مقدمه

پرورش زنبور عسل از دیر زمان ریشه در فرهنگ و تمدن بشری داشته و در این میان زهر زنبور عسل جایگاه ویژهای دارد. امروزه برغم پیشرفتهایی که در کشور های پیشرفته در مورد صنعت پرورش زنبور عسل به طور اعم واستخراج زهر زنبور عسل و استفاده از آن در صنایع دارو سازی  به طور اخص صورت گرفته متاسفانه در کشورما ایران علارغم وجود امکانات و آب وهوای مناسب در بعد تحقیقاتی هم مطالب مربوطه هم بسیار کم و سربسته ای می باشند.
بر طبق آخرین اطلاعات موجود هر گرم زهر خشک زنبور عسل در بازارهای جهانی به قیمت ۳۰۰ مارک خرید و فروش می شود.
( معادل قیمت ۶ گرم طلا ) برهمین اساس منطقی به نظر می رسد که سرمایه گذاری در این بخش و به کار گیری نیروهای متخصص می تواند در آینده ای نه چندان دور سود زیادی برای کشور عزیزمان به همراه داشته باشد.

نحوه شروع

علی رقم اینکه چند بار در مورد این مطلب توضیحاتی رو گذاشتم ولی بازم سوالاتی در این زمینه مطرح میشه به همین دلیل دوباره توضیحاتی رو خدمت شما دوستان عزیز عرض می کنم.
از چه زمانی؟و چگونه زنبورداری را شروع کنیم؟
در پاسخ باید گفت که کار شما از زمستان شروع می شود؛در طول زمستان شما بایستی کتابها و مطالب مربوط به زنبورداری را مطالعه کنید تا اطلاعاتی را در مورد زنبور عسل و زنبورداری فرا بگیرید و شناختی را هر چند جزئی در مورد این موجود به دست بیاورید.
پس از این شما باید به فکر تهیه کندوی مورد نیاز خود باشید.
چه زمانی باید کندوی مورد نیاز را خریداری کرد و در این مورد چه مواردی را بایستی مد نظر قرار داد و برای شروع با چه تعداد کندو بایستی شروع کرد؟
کندو را بایستی در فاصله بین اواخر زمستان تا اوایل بهار یعنی اسفند تا فروردین خریداری کرد چون در این زمان کندو زمستان را پشت سر گذاشته و جمعیت موجود جمعیت اصلی شما می باشد.
باید توجه داشت که نبایستی هیچ گاه کندو را در پاییز خریداری کرد چون در این هنگام جمعیت ما یک جمعیت کاذب است و در زمستان تعدادی از این تعداد تلف می شوند.
پس کندو را بایستی در فاصله بین اسفند تا فروردین انجام داد.
مواردی را که باید مد نظر قرار داد اول از همه سلامت ملکه است ملکه بایستی سرحال و سرزنده و فعالیت آن هم در حد مطلوب باشد به طرز راه رفتن ملکه توجه کنید چون در صورتی که ملکه به خوبی نتواند راه برود قادر نخواهد بود به طور کامل روی کادر راه رفته و تخم ریزی کند.
مورد دوم تخم ریزی ملکه است که در این هنگام بایستی فعالیت خود را شروع کرده و تخم ریزی آن مرتب باشد چون تخم ریزی نا مرتب نشانه پیری یا بیماری ملکه است.
مورد بعدی جمعیت کندو است که بایستی در حد هشت کادر جمعیت داشته باشد یعنی زنبورها پشت و روی هشت کادر را پوشانیده باشند.
برای شروع بایستی از سه کندو شروع کرد البته می توان با تعداد بیشتری نیز شروع کرد ولی این تعداد تا فراگیری تمام فوت فنهای کار می تواند به خوبی به شما کمک کند.(من زنبورداری را با پنج کندو شروع کردم)
هیچ گاه از این تعداد کمتر شروع نکنید چون در صورتی که کندویی به کمک نیاز داشته باشد بتوان از دیگر کندوها برای تقویت آن استفاده کرد و در صورتی که از این تعداد کمتر باشند در هنگام ضعف یکی از کندوها از دست شما کاری برنمی آید و نتیجتا شما از این کار دلسرد می شوید.

