درباره ی رشته پرستاری

دپارتمان آموزش مجازی شرکت جهت علاقه مندان به این دوره ی آموزشی توضیحاتی در این رابطه ارائه داده است. جهت ثبت نام در این دوره کوتاه مدت آموزشی و دریافت گواهینامه آموزشی معتبر در این زمینه به قسمت ( ثبت نام دوره ) مراجعه فرمائید. ( در نظر داشته باشید احتمال دارد بر طبق نظر استاد مربوطه سرفصل ها  و یا محتوای دوره ها با آنچه در این صفحه به صورت کلی شرح داده شده است متفاوت باشد.)
نگاه کلی به رشته پرستاری

 هدف :
اين برداشت كه پرستاري به معناي مراقبت كردن از بيمار است، تا حدودي درست مي‌باشد. البته مراقبت تنها شامل تزريق يا پانسمان نمي‌شود بلكه با گذشت زمان و با پيشرفت علم و تكنولوژي ، مراقبت پرستاران نيز علمي‌تر و پيچيده‌تر شده است و پرستاري در حال حاضر يك رشته علمي است و متخصص اين رشته بايد علوم بسياري را فرا بگيرد و كاربرد آنها را در ارتباط با مريض بياموزد.
از سوي ديگر بايد توجه داشت كه وظيفه يك پرستار تنها مراقبت از بيمار در بيمارستان نيست بلكه يك پرستار با مراقبت از افراد در تمام مراحل زندگي آنها از پيشگيري از بيماري‌ها گرفته تا مراقبت در هنگام بيماري و توانبخشي پس از بيماري سروكار دارد. زيرا بسياري از بيماري‌ها ريشه در عادتهاي غلط و شيوه نادرست زندگي دارد. براي مثال زمينه بسياري از سكته‌هاي قلبي از مدتها قبل فراهم مي‌شود و دليل آن نيز نوع غذاي فرد ، وزن او و مقدار فعاليت بدنيش مي‌باشد. حال اين پرستار است كه با آموزشهاي لازم در مورد نوع غذا ، نحوه و مقدار فعاليت بدني و نحوه جلوگيري از فشار خون و افزايش چربي سعي مي‌كند تا از بيماري پيشگيري كند يا افراد را با علايم و اختلالات بيماري آشنا سازد تا بيمار به موقع و پيش از پيشرفت بيماري به دكتر مراجعه كند.»
پرستار يك عضو مهم در تيم مراقبت بهداشتي است و و داراي نقشهاي گسترده اي از جمله نقش مراقبتي، حمايتي، درماني، هماهنگي ، مشورتي ، مديريتي و تحقيقاتي مي‌باشد. به اين معنا كه پرستار وظيفه مراقبت و حمايت از بيمار، وظيفه هماهنگي بين بيمار و پزشك و بيمار و خانواده بيمار (انتقال دهنده خواستها و نيازهاي بيمار يا مددجو) ، مسووليت مديريت بخش (اولويت‌بندي براي رسيدگي به بيماران و تصميم‌گيري به موقع در مورد بيماران اورژانسي) ، وظيفه آموزش به بيمار در جهت تطابق با مشكلات و ناراحتي‌هاي پيش‌آمده و وظيفه تحقيق درباره روشهاي مراقبتي كه اعمال كرده است و تحقيق بر روي نحوه كاهش تعداد روزهاي بستري يك بيمار را بر عهده دارد.
پرستاري يعني كمك به فرد سالم يا بيمار در درمانگاه يا بيمارستان براي انجام آن دسته از فعاليت‌هايي كه سبب حفظ و ارتقاي سلامت مي‌گردد به نحوي كه اگر فرد توانايي، اراده يا آگاهي لازم را داشت، مي‌توانست آن فعاليت‌ها را بدون كمك انجام دهد.
در همين راستا پرستار وظايف خود را در قالب شش نقش درماني ، مراقبتي ، حمايتي ، هماهنگي ،‌حفاظتي و آموزشي انجام مي‌دهد.
