کشاورزی ارگانیک بر پایه اصول خاصی بنا نهاده شده است که آشنایی با این اصول جهت درک بهتر کشاورزی ارگانیک ضروری است این اصول اساس رشد و توسعه کشاورزی ارگانیک را فراهم نموده اند و باعث بهبود و ارتقای جهانی کشاورزی شده اند. به دلیل نیاز روزانه مردم به تغذیه ،کشاورزی از مهمترین و بیشترین فعالیت های بشر از ابتدا تا به حال و در آینده خواهد بود.
تاریخ، ارزشهای اجتماعی و فرهنگی، کشاورزی را احاطه کرده است.بکارگیری این اصول در کشاورزی به داشتن احساس مسئولیت گسترده در حمایت از خاک ، آب ، گیاهان و حیوانات و دستورالعمل های تولید ، فرآوری و توزیع غذا و سایر کالاها بستگی دارد .اعتقاد به اینکه زندگی های انسانی وابستگی شدیدی به پویایی باغات دارند و آنها میراثی ارزشمند برای نسل های آینده هستند.
اصول کشاورزی ارگانیک برای کلیه حرکات ارگانیک در جهان و در تمام جهات سودمند می باشد و توسعه، پیشرفت و هدایت کلیه برنامه ها و استاندارد ها و همچنین هماهنگی را در عرصه جهان باعث شده است.
اصل سلامت
اصل اکولوژی
اصل انصاف و عدالت
اصل مراقبت
هریک از اصول فوق در ادامه مشروحا توضیح داده می شود این اصول تماما سودمند هستند و با اصول اخلاقی و روح عمل آمیخته هستند.
اصل سلامت
کشاورزی ارگانیک سلامت خاک ها، گیاهان، حیوانات، انسان ها و کره زمین را که هیچ یک از دیگری مجزا و مستقل نیست را باید حفظ و افزایش دهد.
این اصل خاطر نشان می سازد که سلامت افراد و جوامع انسانی از سلامت اکوسیستم مجزا نبوده و خاک های سالم ، محصولات سالم و حیوانات و انسان های سالم را بوجود می آورند.
سلامت به معنی راستی و درستی در کلیه سیستم های زندگی است و فقط به نبودن بیماری ها نیست بلکه نگهداری فیزیکی و عقلانی جامعه و اکولوژی را نیز شامل می شود.
مصونیت،ارتقاء و پیشرفت،تهذیب اخلاق از صفات کلیدی و اختصاصی سلامت هستند.
نقش کشاورزی ارگانیک چه در کشاورزی و چه در فرآوری و چه در توزیع یا مصرف، پایداری و افزایش سلامت اکوسیستم ها و ارگانیسم ها از کوچکترین مخلوقات در خاک تا انسان می باشد.
کشاورزی ارگانیک در نظر دارد با تولید با کیفیت بالا و غذای مغذی به کاهش مراقبت های رفاهی و سلامتی کمک نماید.
از سوی دیگر باید از کاربرد تقویت کننده ها (کودها)، آفت کشها، داروهای حیوانی و افزودنی های غذایی که ممکن است تاثیرات زیان باری به سلامت داشته باشد پرهیز شود.
جهت ثبت نام در دوره آموزشی مدیریت کشاورزی بر روی تصویر فوق کلیک نمایید
دوره غیر حضوری است و محتوای الکترونیکی در قالب CD یا DVD به آدرستان ارسال می گردد
پس از پایان گواهی و مدرک معتبر دوره آموزشی مدیریت کشاورزی با قابلیت ترجمه رسمی دریافت می نمایید
مشاوره رایگان: ۰۲۱۲۸۴۲۸۴ و ۰۹۱۳۰۰۰۱۶۸۸ و ۰۹۳۳۰۰۲۲۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۳۳۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۸۸۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۹۹۲۸۴
اصل اکولوژی
کشاورزی ارگانیک باید براساس سیستم ها و سیکل های اکولوژیکی، کار با آنها، رقابت آنها و کمک به پایداری آنها بنیان گذاشته شود.
