تعريف مديريت
مديريت، فرآيند به کار گيری مؤثر و کارآمد منابع مادی و انسانی در برنامه ريزی، سازماندهی، بسیج منابع و امکانات، هدايت و کنترل است که برای دستيابی به اهداف سازمانی و بر اساس نظام ارزشی مورد قبول، صورت می گیرد.
فراگيری مديريت
دو روش برای يادگيری دانش مديريت وجود دارد:
- ازطريق آموزش
- ضمن انجام کار
اهميت مديريت
اهميت مديريت را می توان اين چنين بيان کرد که رمز موفقیت و شکست سازمانها در مدیریت آن خلاصه می شود.
طبقه بندی مديران
مديران را بسته به اينکه چه فعاليتی در سازمان انجام می دهند می توان به سه سطح تقسيم کرد:
- مديريت عملياتی سرپرستی
- مديريت ميانی
- مديريت عالی
مديريت موفق و مؤثر
مديريت موفق و مؤثر عبارت است از کسب اهداف سازمانی يا چيزی بيش از آن.
نوآوری
به کار گرفتن تفکر حاصل از خلاقيت را نوآوری گویند که نتیجه خلاقیت است.
خلاقيت
دانشمندان، خلاقيت را به صورتهای متعدد و متوعی تعریف کرده اند. خلاقيت، عبارت است از به کار گيری توانايی های ذهنی برای ايجاد يک فکر يا مفهوم جديد.
تفاوت ميان خلاقيت و نوآوری در اين است که ما در خلاقيت از فکر استفاده می کنیم تا اندیشه جدید به وجود آوریم اما در نوآوری با انديشه ی جديد کالا را به وجود می آوريم.
موانع خلاقيت
- عدم اعتماد به نفس
- ترس از انتقاد و شکست
- تمايل به همرنگی و همگونی
- عدم تمرکز ذهنی
انواع انديشيدن
- خلاق
- سببی يا علّی
- استقرايی
- قياسی
- قضاوتی (حل مسأله)
فرآيند خلاقيت
- کسب ديدگاه و نگرشی موافق نسبت به فکر(ايده) های نوين
- حساسيت نشان دادن نسبت به مسأله (مشکل)
- آمادگی يافتن برای خلاقيت از طريق کسب مواد خام لازم (آمادگی برای ارائه يک راه حل پيشنهادی)
- به کارگيری سلاست فکر (سيال سازی فکر)
- فعاليت ضمير ناخودآگاه بر روی مسأله
- درخشش ناگهانی يک فکر
تصميم گيری
تصميم گيری عبارت است از انتخاب يک راه حل ازبين راه حل های مختلف.
مسأله يابی
فرآيند شناسايی مسأله و تعيين اهداف و اولويت آنها را مسأله يابی می نامند.
انواع تصميم ها
- تصميم های برنامه ريزی شده
- تصميم های برنامه ريزی نشده
موقعيت های تصميم گيری
- موقعيت اطمینان
- موقعيت مخاطره
- موقعيت عدم اطمینان
فرآيند منطقی حل مسأله (مراحل تصميم گيری عقلايی)
هر انتخاب که بر اساس يک مجموعه مراحل منطقی صورت گیرد را تصمیم گیری عقلایی گویند که مرحله دارد:
- مرحله اول، شناسايی وضعيت
- مرحله دوم، ايجاد بديلها
- مرحله سوم، ارزيابی بديلها (راه حل ها) و انتخاب بهترين آنها
- مرحله چهارم، اجرای تصميم و پی گيری آن
محدوديت های فرآيند منطقی تصميم گيری
- ارزش اجتماعی
- ناتوانی هر مدل
- عدم اطمينان
- رضايتمندی
- معقوليت نسبی
- تدابير وضعيت
برنامه ريزی
تعريف برنامه ريزی
برنامه ريزی عبارت است از:
- تعيين هدف، يافتن و ساختن راه وصول به آن
- تصميم گيری در مورد اينکه چه کارهايی بايد انجام گيرد
- تجسم و طراحی وضعیت مطلوب در آینده و یافتن و ساختن راهها و وسایلی که رسیدن به آن را فراهم کند.
- طراحی عملياتی که شيئی يا موضوعی را برمبنای شيوه ای که از پيش تعريف شده تغيير بدهد.