بدون شك پرستار نقش اصلي را در مراقبت و پيگيري درمان بيمار دارد و همين امر بيانگر نياز جامعه به پرستار مرد مي‌باشد چون هر بيماري دوست دارد در بعضي از بيماري‌ها مثل بيماري‌هاي كليوي يا داخلي توسط پرستار همجنس خود مورد مراقبت قرار گيرد. در حال حاضر نيز در بيمارستان‌هاي دولتي، بخش ارولوژي (دستگاه كليوي و مجاري ادرار)‌ خانم‌ها توسط پرستار خانم و بخش ارولوژي آقايان توسط پرستار آقا اداره مي‌شود و به نظر مي‌رسد كه در برخي از بخش‌هاي ديگر مثل بخش داخلي نيز بايد اين مساله تعميم پيدا كند
آينده شغلي ، بازار كار، درآمد:
در بسياري از كشورها اولين خط ارتباط جامعه با سيستم پزشكي، پرستار است. چرا كه پرستاران نسبت به ديگر افراد تيم پزشكي تعدادشان بيشتر است، در دسترس قرار دارند و اطلاعات بهداشتي – درماني آنها جامع مي‌باشد.
در كشور ایران نيز با اين كه پرستاران جايگاه واقعي خود را نيافته‌اند و در چند سال اخير نيز با تعداد قابل توجهي فارغ‌التحصيل رشته پرستاري از دانشگاه آزاد و دانشگاههاي علوم پزشكي و خدمات بهداشتي – درماني روبرو هستيم اما هنوز مراكز بهداشتي – درماني به پرستاراني متخصص، مجرب و توانمند نيازمندند و در واقع بازار كار براي فارغ‌التحصيل خوب اين رشته وجود دارد.
پرستاران علاوه بر كار در بيمارستان‌ها و مراكز بهداشتي – درماني مي‌توانند در صنعت براي مراقبت از سلامت و بهداشت كاركنان صنايع مختلف، در سازمان تربيت بدني و مراكز ورزشي به عنوان يكي از اعضاي اصلي تيم مراقبت پزشكي و در آموزش و پرورش فعاليت نمايند.
«فرصت‌هاي شغلي يك پرستار بسيار وسيع و گسترده است و حتي يك پرستار مي‌تواند بطور مستقل فعاليت نمايد. يعني مي‌تواند با تاسيس مركز بهداشت خصوصي به ارزيابي وضعيت سلامت افراد جامعه بپردازد يا مهدكودك داير نمايد»
نقشهاي پرستار:
1- مراقبت كننده: نخستين نقش پرستار مراقبت كردن از فرد مورد نظر ( بيمار ) است.
2- تعليم دهنده (معلم): اجرا وارزيابي طرحهاي آموزشي براي فرد و خانواده وي جهت رفع نيازهاي يادگيري آنان
3- مشاور: جمع آوري اطلاعات براي تحصيل در حل مشكل و تصميم گيري
4- رهبر: محقق و حمايت كننده از مددجو و خانواده
5- نقش درماني
6- نقش حفاظتي
7- نقش هماهنگ كننده
توانايي‌هاي مورد نياز و قابل توصيه :
در اينجا جسم‌هايي بيمار، روحهايي دردمند و روانهايي آشفته حضور دارند. در اينجا بايد پذيراي مشكلات بسيار و پاسخگوي نيازهاي بي‌شمار باشي. بايد روزي 8 ساعت در اطاق عمل با تمامي وجود در خدمت تيم پزشكي باشي. بايد سالها در بخش سرطان يا سوانح و سوختگي ، دردمندترين بيماران را مشاهده كني و در حد توانت به آنها رسيدگي نمايي و در يك كلام بايد عشق به هم‌نوع و ايثار و همياري در ذره ذره وجودت خانه كرده باشد.
دانشجوي پرستاري بايد عاشق انسان و انسانيت باشد تا بتواند در شرايط سخت و بحراني حتي زماني كه خسته است يا آمادگي جسمي و روحي لازم را ندراد، به ديگران كمك كند. همچنين بايد فردي منظم و دقيق باشد و بداند كه نظم و سختگيري اساس كار رشته پرستاري است و از لحاظ درسي نيز لازم است كه به زيست‌شناسي، شيمي و زبان انگليسي مسلط باشد چون براي روزآمد بودن و اطلاع از آخرين دستاوردهاي دانش پرستاري ، لازم است كه از مجلات و منابع علمي به زبان انگليسي استفاده كند.