ریشه های این اصل کشاورزی ارگانیک درون سیستم های زنده و پویا اکولوژیکی، قرار دارد و نشان دهنده این است که تولید بر اساس چرخه ها و پروسه های اکولوژیکی می باشد..موادغذایی و رفاه داخل اکولوژی و محیط خاص آن تولید فراهم می گردد. برای مثال در تولید محصولات زراعی و باغی در خاک زنده، حیوانات در اکوسیستم کشاورزی، ماهی ها و ارگانیسم های آبزی در محیط آبی مد نظر است.
در کشاورزی ارگانیک، چراگاه ها و سیستم های برداشت از منابع وحشی(طبیعی) باید متناسب با بالانس های اکولوژیکی و سیکل های طبیعی باشد.
مدیریت ارگانیک باید با شرایط محلی مانند اکولوژی و فرهنگ تنظیم گردد.عوامل و نهاده ها باید بوسیله استفاده مجدد(بازیافت)،بازچرخ مواد،مدیرت مناسب مواد و انرژی کاهش یابد و ارتقاء کیفیت محیط و کاهش فشار بر منابع در دستور کار قرار گیرد.
کشاورزی ارگانیک باید در میان برنامه های نظام کشاورزی به تعادل و بالانس اکولوژیکی ،استقرار طبیعت حفظ تنوع ژنتیکی و کشاورزی توجه نماید.
کسانی که محصولات کشاورزی ارگانیکی را تولید ، فراوری ، تجارت و یا مصرف می نمایند باید از محیط عمومی شامل باغ ها ،کلیماها،مکان های طبیعی، زیستگاه هاو آب و هوا حمایت نمایند و به آنها سود برسانند.
اصل انصاف و عدالت
کشاورزی ارگانیک باید با توجه به فرصت ها و قابلیت های زندگی و محیط های عمومی اطمینان از انصاف را ایجاد نماید.
انصاف بوسیله عدالت، ، احترام، رعایت و ملاحظات تقسیمات جهان، ارتباطات بین انسانی تا وابستگی های دیگر زندگی های آفریده شده را شامل شود.
تاکیدات این اصل بر این است که آنهایی که درگیر کشاورزی ارگانیک شده اند باید روابط انسانی را به طریقی هدایت نمایند که در تمام سطوح از رعایت عدالت و انصاف برای تمام اعضاء دست اندرکار، کشاورزان، کارگرها، فراوری کنندگان، تجار و مصرف کنندگان اطمینان حاصل نمایند.
کشاورزی ارگانیک باید برای هر شخصی که درگیر آن می شود کیفیت خوبی از زندگی را ایجاد نماید و به کاهش تنگدستی و فقر و حاکمیت غذای سالم کمک نماید.
این اهداف به منظور تولید و عرضه شایسته مواد غذایی و سایر محصولات با کیفیت بالا است.
این اصل بیان می نماید که حیوانات باید در طول زندگی با شرایطی که مطابق با فیزیولوژی و رفتارهای طبیعی و رفاه آنهاست پرورش یابند.
منابع طبیعی و محیطی که برای تولید مورد استفاده قرار می گیرند باید از لحاظ اکولوژیکی و اجتماعی مدیریت شده باشند تا در مقابل نسل های آینده حفظ شود.
اصل مراقبت
کشاورزی ارگانیک باید به صورت پیشگیرانه و مسولانه به منظور حمایت از سلامت و آسایش نسل های بعد و محیط مدیریت شود.
کشاورزی ارگانیک سیستم پایدار و زنده ای است که به شرایط و تقاضاهای داخلی و خارجی پاسخ می دهد.
مشاغل مرتبط با کشاورزی ارگانیک ارتقاء کارایی و افزایش سودمندی را در پی خواهند داشت که البته نباید سلامتی و رفاه را به خطر بیندازد. در نتیجه تکنولوژیهای جدید و متد های موجود باید مورد ارزیابی و بازنگری قرار گیرند.اطلاعات و مفاهیم اکوسیستم و کشاورزی باید تحت مراقبت قرار گیرد تا از ارائه مفاهیم معیوب و ناقص جلوگیری شود.
اقدامات پیشگیرانه و ضمانت(گواهی کردن) به عنوان کلید مرتبط با توسعه و تکنولوژی در این اصل کشاورزی ارگانیک برگزیده شده اند.
علوم متنوعی برای اطمینان از سلامتی و درستی کشاورزی و اکولوژی مورد نیاز است و البته دانش علمی به تنهایی کافی نیست. تجربه عملی،تجمیع افکار، سنتهای ملی و دانش بومی برای آزمایش و ارائه راه حل پیشنهادی صحیح نیز، ضروری است.