نحوه جدا سازی موم از موم های کثیف

ما بایستی هر ساله قبل ار شروع فصل تخم ریزی یعنی اواخر زمستان موم های سیاه را از کندو خارج کنیم چون این موم ها هم باعث آلودگی می شوند و هم جایی برای تخم ریزی ملکه ندارند چون که حجره ها تنگ شده اند و در صورتی که ملکه در این حجرات تخم ریزی کند زنبورهای متولد شده از این حجرات اندازه طبیعی را نداشته و کوچکتر از حد طبیعی هستند و پس از خارج کردن این موم ها از کندو محیطی مناسب برای آفات آز جمله کرم موم خوار فراهم می کنند و ما می توانیم با ذوب کردن اینگونه مومها آنها را از شر اینگونه آفات محفوظ نگه داریم.

نحوه عمل:

به این منظور مومها باید با آب ولرم شسته شود چون باقیمانده عسل احتمالی از روی مومها جدا شود سپس آنها را در ظرفی ریخته و به آن آب اظافه می کنیم به طوری که آب روی موم را بگیرد (البته موم به دلیل سبکی روی آب قرار می گیرد اما شما به صورت تقریبی این مقدار را بیفزایید) سپس آن را روی شعله قرار داده و مرتب آن را هم بزنید چون حرارت به طور یکنواخت به تمام موم های ظرف برسد به محض اینکه مشاهده کردید موم ها ذوب شده اند آن را از روی حرارت بردارید بر اساس یک تجربه شخصی حرارت اظافی موجب سیاه شدن موم کلوخه (به موم حاصل از تصفیه موم های سیاه موم کلوخه اطلاق می شود) شما می شود.
پس از این بایستی یک پارچه صافی (من از یک پارچه توری که چند لایه شده باشد استفاده می کنم) را روی ظرفی گذاشت که درون آن مقداری آب سرد ریخته ایم و محتویات ظرف را روی آن خالی می کنیم و بایستی پارچه را جمع کرده و آن را فشار دهیم تا با فشار وارده موم از داخل آشغالها خارج شود (به دلیل اینکه پارچه داغ است و دست را میسوزاند من این کار را با کمک یک نفر دیگر انجام می دهم به این صورت که یک نفر پارچه را گرفته و دائم آن را با پیچاندن جمع کرده و دیگری با دو قطعه چوب به پارچه فشار آورده و باعث می شود که موم بیشتری استحصال شود).
پس از اینکه موم را خارج کردید در ظرف را گذاشته و در محلی سرد قرار میدهیم تا موم سفت شده و حالت به خود بگیرد؛ سفت شدن موم مدتی طول می کشد که این مدت به ضخامت لایه موم بستگی دارد که ممکن است به سه تا چهار ساعت نیز برسد.
به دلیل سبک بودن موم،موم در بالا قرار گرفته و آب در قسمت پایین ظرف قرار می گیرد؛ باید به این مساله توجه داشت که برای تصفیه از یک ظرف در گشاد استفاده کرد چون هنگامی که موم سفت شد به راحتی از بدنه جدا شود.
حال به مومی که شما در اختیار دارید موم کلوخه گفته می شود و بایستی پس از خارج کردن آن از ظرف ته آن را با یک چاقوی تیز تراشید چون مقداری از آشغالها که به صورت ذرات ریز و محلول در آب قرار داشته اند به ته موم میچسبند.
پس از تراشیدن این آشغالها موم شما حاضر است که می توانید آن را یه فروش رسانیده و یا آن را در انبار ذخیره کرد البته در این هنگام وزن موم شما یک وزن حقیقی نیست چون مقداری آب درون موم قرار دارد که پس از یکی دو روز این آب تبخیر شده و موم حالت سفت تری به خود می گیرد .
زنبورهای یک کندو شامل یک ملکه ، چند صد زنبور نر و چندین هزار زنبور کارگر می‌باشد. در تابستان و بهار که زنبورها فعالیت زیادی برای جمع آوری شیره دارند کندو ممکن است ۷ – ۵ کیلو زنبور داشته باشد و تعداد زنبورهای نر در این موقع زیادتر از هر موقع دیگر در کندو دیده شوند. هر یک از این دو نوع زنبور وظیفه خاصی دارند ولی منظوری که یک کندو تعقیب می‌نماید عبارت از بقای نسل و یا دفاع و نگهداری کندو می‌باشد و نظر انفرادی در بین نیست و هیچکدام از آنها در نتیجه سعی انفرادی قادر نیستند که برای مدت طولانی زنده بمانند و بنابراین هدف آنها بطور دسته جمعی انجام می‌گیرد.