انواع برنامه ريزی
- برنامه ريزی اساسی (استراتژيک): برنامه ريزی اساسی، دورانديشی سازمان يافته
- برنامه ريزی اجرايی (عملياتی)
- برنامه ريزی تخصصی (برنامه ريزی در ساير وظايف مدیریت)
سلسله مراتب برنامه ها
- برنامه های استراتژيک
- برنامه های عملیاتی (اجرایی – تاکتیکی)سازماندهیسازماندهی، فرآیندی است که طی آن تقسیم کار میان افراد و گروههای کاری و هماهنگی میان آنان، به منظور کسب اهداف صورت می گیرد.
هدفهای سازماندهی- ايجاد نظم و ترتيب در اجرای وظايف
- ايجاد يک چارچوب برای تعيين ميزان مسئوليت و حدود ارتباطات بين افراد
- ايجاد زمينه ای مناسب برای تطبيق با تغييرات روز
- کنترل مناسب فعاليت ها در سازمان ها
ساخت سازمانی
ساخت سازمانی يا طراحی سازمان، حاصل فرآيند سازماندهی است.
انواع مختلف ساخت سازمانی
سازمان رسمی: در سازمان رسمی، مدير، روابط سازمانی را به طور مکتوب و به کمک نمودار با دقت هر چه بیشتر برای کارکنان تشریح می کند.
سازمان غيررسمی: در سازمان غیررسمی، مدير، روابط سازمانی را به طور شفاهی برای کارکنان توضیح می دهد.
مراحل فرآيند سازماندهی رسمی از نظر مکتب کلاسيک- تقسيم کامل سازمان به چند جزء
- برقراری روابط از نظر اختيارات
- به هم مرتبط ساختن سلسله مراتب
تعيين جا برای کارکنانانواع سازماندهی
- سازماندهی بر مبنای وظيفه
- سازماندهی بر مبنای محصول
- سازماندهی بر مبنای مشتری
- سازماندهی بر مبنای جغرافيای
- سازماندهی بر مبنای بازار
انواع نيری انسانی در سازمان
- ستادی: نيروهايی هستند که عمليات مستقيم سازمان را انجام نمی دهند و فقط پشتيبانی کننده هستند.
- صنفی: نيرو هايی هستند که عمليات مستقيم سازمان را انجام می دهند.
نياز به واحد های خصوصی اداری عمدتاً از دو عامل ناشی می شود:
- توسعه يافتن سازمان
- پیچیدگی تکنولوژی
که دارای مزايا و معايبی است که عبارتند از:
مزايا:- صرفه جويی در هزينه با تمرکز فعاليت های خدماتی در اداره های خاص
- بالا رفتن درجه مهارت در زمينه خدمات تخصصی
معايب:
- خطر تاکيد سطر حصول کارايی به قيمت گزاف
- خطر اعمال کنترل بيش از حد توسط واحدهای خدماتی
- استفاده کنندگان ممکن است نتوانند خدمات لازم را دريافت دارند.
ستاد خود به سه دسته تقسيم می شود که شامل ستاد شخصی، ستاد تخصصی، ستاد عمومی می باشد.انواع سازماندهی
- سازماندهی بر مبنای وظيفه
- سازماندهی بر مبنای محصول
- سازماندهی بر مبنای مشتری
- سازماندهی بر مبنای جغرافيای
- سازماندهی بر مبنای بازار
انواع نيری انسانی در سازمان
- ستادی: نيروهايی هستند که عمليات مستقيم سازمان را انجام نمی دهند و فقط پشتيبانی کننده هستند.
- صنفی: نيرو هايی هستند که عمليات مستقيم سازمان را انجام می دهند.
نياز به واحد های خصوصی اداری عمدتاً از دو عامل ناشی می شود:
- توسعه يافتن سازمان
- پیچیدگی تکنولوژی
که دارای مزايا و معايبی است که عبارتند از:
مزايا:- صرفه جويی در هزينه با تمرکز فعاليت های خدماتی در اداره های خاص
- بالا رفتن درجه مهارت در زمينه خدمات تخصصی
معايب:
- خطر تاکيد سطر حصول کارايی به قيمت گزاف
- خطر اعمال کنترل بيش از حد توسط واحدهای خدماتی
- استفاده کنندگان ممکن است نتوانند خدمات لازم را دريافت دارند.