کشاورزی ارگانیک باید از اظهار بدون دلیل خطرات تکنولوژی های مناسب و مورد قبول ممانعت نماید.تصمیمات باید ارزش ها و تمام نیازهای فردی که تحت تاثیر آن است را به صورت شفاف و مشترک نشان دهد.
راهبرد توسعه کشاورزی ارگانیک در ایران
یکی از بزرگترین چالش های روبروی جامعه بشری ، در دهه های اخیر ،مسئله امنیت و سلامت غذا ی جمیعت رو به افزایش دنیا است. بحران جمعیت از یک طرف و محدودیت منابع اولیه تولید از طرف دیگر ،باعث حرکت کشاورزی سنتی به سمت کشاورزی صنعتی و تکنولوژی با عنوان انقلاب سبز کشاورزی در دهه پنجاه میلادی گردید .
انقلاب سبز در کشاورزی با ورود تکنولوری هایی نظیر نهاده های شیمیایی ، ارقام پر بازده ، روشهای نوین آبیاری و ماشین آلات جدید و غیره همراه گردید. اهداف مورد انتظار از انقلاب سبز ، تولید بالای محصولات کشاورزی با هدف تامین غذای مردم دنیا بود. اما تنها کمتر از دو دهه از ورود نهاده های شیمیایی در فرایند تولید محصولات کشاورزی ،به دلیل کاربرد بی رویه و نامناسب نهاده های شیمیایی و برخی تکنولوری های دیگر ، فرایند تولید با مشکلات و بحرانهای جدیدی مواجه شد که تبعات آن خیلی بیشتر و حادتر از شرایط عدم دسترسی به تکنولوژی بوده است . در حال حاضر مخاطرات و بحرانهای حاصل از ورود نهاده های شیمیایی به بخش کشاورزی علاوه بر سلامت تولید ،کمیت و میزان تولید را نیز با مشکل مواجه کرده است .بروز این مشکلات سبب شد که در دهه های اخیر به ویژه از دهه هشتاد ،حرکت به سمت کشاورزی ارگانیک مورد توجه قرار بگیرد و تحقیقات متخصصان کشاورزی متوجه این فرایند گردد . بحرانهای ناشی از مصرف بی رویه نهاده های شیمیایی ، در دهه های اخیر ،مسایل و مخاطرات فراوانی را همراه داشته است. هر ساله علیرغم مصرف سموم و مواد شیمیایی در کشاورزی نه تنها خسارت ها کمتر نشده بلکه سطوح آلودگی افزایش یافته و فرایند تولید با مشکل روبرو شده است . علاوه بر مسائل و بحران هایی نظیر ظهور آفات و امراض جدید ،مقاوم شدن بیش از ششصد گونه آفات ،بیماری و علف هرز ، مسمومیت ها ، تخریب و فرسایش های شیمیایی شدید خاک ، تهدید سلامت انسان، بروز بیماری های پوستی ، سرطان ها ،مسمومیتهای منجر به مرگ ،بیماری های مزمن ، تخریب محیط زیست و کشت بوم های طبیعی ، بر هم خوردن تعادل های طبیعی ،کمیت تولید نیز با بحران مواجه نموده است این شرایط نشان می دهد که بر خلاف برنامه های که نشان از امنیت تولید بعد از ورود تکنولوری به کشاورزی داشت، اصلی تر ین هدف آن یعنی تولید کافی غذا نیز به خطر افتاده و باعث شده که در دهه های اخیر امنیت و سلامت غذا در قالب پروتکل ها و قرارد های بین الملی مورد توجه قرار گرفته و محدودیت هایی از طریق ایجاد استاندارد ها و مقررات بین الملی در تجارت محصولات کشاورزی ایجاد گردد . اما در این میان جبهه جدیدی متشکل از حامیان کشاورزی مدرن قرار دارند که راه رسیدن به کشاورزی پایدار و فرار از مواد شیمیایی را کشاورزی مدرن می دانند. آنها در مقالات علمی و از طریق رسانه های مختلف عنوان می کنند که کشاورزی ارگانیک پایدار نیست و تولیدات آن به مراتب از کشاورزی مدرن پایین تر است و از این طریق فشار را برای کار برد محصولات ترا ریخته ،هورمونهای رشد ،آنتی بیو تیکهای خوراکی دام ،اشعه دادن و پرتو افکنی و مواد سنتز شده را افزایش داده و کاربردآن را به جای استفاده از مواد شیمیایی که مخاطرات آنرا پذیرفته اند، توجیه می نمایند .