زنبور ملکه

ملکه زنبور عسل به سادگی از کارگران و زنبور نر مشخص می‌شود. ملکه نسبتا درشت تر و درازتر از کارگران و درازتر از زنبوران نر است، ولی پهن‌تر از آنها نیست. از آنجا که شکم ملکه طویل و در سطح زیرین پهن است، طول بالهایش نسبت به بدن از بال کارگرها و زنبوران نر کوتاه تر است. نیش ملکه کمی خمیده است و نسبت به نیش کارگر دارای دندانه‌های کمتری است و فقط برای از بین بردن ملکه‌های رقیب بکار می‌رود. حرکت ملکه در حالت عادی ملایم است ولی در مواقع احتیاج می‌تواند با سرعت حرکت کند. تمام تخمهایی که در سلولها قرار دارد، بوسیله ملکه واحد کندو گذاشته می‌شود. این ملکه در جوانی در هوای آزاد با یک یا چند نر پشت سر هم جفتگیری و برای خود تا آخر عمر اسپرم ذخیره می‌کند.

فصل پرورش زنبورها

فصل پرورش نوزادان در شرایط آب و هوایی معتدل ، به مقدار کم ، از اواسط دیماه شروع شده مرتب توسعه می‌یابد و اوایل اردیبهشت به حداکثر خود می‌رسد. در صورتی که شرایط اجازه دهد، فعالیت تولید مثل آنها ، به همین وضع ، تا اواخر خرداد ماه ادامه پیدا می‌کند و از آن به بعد رو به نقصان می‌گذارد. در ماههای آبان و آذر فعالیت زاد و ولد بکلی متوقف می گردد. نژادهای مختلف زنبورعسل از این حیث دارای خصوصیات متفاوت هستند. هنگامی که تولید مثل کلنی در حداکثر توسعه خود می‌باشد، یک ملکه ممکن است ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تخم در روز بگذارد.
پرورش ملکه
در یک کلنی زنبور عسل ، پرورش ملکه ممکن است به یکی از علل زیر صورت گیرد:
نشاندن ملکه جدید به جای ملکه‌ای که به علت نامعلوم معدوم شده است.
تعویض ملکه‌ای که پیر شده ولی هنوز مایل است فعالیت داشته باشد.
برای ازدیاد کلنی یا بچه بیرون کردن.
در هر یک از حالات فوق ، کارگزاران موقعی اقدام به ساختن خانه ملکه و پرورش آن می‌کنند که ماده بخصوص جلوگیری کننده به آنها نرسد. در حالت اول ، چندین ملکه در خانه‌های اضطراری که با تغییر شکل خانه کارگران ساخته شده، پرورش داده می‌شوند. در ابتدای ساختمان خانه اضطراری ، سلول اصلی بوسیله مایع بخصوصی که از غده زیر فکی کارگران ترشح می‌شود، انباشته شده، لارو داخل سلول اصلی در سطح آن شناور می‌شود. به این ترتیب ، لارو وارد قسمت ویژه‌ای که برای پرورش ملکه ترتیب داده شده می‌گردد.
لاروهایی که برای پرورش اضطراری ملکه انتخاب می‌شوند اغلب دو روزه هستند ولی لاروهای سه روزه هم می‌توان یافت. معمولا کارگران کوشش می‌کنند که در پرورش اضطراری ملکه از لاروهای مسن‌تر استفاده کنند. در صورتی که لارو انتخاب شده برای پرورش ملکه دو روزه باشد، در حدود ۱۱ روز بعد ، ملکه کامل از سلول خارج می‌شود و اگر شرایط هوایی مساعد باشد، در فاصله ۱۰ روز بعد جفت گیری کرده خود را برای تخم گذاری آماده می کند. در این صورت ، از وقتی که کندو ملکه‌ای را از دست می‌دهد تا هنگامی که ملکه تخمگذاری جانشین آن گردد حداقل سه هفته طول می‌کشد.
جفتگیری
ملکه باکره وقتی که تقریبا ۵ -۳ روزه است، قبل از پروازهای مخصوص جفتگیری پروازهای اکتشافی در اطراف کندو می‌نماید. جفتگیری معمولا در گرمترین اوقات روز صورت می‌گیرد. گاهی ملکه بعد از چند دقیقه جفتگیری کرده به کندو برمی‌گردد. مشاهده جفتگیری که مطمئنا در آسمان انجام می‌گیرد خیلی کم صورت گرفته است. زنبورهای نر در آسمان به سرعت در اطراف ملکه پرواز می‌کنند و هر یک کوشش دارند که خود را به او برسانند. این پرواز دسته جمعی مدتی بطور زیگزاگ ادامه دارد. زنبور نری که موفق به جفتگیری می‌شود آلت تناسلی و قسمتی از اعضای مربوط را از دست داده و می‌میرد.
در مدت کوتاهی که عمل جفتگیری انجام می‌گیرد، اسپرم نر به واژن ملکه وارد می‌شود. برای جلوگیری از خروج و ریزش اسپرم از واژن ، حشره نر بلافاصله دهانه خروجی واژن را با ماده ژلاتینی مخصوص مسدود می‌کند. اسپرماتوزوئیدها سپس به سمت کیسه اسپرم شناور و در آن متمرکز می‌شوند. در کیسه اسپرم ، اسپرماتوزوئیدها بطور منظم ، پهلوی هم و تقریبا بدون حرکت قرار می‌گیرند. ملکه معمولا قبل از اینکه شروع به تخم گذاری کند، چندین بار جفتگیری کرده به اندازه کافی برای آینده خود اسپرم ذخیره می‌کند.

