مقدمه:
برای ورود به شغل پرورش دهنده ماهی الزامی به داشتن تحصیلات دانشگاهی نیست و بسیاری از ماهرترین پرورش دهندگان ماهی کشور این کار را به صورت تجربی و یا با کسب مهارت و شاگردی در نزد پرورش دهندگان دیگر آموخته اند؛ اما علیرغم این موضوع، داشتن تحصیلات مرتبط با افزایش آگاهی شما از بسیاری از هزینه ها جلوگیری کرده و با افزایش بهره وری نتایج بهتری را برای شما رقم خواهد زد.
تحصیلات مورد نیاز و نحوه ورود به شغل پرورش دهنده ماهی
فارغ التحصیلان رشته مهندسی منابع طبیعی – شیلات به ویژه گرایش تکثیر و پرورش آبزیان می توانند وارد این شغل شوند. البته گرایشهای ارشدی نیز برای علاقه مندان به تحصیلات عالیه طراحی شده که می توانید تا سطوح بالا ادامه تحصیل داده و سپس وارد کار شوند. (نظیر رشته ارشد شیلات گرایش تکثیر و پرورش آبزیان).
در صورت علاقه مندی به داشتن تحصیلات پایین تر برای ورود به این شغل می توانید در مراکز فنی و حرفه ای در رشته هایی مثل کاردانی ناپیوسته تکثیر و پرورش آبزیان زینتی آموزش ببینید و سپس اقدام به کار عملی کنید. در مراکز آموزش فنی و حرفه ای همچنین ۲ دوره مجزا برای پرورش ماهیان سردآبی و ماهیان گرم آبی تعریف شده و توسط مراکز مجاز آموزش داده می شود.
در هر صورت پس از پایان تحصیلات، کارکردن در استخرها و مزارع پرورش ماهی حتی برای مدتی کوتاه بسیار مفید و حتی الزامی است تا نسبت به نحوه انجام کار در این بخش به مرور دانش و تجربه لازم را کسب نمایید.
شخصیت شناسی شغل پرورش دهنده ماهی
در یک انتخاب شغل صحیح و درست، عوامل مختلفی از جمله ویژگی های شخصیتی، ارزش ها، علایق، مهارت ها، شرایط خانوادگی، شرایط جامعه و … برای هر فرد باید در نظر گرفته شوند. یکی از مهم ترین این عوامل ویژگی های شخصیتی می باشد. شناخت درست شخصیت هر فرد فرآیندی پیچیده و محتاج به تخصص و زمان کافی است. البته هر فردی ویژگی های منحصربه فرد خود را دارد، حتی افرادی که به نوعی تیپ شخصیتی مشابه دارند، باز هم در برخی موارد با یکدیگر متفاوت هستند.
به طور کلی همیشه افراد موفقی از تیپ های شخصیتی مختلف در تمام مشاغل هستند و نمی توان دقیقا اعلام کرد که فقط تیپ های شخصیتی خاصی هستند که در این شغل موفق می شوند. اما طی تحقیقاتی که صورت گرفته تیپ های شخصیتی ای که برای این شغل معرفی می شوند، عموما این کار را بیشتر پسندیده و رضایت شغلی بیشتری در آن داشته اند.
شخصیت شناسی پرورش دهنده ماهی بر اساس تست MBTI
ESTPاین تیپ شخصیتی از اطلاعات فنی و تخصصی خوبی برخوردار بوده و به خوبی می تواند با ابزارها و مواد مختلف کار کند. او عاشق هیجان و کارهای نشاط آور است.
ISTP این تیپ شخصیتی از مشاغل ملموس لذت می برد. او قدرت مشاهده خوبی داشته و به جزئیات توجه زیادی دارد.
ESFP این تیپ شخصیتی دوست دارد کارش همراه با تفریح، استقلال و انعطاف کافی باشد.
ISFP این تیپ شخصیتی استفاده از حواس پنجگانه خود در کار را دوست دارد. او به کارهایی که با چیزهای واقعی و حقایق سر و کار دارد، علاقه دارد.