بنابر این ملاحظه می شود که در فرایند توسعه کشاورزی ارگانیک چالش های متنوعی مطرح می شود که از جمله آنها می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
چالش اول : با توجه به این که استراتژی اصلی در کشاورزی ، افزایش کمی تولید و خودکفایی در است ،آیا کشاورزی ارگانیک قادر به تامین غذای کافی و تولید بالا ی محصولات می باشد؟
چالش دوم : تحلیل اقتصادی و هزینه و فایده حرکت به سمت کشاورزی ارگانیک در کشاورزی ایران چگونه خواهد بود ؟
چالش سوم : سیستم متعارف انتقال یافته های تحقیقاتی در کشور کار آیی مناسب را برای عملیاتی کردن کشاورزی ارگانیک دارا می باشد؟ چالش چهارم : زیر ساختارها و شاخص های پایه توسعه کشاورزی شامل آب ، خاک ، اقلیم ،نیروی انسانی و با توجه به این که کشاورزی در ایران مبتنی بر تولید روستایی در بیش از ۷۰۰۰۰روستاست .یعنی بالغ بر ۸۰ درصد از تولیدات کشاورزی ایران در فعالیت بهره برداران روستایی ایران شکل می گیرد ، شرایط اقلیمی ایران که میانگین بارندگی در آن ۳۳% میانگین بارندگی جهانی و ۵۰% میانگین بارندگی آسیاست میانگین تبخیر آب سه برابر میانگین تبخیر جهانی است ،متوسط بارندگی یک سوم میانگین دنیا یعنی ۲۵۰میلی لیتر است و سالانه حدود ۹۰میلیارد متر مکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می شود .که این مقدار ۳۰در صد بالاتر از استاندارد جهانی است و هدر رفت حدود ۷۰ درصد از آب مصرفی در کشاورزی کشور و…. تا چه حد توسعه کشاورزی ارگانیک در کشور را ممکن می سازد .اما بررسی مستندات و مطالعات انجام شده در دنیا نشان می دهد که موارد ارایه شده فوق به هیچ وجه مانع توسعه کشاورزی ارگانیک نیستند و بر خلاف اظهار نظر طرفداران نظریات فوق کشاورزی ارگانیک بسیار ساده و با تکنیک های آسان در هر شرایطی با کمترین ریسکی با شاخص افزایش تولیدات ،کاهش هزینه ها و سلامت محصولات تولیدی قابل اجرا می باشد .بهترین سند برای این ادعا ، مطالعه و بررسی موضوع در کشور ها و مناطقی است که این فرایند اتفاق افتاده است .مطالعات انجام شده نشان می دهد بر خلاف دید گاه های فوق به طور حتم کشاورزی ارگانیک با تکنیک ساده در حال افزایش محصول در بیشتر نقاط جهان می باشد که در بیشتر موارد تا بالای ۸۰ درصد با موفقیت همراه بوده است . است ( New Scientist/2001) .آمار اخیر در ۲۰ کشور جهان در ۵تا۱۰ سال گذشته حتی در مناطق دور دست و فقیر از نظر منابع طبیعی نشان از افزایش تولید محصول و کاهش هزینه های تولید در کنار سلامت محصولات تولید شده به روش ارگانیک می دهد (J.Pretty).