ستاد خود به سه دسته تقسيم می شود که شامل ستاد شخصی، ستاد تخصصی، ستاد عمومی می باشد.
هماهنگی
هماهنگی، مجموعه ای از مکانيزمهای ساختاری و انسانی است که برای مرطب ساختن اجزای هر سارمان با يکديگر، برای تسهيل کسب اهداف طراحی می شود.
اهميت هماهنگی
الف) هر چه تقسيم کار بيشتر باشد نياز به هماهنگی بيشتر خواهد بود.
ب) هر چه وابستگی واحدهای فرعی بيشتر باشد نياز به هماهنگی بيشتری خواهد بود.
معمولاً سازمانها يک يا چند روش را برای کسب هماهنگی به کار می برند:
- هماهنگی برنامه ريزی نشده
- هماهنگی برنامه ريزی شده (غير انسانی)
بسيج منابع و امکانات
يکی از وظايف اساسی مدير، بسیج منابع و امکانات است که شامل موارد زیر است:
- مديريت بازاريابی
- تأمين منابع مالی و سرمايه ای (مديريت مالی)
- تأمين موارد و وسايل (لجستيک)
- ارزيابی، انتخاب و پرورش مديران (تأمين منابع مديريت)
- تأمين و استفاده از منابع حقوقی و مقرراتی
مهارت های مديری
- مهارت فنی
- مهارت انسانی
- مهارت نظری
اجزای مؤثر در مهارت انسانی
- درک رفتار گذشته
- پيش بينی رفتار آينده
- هدايت، کنترل و تغيير رفتار آينده
هدايت
چهارمين وظيفه ی اساسی مدير، هدایت و سرپرستی نیروی انسانی سازمان است.
رهبری
- توانايی ترغيب ديگران به کوشش مشتاقانه جهت هدفهای معین
- تحت تأثير قرار دادن ديگران جهت کسب هدف مشترک
در رهبری، اهداف می توا نند گوناگون باشند ولی در مديريت، اهداف سازمانی اولويت دارد.
انگيزش
انگيزه يا نياز، حالتی درونی است که انسان را به انجام فعاليت وا می دارد.
نظريه های انگيزش را می توان به دو دسته ی عمده طبقه بندی کرد:
- نظريه های محتوايی
- نظريه های فرآيندی
ارتباطات
انواع ارتباطات
الف) ارتباطات يک جانبه: اگر عکس العمل گيرنده نسبت به پيام ابراز نشود، آن را ارتباط يک جانبه گويند.
ب) ارتباطات دو جانبه: اگر گيرنده، نظرات خود را درباره ی محتوای پيام به اطلاع فرستنده برساند به آن ارتباط دو جانبه گويند.
در مقايسه ی اين دو ارتباط بايد گفت که:
- ارتباط يک جانبه، سريعتر و کار فرستنده ی پيام آسانتر است.
- در ارتباط يک جانبه، به علت دقت کمتر، پارازيت و سردرگمی بيشتری ديده می شود.
- ارتباط دو جانبه، از دقت بيشتری برخوردار است.
- از آنجايی که تصميم های برنامه ريزی نشده بيشتر در سطوح عالی مديريت است، ارتباط دوجانبه، مناسبتر و مؤثرتر است.
- ارتباط يک جانبه، هنگامی مناسب و مؤثر است که پيام حالت تکراری و يکنواخت داشته باشد.
ارتباطات افقی، عمودی و مورب
ارتباطات، ازنظر جهتی که پيام در سطوح سازمانی طی می کند به سه دسته تقسيم می شوند:
- ارتباطات افقی
- ارتباطات عمودی که شامل دو بخش است:
الف) ارتباطات از بالا به پایین
ب) ارتباطات از پایین به بالا
کنترل
فرآيندی است که مدير از طريق آن، تطابق عمليات انجام شده را با فعاليتهای برنامه ريزی شده می سنجد.
فرآيند کنترل
کنترل را می توان طی چهار مرحله انجام داد:
- تعيين معيار (استاندارد) يا ضابطه برای کنترل
- سنجش عملکرد در برابر معيارها (استانداردها)
- تشخيص انحرافات و تحليل علل آنها
- اقدامات اصلاحی
ويژگيهای کنترل مؤثر
- دقيق بودن اطلاعات
- گزارشات عملکرد به موقع آماده باشد.