فرصت های شغلی ، وضعیت استخدام و بازار کار پرورش ماهی
معمولاً موضوع استخدام پرورش دهنده ماهی ، موضوع جذابی برای علاقه مندان این شغل نیست و اکثر آنها سعی می کنند تا مستقل کار کرده و کسب و کار خود را داشته باشند. افراد علاقه مند ممکن است با راه اندازی یک تعاونی تولید روستایی با افراد علاقه مند دیگر به صورت گروهی مشغول به کار شوند.
اما به هر حال عده ای نیز به دلایل مختلف (کمبود سرمایه، نداشتن روحیه و استعداد کارآفرینی یا مستقل کار کردن، علاقه به مشاغل استخدامی و …) به دنبال استخدام به عنوان پرورش دهنده ماهی هستند.
روی سخن ما در این بخش با گروه دوم است: شما که تحصیلات دانشگاهی مرتبط دارید، چنانچه بیشتر علاقه مند به کارهای دفتری و اداری در حوزه تکثیر و پرورش ماهی هستید، می توانید در سازمان ها و شرکت های دولتی مرتبط مانند سازمان شیلات ایران یا مؤسسه تحقیقات شیلات ایران و یا شرکت های خصوصی مرتبط با پرورش ماهی به عنوان کارمند اداری استخدام شوید.
و چنانچه علاقه مند به کار اجرایی هستید می توانید با دنبال کردن آگهی های استخدام و یا سرکشی به مراکز دولتی و خصوصی تکثیر و پرورش ماهی به عنوان پرورش دهنده ماهی به استخدام این مراکز درآیید که البته در این بخش حتماً سابقه کار عملی و تجربی برایتان مفید خواهد بود.
در این سال ها که بحث کارآفرینی و خود اشتغالی بسیار مطرح است، حوزه کاری پرورش ماهی در کنار همه سختی ها و مشکلاتی که دارد، به عنوان یکی از بهترین و پردرآمد ترین زمینه های کاری شناخته شده است . به گفته مدیرعامل تعاونی پرورش ماهیان زینتی استان تهران در یک محیط ۱۰۰ متری با چند آکواریوم دو نفر میتوانند مشغول کار شوند و با توجه به استقبال خوبی که از فروش ماهیان زینتی در کشور صورت گرفته می توانند درآمد خوبی داشته باشند. در سال های اخیر نیز وزارت جهاد کشاورزی طرح پرورش ماهیان زینتی را جزو طرح اشتغال خانگی قرارداده است و وام هایی را در این خصوص اعطا می کند.
بنابر گفته یکی از پرورش دهندگان با تجربه کشور، در طراحی یک مزرعه تولید ماهی (خوراکی) رعایت اصول زیر برای دستیابی به حداکثر تولید توصیه می شود :
جانمایی دقیق و صحیح محل احداث پروژه
استفاده از طراحی استخرهای پرورش به شیوه مدار بسته
استفاده از آب برگشتی تا حداکثر ممکن
استفاده از حداقل مصرف انرژی
طراحی بر اساس ماژولهای جداگانه (به دلیل امکان احداث چند مرحله ای ،مدیریت آسانتر ،عدم تسری بیماری احتمالی به تمام مزرعه و …)
هوادهی قبل از ورود آب به استخر
جلوگیری از ریز شده مواد جامد معلق در استخرها
جداسازی آب غلیظ و رقیق در خروجی هر استخر
استفاده از فیلتراسیون چند مرحله ای (هیدرولیکی-فیزیکی-بیولوژیکی_شیمیایی )
نزدیکی مزرعه پرورش ماهی به بازارهای مصرف
استفاده از آب چاه و دوری از آلودگیهای و استرس های رودخانه ای
وضعیت استخدام پرورش دهنده ماهی در برخی از کشورهای جهان
استرالیا – در ۵ سال گذشته میزان استخدام پرورش دهندگان ماهی رشد ۶۰.۳ درصدی داشته و پیش بینی می شود در آینده رشد کاهشی داشته باشد.
درآمد پرورش دهنده ماهی
درآمد پرورش دهنده ماهی (خوراکی یا زینتی) تابعی از شرایط و عوامل گوناگون است. اقلیم منطقه، دانش و تجربه پرورش دهنده، میزان استفاده از تسهیلات بانکی و دولتی، سرمایه اولیه و سایر عوامل هر یک به اندازه ای در میزان درآمد پرورش دهنده ماهی مؤثر است. متأسفانه در این خصوص اطلاعات دقیقی در کشور منتشر نشده است.