دانشجوي پرستاري بايد از سلامت كامل جسماني برخوردار باشد تا به ياري ديد قوي بتواند كارهاي ظريف و دقيق پرستاري را بخوبي انجام دهد و با شنوايي خوب صداي قلب را حتي اگر ضعيف باشد، بشنود . حتي داشتن قدي متناسب و عدم لكنت زبان يا لرزش دست در اين رشته ضروري است . چون همين مشكلات به ظاهر كوچك، در كارايي يك پرستار بسيار موثر است.
پرستار بايد بيش از هر چيز متواضع بوده و هدفش خدمت به مردم باشد چون كار در بيمارستان يك كار مشخص و كلاسه شده نيست بلكه پرستار در صورت ضرورت بايد هركاري حتي كاري كه از يك فرد بيسواد نيز برمي‌آيد، انجام دهد. يعني قرار نيست كه دانشجوي پرستاري پس از فارغ‌التحصيلي پشت استيشن بنشيند و دستور دهد بلكه بايد در انجام هر خدمتي پيش قدم باشد. همچنين لازم است كه روابط عمومي خوبي داشته باشد چون پرستار نزديكترين فرد به بيمار است و حتي بعضي از بيماران مشكل خود را به راحتي با پزشك در ميان نمي‌گذارند اما با پرستاري كه روابط عمومي خوبي داشته و توانسته است اعتماد بيمار را جلب كند، در ميان مي‌گذارند.
همچنین اطلاعات عمومي خوب در زمينه پزشكي براي يك پرستار ضروري است چون پرستار به نوعی دیگر درمانگر بیمار است و حتي دروسي كه مي‌خواند همان دروس پزشكي است با دیدگاهی دیگر .
پرستاري علم و هنر است براي همين يك پرستار بايد علاوه بر دانش لازم ، از آمادگي روحي و رواني، صبر و حوصله ، روابط عمومي خوب و قدرت تجزيه و تحليل بالا برخوردار باشد . به عبارت ديگر يك پرستار نمي‌تواند تنها با تكيه بر دروس دانشگاهي ، در كار خود موفق شود بلكه بايد از دانش خود در شرايط مختلف و متفاوت به درستي استفاده كند و اين نياز به قدرت تجزيه و تحليل خوب، سرعت عمل و آمادگي روحي و رواني دارد.
پرستار با دردمندترين افراد جامعه در ارتباط است براي همين بايد جسمي قوي و روحي توانا داشته باشد تا بتواند از عهده شب‌كاري يا كار در بخش‌هايي حساس و دشوار مثل C.C.U ، I.C.U ، بخش بيماران سرطاني يا بخش سوانح و سوختگي برآيد و در ضمن دچار فشارهاي روحي و رواني يا ناتواني‌هاي جسمي نشود.
اما چرا با وجود سختي‌ها و دشواري‌هاي بسيار اين كار، عده‌اي با عشق و علاقه در اين زمينه فعاليت مي‌كنند؟
پرستاران يك بيمارستان ، عامل اصلي موفقيت يك بيمارستان هستند. يعني اگر پرستاران يك بيمارستان خوب، كارآمد و دلسوز باشند، اكثر بيماران از آن بيمارستان راضي خواهند بود. چون بيشترين ارتباط بيمار با پرستاران مي‌باشد و رضايت از پرستار مساوي است با رضايت از بيمارستان .
به بيان ديگر لبخند رضايت بيمار، شيرين‌ترين و دلپذيرترين هديه‌اي است كه هر روز به يك پرستار دلسوز و تلاشگر تقديم مي‌شود؛ هديه‌اي كه پرستار را به تلاشي پي‌گير تر و بيشتر تشويق مي‌كند.
وجود پرستار ، كارهاي او ، لبخند او ، سخن او و فعاليت او آرامش بخش جان انسان‌هايي است كه بيش از هر انسان ديگر نيازمند آرامش هستند.
شرايط محيط كار، محل استخدام:
محل احتمالي استخدام مي تواند بيمارستانها، كلينيكها و پاراكلينيك هاي دولتي و خصوصي، ادارات،  سازمانهاو به عنوان مربي در دانشكده ها و …. باشد. اين رشته يا شغل در اكثر مراكز درماني دولتي و خصوصي و غيره بصورت شيفت در گردش ( صبح ، عصر و شب ) يا شيفت ثابت مي باشد . و شرايط محيط كار آن بستگي به نوع مسئوليت و بخشهاي بيمارستان و مراكز درماني كه پرستار در آن مشغول مي باشد دارد مثلا يك پرستار كه در بخش اورژانس و يا پايگاه اورژانس بيمارستان كار مي كند يا پرستاري كه در بخش اطفال بيمارستان يا بخش  داخلي و جراحي و يا ICU و CCU و يا اطاق عمل از نظر شرايط محيط كار با هم تفاوت دارند .