- کنترل بايد مبتنی بر هدف و برنامه ی مشخصی باشد.
- کنترل بايد معقول و قابل درک باشد.
- سيستم کنترل بايد مقرون به صرفه باشد.
- کنترل بايد در نقاط استراتژيک انجام شود.
- کنترل مؤثر، به سيستم اندازه گيری عينی و دقيق نياز دارد.
- انعطاف پذيری کنترل
- کنترل بايد با تفاوتهای فردی قابل انطباق باشد.
- کشف کنندگی
- کنترل بايد متناسب با پست سازمانی باشد.
- سيستم کنترل، هر چند وقت يکبار بايد مورد تجديد نظر قرار گيرد.
کار آفرینی (Entrepreneurship)
کارآفرینی موتور محرکه توسعه اقتصادي کشورهاي توسعه یافته و در حال توسعه است که سه دلیل مهم
- تولید ثروت
- توسعه تکنولوژي
- اشتغال مولد
براي توجه به مقوله کارآفرینی در کشورهای مختلف جهان است.
در سیر تکاملی مفهوم کارآفرینی ,عوامل زیادي مانند ریسک پذیري, نوآوري و … به این مفهوم اضافه شده است.
سیر تاریخی مفهوم کارآفرینی
ریشه واژه کلمه فرانسوي Entreprendre به معناي واسطه یا دلال، مشتق شده است.
واژه کارآفرینی مفاهیم زیر را به ذهن می رساند:
- نوآوري
- مخاطره پذیري
- ایجاد یا تجدید ساختار یک واحد اقتصادي, اجتماعی
- رضایت شخصی و استقلال طلبی
در واقع کارآفرین مانند یک رهبر موسیقی وظیفه دارد که مهارت ها و توانایی هاي مختلف را در کنار هم جمع نماید و برای آنها برنامه ریزی کند. همانطور که صدا باید دلنشین باشد، طرح نهایی کارآفرین نیز باید زیبا باشد.
دو رویکرد متفاوت به کارآفرینی وجود دارد:
- رویکرد شخصیتی
- رویکرد رفتاري
انواع کارآفرینی
- کارآفرینی فردي
- کارآفرینی درون سازمانی
- کارآفرینی شرکتی
کارآفرین کیست؟
- کارآفرین آرزومند است. آرزوي آن چیزي که امروز نیست ولی فردامی تواند باشد.
- کارآفرین کنترل درونی دارد. عزم او براي حرکت یا توقف و اقدام یا عدم اقدام، چیزي نیست که مولود شرایط، محیط یا اطرافیان باشد.
- کارآفرین نیاز به استقلال دارد و باید رئیس و کارفرماي خود باشد.
- کارآفرین خلاق است. چون با ذهن پویای خود قالبها را می شکند و گونه ای دگر می بیند.
- کارآفرین نوآور است، چون خلاقیت را به عمل تبدیل می کند. نوآوري یعنی پیمودن راه نارفته.
- کارآفرین خطرپذیر است، اولین کسی است که می تواند خبر مخاطرات راه را براي دیگران بیاورد.
- کارآفرین منفعل نیست، به مشکلات حمله می کند و پیش می رود.
- کارآفرین قدرت تحمل ابهام را دارد. ابهام یک پایان نامعلوم.
- کارآفرین کارآیی خود را حفظ می کند. توان سخت کارکردن در شرایط پرتنش را هم دارد.
- کارآفرین آینده نگر بوده و چشم انداز کاملاً شفاف و خالی از هرگونه ابهام دارد. تاحرکتی مستمر وبدون سردرگمی و مستقیم به سمت هدف داشته باشد.
- کارآفرین مصمم بوده و انرژي و تعهد لازم براي کسب موفقیت ایجاد می کند و هرگونه شک و تردید و دودلی مصون نگاه می دارد.
- کارآفرین تمرکز دارد و تمام لحظات با تمرکز بر چشم انداز، همه انرژي، وقت و سایر منابع را حول این هدف مصرف می نماید.
- کارآفرین انگیزش دارد و در مسیر حرکت به سوي هدف، هرچیز دیگري در اولویت پایین تري قرار می گیرد. سود مالی بندرت انگیزه کارآفرینان قرار می گیرد چرا که پول به تنهایی نمی تواند انگیزه انجام تمام زحماتی باشد که در شروع یک فعالیت کار آفرینانه لازم است.