اما برای افرادی که به استخدام یک مزرعه پرورش ماهی یا شرکت فعال در این زمینه درمی آیند حقوق و مزایای قابل پیش بینی وجود دارد و معمولا از حقوق دستمزد تعیین شده در قانون کار پیروی می کند.
همچنین کارکنان شیلات و سایر سازمان های مرتبط دولتی نیز بر اساس قانون مدیریت خدمات کشوری حقوق دریافت خواهند کرد.
درآمد پرورش دهنده ماهی در برخی از کشورهای جهان
استرالیا – متوسط درآمد سالیانه در این شغل ۳۸.۲۰۰ دلار ( قبل از کسر مالیات) می باشد.
انگلستان – متوسط درآمد سالیانه کارگران این بخش بین ۲۰.۰۰۰ تا ۲۷.۰۰۰ دلار و برای مدیران این حوزه حدود ۵۷.۵۰۰ دلار می باشد
جهت ثبت نام در دوره آموزشی اصول پرورش ماهی قزل آلا بر روی تصویر فوق کلیک نمایید
دوره غیر حضوری است و محتوای الکترونیکی در قالب CD یا DVD به آدرستان ارسال می گردد
پس از پایان گواهی و مدرک معتبر دوره آموزشی اصول پرورش ماهی قزل آلا قابلیت ترجمه رسمی دریافت می نمایید
مشاوره رایگان: ۰۲۱۲۸۴۲۸۴ و ۰۹۱۳۰۰۰۱۶۸۸ و ۰۹۳۳۰۰۲۲۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۳۳۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۸۸۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۹۹۲۸۴
کمبود منابع آبی در کشور ما و نیاز مردم به مواد پروتئینی سالم باعث شده است تا بهره برداری دو یا چند منظوره از منابع آب همواره مورد توجه قرار گیرد که پرورش ماهی یکی از آنها می باشد.
ماهیان پرورشی از لحاظ دامنه تحمل دمایی به دو گروه سردابی و گرمابی تقسیم می شوند. ماهیان سردابی در۱۸-۱۲ درجه سانتیگراد و ماهیان گرمابی در ۲۷-۲۰ درجه سانتیگراد بهترین رشد را دارند.
ماهیان گرمابی شامل چهار گونه اند وشامل: کپور معمولی، آمور، فیتوفاک و سرگنده می باشند که به سه گونه اخیر اصطلاحا کپور ماهیان چینی گفته می شود و تنها گونه ماهی سردابی که در ایران پرورش داده می شود ماهی قزل آلای رنگین کمان است که در اصطلاح عامیانه به آن قزل آلا گفته می شود.
با توجه به اینکه استان خراسان شمالی در شمال شرق کشور واقع شده و اکثر مناطق آن دارای آب و هوای سرد می باشد پتانسیل خوبی در زمینه پرورش قزل آلا دارد
شرایط فیزیکو شیمیایی مناسب آب جهت پرورش قزل آلا:
الف) دما
دمای مناسب جهت پرورش قزل آلا ۱۸-۱۲ درجه سانتیگراد می باشد. البته مناسب ترین دما برای پرورش این ماهی ۱۵ درجه سانتیگراد است. دمای بالاتر و پایین تر از این محدوده باعث کاهش رشد می شود و دمای بالاتر از ۲۴ درجه موجب تلفات میگردد.
ب) PH یا اسیدیته آب
PH مناسب جهت پرورش قزل آلا ۸/۴-۶/۸ می باشد. PH
خارج از این محدوده باعث تلفات می شود.
ج) اکسیژن محلول
میزان اکسیزن محلول در آب به فاکتورهای متعددی از جمله ارتفاع، دما، شوری و… بستگی دارد ولی در هر حال اکسیژن خروجی نباید کمتر از ۵ میلیگرم در لیتر باشد. جهت افـــــزایش اکسیژن محلول راههای متعدد وجود دارد از جمله استفاده از هواده ها که امروزه انواع مختلف داشته و عملکردهای متعدد دارند.
د) شوری
به طور کلی افزایش شوری آب موجب کاهش درجه اشباع اکسیژن می شود.آبهای شیرین دارای شوری ppt1-0/1 می باشند و ماهی قزل آلا تا شوری ppt 30 را تحمل می کند. شوری به میزان ppt 10 برای پرورش قزل آلا مناسب می باشد.
