تعریف مشاوره تحصیلی:

هنگاهی که صحبت از مشاور تحصیلی به میان می آید در ارتباط با دانش‌آموزان مدارس و دانشجویان است که برای کمک و راهنمایی آن‌ها در زمینه‌‌های گوناگونی مانند برنامه‌ریزی درسی و تحصیلی، امتحان و مسائل مربوط به آن، افت تحصیلی و علل آن، روش‌های بهسازی حافظه، تمرکز و مطالعه، مدیریت زمان، خلاقیت و هوش، انتخاب رشته‌ی تحصیلی در دوره‌ی دبیرستان، انتخاب رشته‌ی تحصیلی دانشگاهی، اطلاع از مقررات و شرایط و قوانین مدرسه یا دانشگاه و یا هر مشکلی که ممکن است در تحصیل پیش بیاید فعالیت می‌کند و رفع این نوع مشکلات به عهده‌ی مشاوران تحصیلی است. در ارائه‌ی خدمات مشاوره‌ای، که خود نوعی آموزش و بخشی از خدمات راهنمایی است؛ مشاوران می‌کوشند تا با ایجاد رابطه‌ای صمیمانه و دو جانبه به دانش‌آموزان در بررسی مشکلاتشان از جوانب و دیدگاه‌های مختلف کمک کنند، تا ضمن یادگیری فرآیند مشکل‌گشایی، بتوانند با بینشی وسیع و همه‌جانبه به مسائل نگریسته، موفق به اخذ تصمیمات مناسب گردند. در نظر داشته باشید هیج گاه یک مشاور برای هیچ دانش‌آموزی تصمیم نمی‌گیرد و یا به او القای نظر نمی‌کند بلکه تصمیم‌گیری اختیار و انتخاب و مسئولیت تام برعهده دانش‌آموز است.

وظیفه یک مشاور این است که فقط و فقط به دانش آموز در تصمیم گیری کمک کند و در حل مشکل، فقط می‌تواند با همدلی و همفکری به بررسی راه‌حل‌ها بپردازد. او هرگز به جای شما فکر نمی‌کند و تصمیم نمی‌گیرد. اما در نهایت تصمیم‌گیری مسئولیت فردی دانش آموز است.

ضرورت مشاوره تحصیلی:

هنگامی که با بسیاری از افراد موفق در زمینه های مختلف علمی صحبت می کنیم به مورد مشابهی بر میخوریم و آن یاری گرفتن از یک فرد متخصص در زمینه ی مربوطه است. در واقع می توان گفت کمتر کسی میتواند با سطح اطلاعات خود و بدون آگاهی از تجربیات افراد مجرب نسبت به زمینه ی کاری تصمیمات کاملا مناسبی اتخاذ کند. با این تفاسیر انتخاب مشاوره تحصیلی مناسب میتواند نقش بسیار مهمی را در موفقیت فرد ایفا نماید. همانطور که با کوچکترین اشتباه ممکن است آینده تحصیلی و شغلی فرد به خطر بیافتد، انتخاب آگاهانه مشاور مجرب می تواند نتایج بسیار خوبی را به همراه داشته باشد. از آنجا که قشر دانش آموز بیش از هر طبقه سنی دیگری نیاز به مشاوره و راهنمایی دارد.

شاید در سال های گذشته تنها با افزایش ساعت درس خواندن میتوانستیم نتایج خوبی بگیریم، اما امروزه با افزایش رقابت و مفهومی تر شدن دروس، برای رقابت مفید و موثر در زمینه ی تحصیل نیاز به مشاور کاملا حس می شود. دانش‌آموزان و دانشجویان بسیاری هستند که در جریان تحصیل با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند که مشاوره تحصیلی تلفنی می‌تواند در رفع این مشکلات کمک­های مؤثری به دانش‌آموزان ارائه دهد. از جمله ی  این مشکلات ضعف در پایه‌ی تحصیلی و نبود انگیزه‌ی کافی در زمینه ی تحصیلی است. مدرسه مکان مناسبی برای انجام برنامه‌هایی در ارتباط با ایجاد مشکلات روانی و عاطفی است و بخش مهمی از رسالت مدرسه به آموزش سازگاری عاطفی فرد درزندگی اختصاص دارد؛ بنابراین مدرسه بهترین فضا و فرصت برای آموزش ترویج شیوه‌های سازگاری صحیح در زندگی فردی و اجتماعی به دانش آموزان است. مشاوران بعد از اطلاع از شرایط دانش آموز سعی می کنند با آموزش مهارت‌های زندگی و با ارائه‌ی خدمات راهنمایی و اطلاع‌رسانی در زمینه‌های تربیتی، تحصیلی و شغلی پاسخگوی نیازهای اساسی دانش‌آموزان، ازجمله شکوفایی استعدادها وتوانمندی‌ها، احساس خود ارزشمندی و اعتماد به نفس، خودشناسی و ارتقای سلامت روانی آنان نقش مؤثری را ایفا می‌کنند.

در امر تحصیل فرزندان، خانواده و والدین نقش بسزایی دارند. بطوریکه عامل خانواده از عوامل مهم در زمینه پیشرفت تحصیلی دانش آموز یا وقوع افت تحصیلی است. انگیزه‌ها و علایق تحصیلی دانش آموز در خانواده شکل می‌گیرد و به آن جهت داده می‌شود و مسیری برای هدایت آن فراهم می‌شود. خانواده سرعت دانش آموز را در رسیدن به اهداف تحصیلی تنظیم می‌کند. خانواده‌های بدون انگیزه  بدون اطلاع و غیر فعال موجب کاهش سرعت دانش آموزان بااستعداد می‌شوند. از این رو در فرآیند مشاوره تحصیلی، لزوم انجام مشاوره با والدین ضرورت و اهمیت خاصی پیدا می‌کند. از اینرو لازم به نظر می‌رسد والدین و بطور کلی خانواده نیز اطلاعات کافی از ویژگی ها و استعدادهای فرزندان خود کسب نمایند، اطلاعات بیشتری در زمینه‌های تحصیلی کسب کنند و کمک ها و یاری های مفیدی برای فرزندان دانش آموز خود فراهم کنند.