- کارآفرین وقف و از خودگذشتگی را در زندگی خود پیاده کرده و همه زندگی خود را وقف کار می نماید. در حقیقت آنان از کار در راستاي هدف خود لذت می برند.
چشم انداز روشن و ترکیب آن با خوش بینی و ریسک پذیري کارآفرینان، سخت کوشی و تعلق خاطر به کار را در آنان بیشتر و بیشتر می کند.
بطور ساده کارآفرین به شخص حقیقی یا حقوقی اي گفته می شود که توانایی تحمل ریسک – اغلب مالی – را دارد و می تواند یک ایده اولیه را به یک فعالیت اقتصادی تبدیل کند.
کارآفرینی بدون ریسک امکان پذیر نمی باشد و به همین دلیل در کشور ما در میان جوانان کارآفرینی جایگاه والایی ندارد.
نگاه کارآفرینانه
کارآفرینان افرادي هستند که فرصتها را توسط ارتباط با محیط زندگی، بازار و یا در جلسات و یا نگاه به تلویزیون، رسانه ها، شبکه اینترنت و … درك و خلاء ها را با نگاه جستجو گرانه، نگاه فرصت گرایانه و شکار فرصت می بینند.
نکته قابل طرح که در توسعه که پیش برنده توسعه و موتور توسعه بعنوان change agent از آن غفلت کرده ایم، وجود عامل تغییر Directing force می باشد.
عامل تغییر
هر کس از نگاه کاري خود استراتژي توسعه را بیان می دارد اما شومپیتر نوآوري را موتور توسعه اقتصادي می داند و اعلام می نماید که کشور یا جامعه اي موفق می باشد که در آن نوآوري موتور توسعه باشد.
تخریب خلاق
شومپیتر می گوید: شرکت هاي جدید توسط کارآفرینان شرکت هاي قدیم را در صحنه رقابت کنار می گذارند این تخریب خلاق Creative destruction می نامند که از طرق زیر حاصل می شود:
- ارائه محصول یا خدمت جدید
- بازار فرآیند تولید
- منبع جدید
- ایجاد تشکیلات جدید در شرکت موجود
چگونگی توان نوآوري و خلق فرصت توسط کارآفرینان، نگاه کارآفرینانه است. نگاه کارآفرینانه به دنبال یافتن این اکسیر می باشد و نوآوري عامل اصلی توسعه می باشد.
فرصت جدید
نوآوري در آزمایشگاه ها و اختراعات یافت می شود. اما نوآوري از طریق بازار یعنی عبور در بازار و محیط و جستجو و یافتن شکار فرصت ها که نام آن را (نگاه کارآفرینانه) می نامیم، درعبور روزمره از اماکن و خیابان، بازار و برخورد با انظار و در بازدیدها و جلسات، ملاقاتها مسائل زیادي رد و بدل می گردد اما در نگاه کارآفرینانه منجر به تشخیص فرصت می گردد.
افرادي که تمایل به ایجاد کسب و کار دارند، بایستی این نگاه را در خود تقویت نمایند.
کارآفرینی و اقتصاد
برخی از تاثیرات ذکر شده عبارتند از:
- ایجاد ثروت
- اشتغال زایی
- ایجاد و توسعه فن آوري
- ترغیب و تشویق سرمایه گذاري
- شناخت,ایجاد و گسترش بازارهاي جدید
- افزایش رفاه
- ساماندهی و استفاده اثربخش از منابع
کارآفرینی ، پایه هاي شکل گیري اقتصاد نوین
نقش کارآفرینان در رویکرد شبکه مدار به مراتب پررنگ تر از رویکرد اقتصاد کلاسیک است. در اقتصاد نوین، کارآفرینان در شبکه هاي اجتماعی نقش عناصر فعالی را ایفا می کنند و موجب ارتقاي بازده سرمایه هاي مادي و انسانی می شوند.
کارآفرینی و رشد اقتصادي
تحقیقات انجام شده نشان داده است که رشد اقتصادي با سطح فعالیتهاي کارآفرینانه همبستگی مثبت دارد. نرخ رشد اقتصادي یک کشور رابطه معنی دار با سطح فعالیتیهاي کارآفرینانه آن کشور دارد.