ه) شفافیت
قزل آلا ماهی است شکارچی و گوشتخوار به همین دلیل شفافیت آب تاثیر بسزایی در رشد آن دارد به عبارت دیگر ماهی باید غذای خود را ببیند تا آنرا بخورد. به طور کلی در پرورش قزل آلا شفافیت باید تا کف استخر تامین شده باشد و میزان مواد معلق آن باید کمتر از ۳۰ میلیگرم در لیتر باشد.
منابع آب جهت پرورش قزل آلا
ماهی قزل آلا به طرق مختلف و در منابع آبی مختلف پرورش داده می شود. چشمه ها، رودخانه ها، قنوات و چاههای کشاورزی از مهمترین منابع پرورش قزل آلا در کشور می باشد.
ساخت استخرهای پرورشی:
در ساخت استخرها باید نکاتی را مد نظر داشت:
– شیب زمین به گونه ای باشد که آب به حالت ثقلی از استخر خارج گردد ونیاز به صرف هزینه نباشد.
– ورودی و خروجی استخر به طور صحیح ساخته شود. خروجی باید به صورت سه شیاره ساخته شود تا بتوان اولا سطح آب را در استخر بسته به شرایط تنظیم نمود و ثانیا آب کف استخر خارج گردد.
-آب قبل از وارد شدن به استخر به بالای برجک هواده منتقل شود تا گازهای مضر از آب جدا شوند.
– شیب ۲درصد برای استخرها ( ورودی به خروجی)در نظر گرفته شود تا فضولات کف همراه با جریان آب از استخر خارج شوند.
بچه ماهی قزل آلا را می توان در تمام طول سال در مزارع رهاسازی نمود. وزن رهاسازی بهتر است حدود ۱۰ گرم باشد تا هم دوره پرورش خیلی طولانی نشود و هم تلفات کمتر شود.(تلفات در وزن زیر ۱۰ گرم بیشتر است) تعداد ماهی رهاسازی شده بستگی به مقدار دبی آب و وزن هدف دارد. به طور کلی به ازای ۷ لیتر در ثانیه می توان یک تن ماهی برداشت نمود حال اگر وزن هدف ۴۰۰ گرم باشد برای تولید یک تن ماهی به ۲۵۰۰ قطعه بچه ماهی نیاز می باشد. ۱۵-۱۰درصد هم باید به عنوان تلفات در نظر گرفت.
ظرفیت و تناژ پرورش بستگی به آب ورودی دارد و بر این اساس تعداد استخرها نیز متفاوت است ولی در هر حال چنانچه شیب زمین اجازه بدهد برای اینکه بتوان از آب حداکثر را نمود استخرها در در دو یا سه ردیف ویا حتی بیشتر احداث می نمایند.بطوریکه استخرهای بچه ماهی در ردیف اول، پیش پرواری در ردیف دوم و در ردیف سوم ماهیان پرواری و آماده صید قرار می گیرند. برای بهترین بازده ارتفاع ریزش آب از یک ردیف به ردیف بعدی حدود ۷۰ سانتیمتر می باشد.دیواره های بین استخرها باید به شکلی باشد که بتوان برای غذادهی وصید بر روی آنها حرکت کرد.
غذا دهی:
اگر مزرعه ای به بهترین شکل ممکن ساخته شود و بهترین بچه ماهی هم در آن رهاسازی گردد ولی مدیریت تغذیه در آن اعمال نگردد مسلما این مرکز به سودآوری نخواهد رسید.انتخاب نوع غذا و مقدار جیره روزانه مهمترین اصل در زمینه غذادهی می باشد. تعداد دفعات غذادهی نیز بستگی به وزن ماهی دارد به طوریکه بچه ماهی های حدود ۱۰ گرم تا ۶ بار در روز و ماهیان پروراری ۱تا ۲ بار در روز غذادهی می شوند.
در پرورش ماهی تامین غذا بیشترین هزینه تولید را دارد. پس هرچه بتوان در این قسمت مدیریت بهتری اعمال نمود سودآوری کار بیشتر خواهد شد. برای اینکار باید به یک سری نکات توجه کرد:
– با محاسبه میانگین وزنی ماهیان و مشخص کردن مقدار ماهی موجود در استخر(بیومس) و دمای آب مقدار دقیق غذای روزانه مشخص شود.