تخمگذاری

کمی بعد از اینکه ملکه جفتگیری کرد، توجه کارگران نسبت به ملکه بیشتر می‌ شود. درهر جا که ملکه قرار گیرد حلقه‌ای از کارگران که اعضای آن مرتب تغییر می‌کند، تشکیل می‌گردد. زنبورهای کارگر جوان اقدام به تغذیه ملکه می‌کنند و بدن او را بوسیله شاخکهای خود لمس نموده با دهان می‌لیسند تا مواد مترشحه ملکه را دریافت کرده بین سایر زنبورها تقسیم کنند. ملکه هنگام تخمگذاری در روی شانه‌ها ، روی قاعده مشخصی حرکت می‌کند. ابتدا سر خود را وارد تک تک سلولها نموده آنها را آزمایش می‌کند و سپس تخمی در آن قرار می‌دهد. برای این منظور ، شکم خود را خم کرده انتهای آن را داخل سلول می‌کند.
دیدن ملکه
بعضی از مربیان وقت زیادی برای جستجوی ملکه صرف می‌نمایند ولی بهتر است به جای این کار اطلاع حاصل کنند که ملکه خوب کار می‌کند یا خیر. اگر در کندو به مقدار کافی نسل زنبور در مراحل مختلف دیده شود که در قابها بطور منظم برقرار شده‌اند، نشان می‌دهد که فعالیت ملکه رضایت بخش می‌باشد. بنابراین ، احتیاجی نیست که تمام کندو بازرسی شود و امتحان یکی دو قاب نسل کافی است. ولی اگر حتما لازم باشد که ملکه دیده شود باید کندو را با آرامش کامل باز نمود.

وارد کردن ملکه تازه به کندو

این عمل به منظور تعویض ملکه صورت می‌گیرد. در این روش ، مربیان ملکه لازم را از موسسات تربیت ملکه خریداری و از آن استفاده می‌کنند. می‌توان تعویض ملکه را در هر موقع سال عملی نمود ولی اغلب آن را در اواخر دوره عسل کلی و یا در اوایل بهار انجام می‌دهند و معمولا در بهار ، هنگام جلوگیری از بچه دادن، به این کار اقدام می‌کنند. در هر صورت ، برای شروع به این کار ، باید نصف روز یا چند ساعت قبل از آن که ملکه جدید وارد شود، ملکه سابق را بگیرند و بیرون کنند.

جهت ثبت نام در دوره آموزشی  اصول پرورش زنبور عسل بر روی تصویر فوق کلیک نمایید
 
دوره غیر حضوری است و محتوای الکترونیکی در قالب CD یا DVD به آدرستان ارسال می گردد
 
پس از پایان گواهی و مدرک معتبر دوره آموزشی  اصول پرورش زنبور عسل با قابلیت ترجمه رسمی دریافت می نمایید
 
مشاوره رایگان: ۰۲۱۲۸۴۲۸۴ و ۰۹۱۳۰۰۰۱۶۸۸ و ۰۹۳۳۰۰۲۲۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۳۳۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۸۸۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۹۹۲۸۴