کارآفرینی و رشد فن آوري
بیشترین بخش نسل جدید صنایع را کارآفرینان ایجاد کرده اند که می توان از رایانه هاي شخصی، تلفنهاي همراه، خرید از طریق اینترنت و صنعت نرم افزار به عنوان نمونه هایی از آن یاد نمود.
ضرورت آموزش کارآفرینی
آموزش، یکی از جنبه هاي مهم در گسترش کارآفرینی است که مورد توجه ویژه اي واقع شده است. با توجه به مطالعات مختلفی که صورت گرفته ثابت شده که ویژگیهاي کارآفرینان اغلب اکتسابی است و نه توارثی و از این رو در حال حاضر آموزش کارآفرینی به یکی از مهمترین و گسترده ترین فعالیتهاي دانشگاهها تبدیل شده است.
اهمیت و جایگاه آموزش کارآفرینی
باید در فراهم آوردن محیط مناسب و آموزشهایی که ویژگی ها، تجربیات و مهارتهاي لازم را در افراد تقویت کند، سعی نمود. بررسی هاي محققین منتج به پیش بینی و طراحی دوره هاي آموزشی کارآفرینی شده است. این قبیل دوره ها به دنبال بهبود انگیزش گرایش هایی همچون تمایل به استقلال، فرصت جویی، ابتکار، تمایل به مخاطره پذیري، تعهد به کار، تمایل به حل مشکلات و لذت بردن از عدم قطعیت و ابهام می باشد.
اهداف آموزش کارآفرینی
- تحریک انگیزه ها
- پرورش ویژگی ها
آموزش مهارتها
کلیه هدفها و مراحل فوق به منظور ایجاد انگیزش در بین افراد و ایجاد کارآفرینان جدید، آگاهی دادن، هدایت و تشویق کارآفرینان به سوي کسب مهارتهاي لازم و ارائه آموزشهاي لازم براي کسب مهارتهاي مورد نیاز به کارآفرینان صورت می گیرد و گذراندن این دوره ها براي موفقیت کارآفرینانی که قبلاً هیچگونه سابقه و زمینه محیطی لازم براي آنان فراهم نبوده، ضروري است.
کارآفرینی وتکنیک هاي حل خلاق مسئله
دستاوردهاي علمی بشر در عرصه هاي مختلف اجتماعی، اقتصادي، سیاسی، فرهنگی و… جملگی اشاره به این نکته دارند که با ایده هاي خلاق وبه مفهوم عام آن یعنی خلاقیت می توان پیشرفت ها و دستاوردهاي تازه اي را براي زندگی بشر به ارمغان آورد. نظر به اینکه، موضوع کارآفرینی ارتباط تنگاتنگی با خلاقیت دارد ودرواقع خلاقیت ازمهمترین پیش شرط هاي کارآفرینی و جزء لاینفکی از عوامل و شرایط ظهور آن می باشد.
فرآیند حل خلاق مسئله
- تحلیل محیط
- تشخیص مسئله
- شناخت مسئله
- فرضیه سازي
- ارائه راه کارها
- انتخاب ازمیان راه کارها
- اجراي راه کارانتخاب شده
- کنترل
تکنیکهاي تحلیل محیط
- مقایسه نسبت به دیگران
- به کارگیري پیشگویان ومشاوران
- کنترل علایم ضعیف
- جست وجوي فرصت
تکنیکهاي تشخیص مسئله
- وضعیت آرمانی
- توفان فکري معکوس
- فکاهی وطنز
- گردآوري وفهرست بندي شکایات
تکنیکهاي شناسایی مسائل
- نموداراستخوان ماهی
- سلطان کوهستان
- فشاروکشش
- نمودارچرا-چرا
تکنیکهاي فرضیه سازي
معکوس سازي فرضیه
تکنیکهاي خلق راه کارهاي وگوناگون
- تکنیک ناپلئون
- نقشه کشی ذهنی
- غلتیدن درعلفزارایده ها
- گوش دادن به موسیقی
تکنیکهاي انتخاب ازبین راه کارهاي مختلف
- راي گیري نقطه اي
- نمودار چگونه- چگونه
- تحلیل میدان فشار
تکنیک اجرا
دقیق شدن درجزئیات وپیش بینی موانع وغلبه برآنها.
تکنیک کنترل
هدف ازارزیابی، تعیین میزان حل مسئله ازطریق اقداماتی است که به عمل آمده است.
نویسنده:م.کیامنش