.موارد عینی فوق که نه در مساحتهای کوچک بلکه در سطح و تعداد بهره بردار زیاد و در مناطق مختلف شروع و در حال پیاده سازی است نشان میدهد که عملیاتی کردن کشاورزی ارگانیک نه تنها امکان پذیر است بلکه با افزایش کمی تولید و کاهش هزینه ها ی تولید همراه است . در بررسی اثر گذاری زیر ساختار ها در توسعه کشاورزی پایدار ، سند قابل ارایه ، در واقع همان نکته کلیدی موجود در مفاهیم کشاورزی ارگانیک است که عنوان می کند ، توسعه کشاورزی ارگانیک بر اساس انطباق با شرایط موجود است نه تغییر ساختار . یعنی ساختار موجود مانعی بر سر راه توسعه پایدار کشاورزی نیست بلکه فرایند برنامه ریزی خاص و دینامیکی را می طلبد تا بدون دست کاری ساختار موجود ، فرایند کشاورزی ارگانیک و کشاورزی پایدار را عملیاتی نماید. در خصوص کار آیی فرایند انتقال یافته های تحقیقاتی و مکانیسم تحقیق ، ترویج و آموزش، مطمئنا سیستم متعارف موجود به هیچ وجه جوابگوی عملیاتی کردن نظام ارگانیک در سطح جوامع محلی و بهره برداران نخواهد بود و جهت برقراری و توسعه مدیریت جامع توسعه کشاورزی ارگانیک این سیستم نیازمند بازنگری، تحول ،دقت و نگرش خاصی است تا خطاها و بحران های ناشی از هم خوانی یافته های تحقیقاتی و تکنولوری با فرایند مدیریت مزارع توسط بهره بردا ران در مناطق مختلف و با ویژگیهای متنوع اجتماعی و اقتصادی با مشکل و مانع همراه نباشد.مطالعات و بررسی ها نشان میدهد که کشاورزی ارگانیک به سادگی و آرامی قابل پیاده شدن می باشد بدون این که چالشی در فرایند تامین تولیدات کشاورزی ایجاد گردد و کشاورزان حتی در دورترین نقاط و در کمترین سطح بهره برداری و توان مالی دچار ریسک و ضرر گردند . البته این فرایند تنها در پرتو طراحی راهبرد عملیاتی و برنامه اجرایی توانمندی قابل تحقق است که شاخص اصلی موفقیت در این راهبرد ، مدیریت دوره گذر ارگانیک بر اساس یک نظام جامع مبتنی بر پژوهش مزرعه ای کشاورز مدار است که همراه با ایجاد بستر های آموزشی ، توانمند سازی ، نظارت ، صدور گواهی ،بازار و ایجاد شبکه های محلی توانمند اجرا میگردد . عملیاتی کردن کشاورزی ارگانیک ، از طریق ایجاد واحدهای مزرعه ای توانمند سازی کشاورزان تحت عنوان مدارس مزرعه ای کشاورزان ٭(Farmers Field School ) صورت می گیرد . این واحدها ، بر اساس شاخص های اکوسیستمی و بر اساس ویژگیهای خاص هر منطقه طراحی می شوند . درا ین واحدها شکل خاصی از مکانیسم تحقیق ، ترویج و آموزش با عنوان کلی تحقیقات مزرعه ای کشاورز مدار در قالب نظام کلی تحقیق – توسعه *( FPRE@D) پیاده می شود . در این سیستم کشاورزان با یادگیری حاصل از عمل از بذر تا بذر در شناخت و تجزیه و تحلیلی کشت بوم زراعی ماهر شده و بر اساس این مهارت کسب شده فرایند مدیریت جامع مزرعه را با شاخص بهره و ری پایدارازمنابع آب و خاک* (CWPM ) وبا مکانیسم کاهش و بهینه سازی مصرف نهاده های شیمیایی(IPM) را طی یک دوره گذر یک الی سه ساله تحقیق و آزمایش می نمایند. ظرفیت سازی انجام شده منتج به تصمیم گیری پایدار و بدون ریسک کشاورزان برای اقدام مناسب در مدیریت مزرعه خود بر اساس کشاورزی ارگانیک می شود . گروههای آموزش دیده در هر منطقه در قالب تشکل های محلی سامان دهی شده و همزمان توسط خود این گروهها فرایند طراحی نظام نظارت ، صدر گواهی ، بازار یابی و توسعه را در قالب برنامه ریزی ها و حمایت های فنی – اداری پیگیری خواهد شد. این برنامه در قالب نظام جامع پژوهش مزرعه ای باعث می شود که نیازها توسط بهره برداران تعیین و پس از تصمیم گیری و برنامه ریزی توسط خود آنها بسیاری از دخالت های اداری در تولید محصولات کاهش یافته و کشاورز با دانش وسیع و متکی بر تجربیات بومی خود مشکلات را حل کند و کارشناس مزرعه خود باشد
