻫﯽ اﺳﺎس ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ﮔﯿﺎه از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ محلول ﻏﺬاﯾﯽ، ﮐﻠﯿﺪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ ﮐﺸﺖ ﻫﺎی ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ اﺳﺖ
ﺗﺸﺨﯿﺺ ﺳﻄﺢ ﺗﻐﺬﯾﻪ ای ﮔﯿﺎه در ﻫﺮ زﻣﺎن ﺑﯽ ﻧﻬﺎﯾﺖ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و درک آن ﻣﺎﻧﻊ اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﻫﺎی ﺗﻐﺬﯾﻪ ای و ﻣﺤﺪود ﺷﺪن رﺷﺪ ﮔﯿﺎه ﻣﯽ ﺷﻮد.
روش اﯾﺪه آل ﺗﻌﯿﯿﻦ وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻐﺬﯾﻪ ای ﮔﯿﺎﻫﺎن، ﺗﺠﺰﯾﻪ ﺑﺎﻓﺖ ﺑﺮگ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺑﺼﻮرت دوره ای (ﯾﺎ دو ﺑﺎر در ﻫﻔﺘﻪ) و ﺑﻬﻤﺮاه آن ﺗﺠﺰﯾﻪ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ اﺳﺖ.
ﺳﻄﺢ ﻫﺮ ﻋﻨﺼﺮ ﺿﺮوری در ﺑﺎﻓﺖ ﮔﯿﺎه و ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻌﯿﯿﻦ و ارﺗﺒﺎط آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدد.
محلول غذایی :
ﻓﻘﻂ ۱۶ ﻋﻨﺼﺮ ﺑﺮای رﺷﺪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻋﺎﻟﯽ ﺿﺮوری ﺗﺸﺨﯿﺺ داده ﺷﺪه اﻧﺪ. اﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه تقسیم می شوند
۱- ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺎﮐﺮو : در ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎدی ﺑﺮای رﺷﺪ و ﻧﻤﻮ گیاه مورد نیاز می باشند.
۲- عناصر میکرو : مقادیر جزئی از آنها برای گیاه مورد نیاز است .
عناصر ماکرو :
کربن (C) ، اکسیژن (O) ، هیدروژن (H) نیتروژن (N) ، فسفر (P)، گوگرد (S) ، پتاسیم (K) ، کلسیم (Ca) و منیزیم Mg))
عناصر میکرو :
آهن (Fe) ، کلر (CL) ، منگنز (Mn) ، بر (B) ، روی (Zn) ، مس (Cu) و مولیبدن (Mo) .
نمکها یا کودهای معدنی :
در ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ ﮐﻠﯿﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺿﺮوری ﺑﺮای رﺷﺪ ﮔﯿﺎه ﺗﻮﺳﻂ ﻧﻤﮏ ﻫﺎی ﮐﻮدی ﻣﺤﻠﻮل در آب و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﻬﯿﺎ ﻣﯽ ﮔﺮدد.
اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﮑﻬﺎی ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻪ ﺗﻌﺪادی از ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد:
ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﯽ ﯾﻮﻧﻬﺎی ﯾﮏ ﺗﺮﮐﯿﺐ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ﻣﻘﺪار آن در ﻓﺮﻣﻮل ﻏﺬاﯾﯽ ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺷﻮد.
در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﺤﺪودی ﮐﺎﺗﯿﻮن ﮐﻪ ﻧﯿﺘﺮات ﮐﺎﻓﯽ را ﻣﻬﯿﺎ ﺳﺎزد ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﯿﺘﺮات ﮐلسیم اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮد.
ﮐﻮدﻫﺎی ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺤﻠﻮل ﻏﺬاﯾﯽ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ از ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻣﺨﺘﻠﻔﯽ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ. ﺣﻼﻟﯿﺖ ﻣﻌﯿﺎری از ﻏﻠﻈﺖ ﻧﻤﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﻗﯽ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ.
اﮔﺮ ﯾﮏ ﻧﻤﮏ از ﺣﻼﻟﯿﺖ ﭘﺎﯾﯿﻨﯽ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ ﻓﻘﻂ ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﺑﺴﯿﺎر ﮐﻤﯽ از آن در آب ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ.
در ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻤﮑﻬﺎی ﮐﻮدی ﺑﺎ ﺣﻼﻟﯿﺖ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدد ﺗﺎ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺑﺮاﺣﺘﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﮔﯿﺎه ﻗﺮار ﮔﯿﺮﻧﺪ.
تنظیمات فرمول غذایی
یک فرمول غذایی خوب به چند متغیر وابسته است :
گونه و واریته گیاهی
مرحله رشد
اندام ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺼﺮف ﮔﯿﺎه
 *ﻓﺼﻞ ﮐﺎﺷﺖ :
ﺷﺮاﯾﻂ آب و ﻫﻮاﯾﯽ (دﻣﺎ، ﺷﺪت ﻧﻮر و ﻃﻮل روز)
برای پیش بینی میزان کمبود عناصر باید به مسایل زیر توجه نمود :
اغلب علایم یکسان دارند .
ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻼﯾﻢ ﮐﻤﺒﻮد و ﺑﯿﺸﺒﻮد ﯾﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻮع ﮐﻤﺒﻮد ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺸﺨﯿﺺ را ﻣﺸﮑﻞ ﻣﯽ کند .
در ارﻗﺎم ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﻋﻼﯾﻢ ﯾﮑﺴﺎن ﻧﺒﺎﺷﻨﺪ .
ﮔﺎﻫﯽ ﻋﻼﯾﻢ ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﮐﻤﺒﻮد اﺳﺖ .
اﻣﮑﺎن ﺑﺮوز ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷد .
فواید هیدروپونیک در مقایسه با کشت خاکی
کیفیت میوه :
خاک : ﻣﯿﻮه ﻫﺎ ﺑﻌﻠﺖ ﮐﻤﺒﻮد ﭘﺘﺎﺳﯿﻢ و ﮐﻠﺴﯿﻢ اﻏﻠﺐ ﻧﺮم ﯾﺎ ﭘﻒ ﮐﺮده ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻤﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری آﻧﻬﺎ ﻧﯿﺰ ﭘﺎﯾﯿﻦ اﺳﺖ.
ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ : ﻣﯿﻮه ﻫﺎ ﺳﻔﺖ ﺑﻮده و ﻋﻤﺮ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎری ﻃﻮﻻﻧﯽ دارﻧﺪ و اﯾﻦ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﮐﻨﻨﺪه اﺟﺎزه ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﯿﻮه رﺳﯿﺪه را ﻣﯽ دﻫﺪ و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ آﻧﺮا ﺑﻪ ﻧﻘﺎط دور دﺳﺖ ﺻﺎدر ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﺗﻠﻔﺎت ﻣﯿﻮه ﻧﯿﺰ ﮐﺎﻫﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﯾﺎﻓﺖ. از ﻃﺮﻓﯽ وﯾﺘﺎﻣﯿﻦ ﻣﯿﻮه ﮔﻮﺟﻪ ﻓﺮﻧﮕﯽ ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺧﺎﮐﯽ اﺳﺖ.
کودها :
ﺧﺎک : ﻣﻘﺎدﯾﺮ زﯾﺎدی ﮐﻮد ﺑﺎ ﺗﻮزﯾﻊ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﺼﺮف ﻣﯽ ﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺨﺶ اﻋﻈﻤﯽ از آن )۵۰-۸۰%( از دﺳﺘﺮش رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎه آﺑﺸﻮﯾﯽ ﻣﯽ ﺷﻮد و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از ﮐﻮد ﻧﻤﯽ ﺷﻮد.
ﻫﯿﺪروﭘﻮﻧﯿﮏ : اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻮد در ﻣﻘﺎدﯾﺮ ﮐﻢ، ﺗﻮزﯾﻊ ﯾﮑﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺮای ﻫﻤﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن، ﻋﺪم آﺑﺸﻮﯾﯽ ﮐﻮد و اﺳﺘﻔﺎده ﺑﻬﯿﻨﻪ از آن
مسائل بهداشتی :
ﺧﺎک : ﻣﻮاد زاﺋﺪ آﻟﯽ ﮐﻪ ﺑﻌﻨﻮان ﮐﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﯽ ﺷﻮﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎرﯾﻬﺎی زﯾﺎدی را در ﺧﺎک و اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻋﺚ می شوند .
هیدروپونیک : عدم آلودگی و بیماری گیاه و انسان
ﺧﺎک :
ﻧﯿﺎز ﺑﻪ آﻣﺎده ﮐﺮدن ﺧﺎک، اﯾﺠﺎد ﺗﻨﺶ ﺑﻪ رﯾﺸﻪ ﮔﯿﺎﻫﺎن ﺣﺴﺎس ﺑﻪ ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ، ﻣﺸﮑﻞ ﺑﻮدن کنترل دمای خاک ، موجودات بیماریزا که باعث مرگ گیاهچه می شوند .
هیدروپونیک : عدم نیاز به آماده کردن بستر کاشت قبل از نشاکاری ، حداقل ایجاد شوک به ریشه ها ، استقرار و رشد سریع نشاها ، نگهداری دما بستر در حد اپتیمم توسط محلول غذایی ، فقدان بیماریها
بلوغ گیاه : با شرایط نوری کافی گیاه در سیستم کشت بدون خاک نسبت به کشت بدون خاک نسبت به کشت خاک سریعتر به مرحله بلوغ می رسد .
دوام بیشتر کاشت
خاک : تعویض خاک گلخانه هر چند سال یکبار بعلت کاهش حاصلخیزی و از بین رفتن ساختمان خاک ، در شرایط مزرعه ای نیاز به آیش می باشد .