– از مکملهای معدنی و ویتامینی در جیره غذایی استفاده شود.
– نحوه غذا دهی باید به شکلی باشد تا همه ماهیان استخر از غذا استفاده نمایند و غذا هدر نرود.
– غذای مورد نیاز باید در مکانی خنک و دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد و هنگام خرید غذا حتما به تاریخ تولید و مصرف آن توجه شود.
– پاکتهای غذا باید بر روی پالت چوبی قرار گیرد.
– تهویه انبار باید به نحو مطلوب انجام گیرد.
رقم بندی:
رقم بندی از جمله کارهایی است کــــه معمولا در همه استخرهای
پرورش ماهی صورت می گیرد. علت آن هم این است که چون در زمان تغذیه ممکن است غذا به تمام ماهیها به طور یکسان نرسدو یا در زمان رهاسازی بچه ماهیها یک دست نبوده باشند پس از مدتی در ماهیها اختلاف وزن دیده می شود که در این صورت باید ماهیها رقم بندی شوند یعنی ماهیهای کوچک و بزرگ از یکدیگر جدا شوند. مهمترین دلایل آن بدین شرح است:
– به دلیل ریز و درشت بودن ماهی و خطا در میانگین وزنی محاسبه جیره غذایی دقیق نخواهد بود.
– ماهیهای کوچکتر در رقابت غذایی با ماهیهای بزرگتر موفق نیستند و بنابراین رشد نخواهند کرد یا رشد بسیار کندی خواهند داشت.
بهداشت:
رعایت نکات بهداشتی در امر پرورش ماهی تضمین کننده بقا و سود آوری یک مرکز پرورشی خواهد بود و با بکارگیری و توجه بــه یکسری مسائل کوچک می توانــد از بروز مشکلات بزرگ جلوگیری نمود.
مشاهده شنای غیر طبیعی می تواند علامت شروع یک بیماری باشد که باید سریعا به اطلاع کارشناس شیلات برسد.
هرگونه تلفات در استخر باید سریعا از استخر خارج و به طور بهداشتی دفن گردد. البته تلفات موردی، طبیعی است درصورت استمرار تلفات یا تلفات با حجم بالاحتما باید مراتب را به اطلاع کارشناسان شیلات رساند. استفاده از مکملهای ویتامینی باعث مقاومت ماهی در برابر بیماریها شده و به طور قابل ملاحظه ای از بروز بیماری و تلفات ناشی از آن جلوگیری می نماید.
افزایش تولید در واحد سطح:
با توجه به کمبود منابع آبی و ادامه روند خشکسالی و همچنین افزایش جمعیت و تقاضای روز افزون ماهی یکی از راههای افزایش تولید استفاده از امکانات جانبی برای افزایش تولید در واحد سطح می باشد. هواده ، مدیا و دستگاههای فیلتراسیون از جمله این امکانات می باشند. ساده ترین و کم هزینه تریت آنها هواده ها می باشند. امروزه هواده های بسیار متنوع با عملکردهای مختلف وجود دارد. معروفترین آنها هواده اسپلش می باشد که کاربرد این هواده در استخرها می تواند به میزان ۱۰ تا ۲۰ درصد بر حلالیت اکسیژن اضافه می کند.
مشکلی که این قبیل هواده ها دارند این است که به دلیل اینکه این قبیل هواده ها می توانند فضولات ماهی را به ذرات ریز تبدیل کند که حذف آنها از استخر مشکل بوده و تاثیر نامطلوبی بر روی طعم و مزه ماهی می گذارد.
به همین منظور دستگاههای مخلوط کننده اکسیژن جهت مزارع پرورش ماهی پیشنهاد می گردد. مزایای این دستگاهها نسبت به هواده به طور مختصر عبارت است از:
– حلالیت اکسیژن آب به میزان ۴ تا ۶ برابر
– افزایش تولید ماهی به میزان ۴ برابر حالت معمول که با رهاسازی لایه ای این میزان به ۸ برابر خواهد رسید.
– کاهش ضریب تبدیل غذایی از ۲ در سیستمهای سنتی به ۱/۱