پرستار مي تواند در بيمارستان براساس سطح تحصيلات ( كارشناسي ، كارشناسي ارشد ) و سابقه كار در پستهاي پرستار شيفت ، سر پرستار ، سوپروايزر باليني ، سوپروايزر كنترل عفونت ، سوپروايزر آموزشي و رياست پرستاري بيمارستان مشغول به كار شود .
مدارك تحصيلي و دوره هاي آموزشي ضروري براي احراز شغل:
افراد پس از اخذ ديپلم متوسطه و قبولي در آزمون سراسري گروه علوم تجربي مي توانند در اين رشته به تحصيل بپردازند و سپس در مقاطع كارشناسي ارشد و دكترا نيز ادامه تحصيل دهند.
مدت دوره آموزش:
مدت تحصيل حداقل 4 سال و حداكثر 5 سال ( در شرايط خاص و با موافقت آموزش كل دانشگاه علوم پزشكي مثل : مرخصي تحصيلي و … ) مي باشد.
تحصيلات تكميلي :
گرايشهاي مختلف در مقطع كارشناسي ارشد و دكتري:
1) گرايشهاي كارشناسي ارشد
الف) داخلي جراحي
ب) اطفال
ج) مديريت
د) بهداشت
ه) روان پرستاري
ن)پرستاري ويژه
و) اپيدميولوژي
ز) آناتومي
ح) فيزيولوژي
ط) بافت شناسي
2) گرايشهاي مقطع دكتري
الف) پرستاري
ب) آناتومي
ج) بافت شناسي
د) اپيدميولوژي
دوره كارشناسي ارشد پرستاري
فارغ‌التحصيلان دوره كارشناسي پرستاري ، طبق ضوابط خاص، قبولي در آزمون ورودي و همچنين مصاحبه، در دوره دو ساله كارشناسي ارشد پرستاري پذيرفته مي‌شوند. در اين دوره 26 واحد درسي (شامل دروس اصلي 7 واحد، دروس تخصصي و الزامي 8 واحد و دروس اختياري 11 واحد ) و 6 واحد پايان‌نامه ارائه مي‌گردد. دانشجويان در يكي از تخصصهاي آموزش پرستاري يا مديريت خدمات پرستاري بيماريهاي جراحي و داخلي، پرستاري بهداشت جامعه، مديريت آموزش پرستاري (و در آينده نزديك پرستاري سالمندان) ادامه تحصيل مي‌دهند.
فارغ‌التحصيلان كارشناسي ارشد در سطح بالاي تخصصي، امور آموزش، مديريت خدمات پرستاري و ارائه خدمات باليني، در دانشكده‌هاي پرستاري و مراكز مختلف بهداشتي درماني خدمت مي‌كنند. اين فارغ‌التحصيلان بايد قادر باشند امور مهم و مشكلات آموزش خدمات پرستاري و به طور كلي ، بهداشت و درمان جامعه را مشخص و با تصميم‌گيري و ايجاد تغيير براي اصلاح وضع موجود و ايجاد تغييرات مطلوب برنامه‌ريزي و آن را اجرا نمايند.
دوره دكتراي پرستاري
دارندگان مدرك كارشناسي ارشد پرستاري طبق ضوابط خاصي ، قبولي در آزمون كتبي ورودي و مصاحبه و گذراندن دوره آموزشي شامل 25 واحد دروس اختصاصي، 20 واحد رساله دكتري و امتحان جامع دكتري به دريافت درجه دكتراي پرستاري نايل مي‌گردند. اين دوره در حال حاضر فقط در دو دانشگاه كشور داير مي‌باشد. دارندگان درجه دكتراي پرستاري در حال حاضر امور برنامه‌ريزي آموزشي و پژوهشي ، تدريس و تحقيق و مديريت در سطوح بالاتر را در دانشگاههاي علوم پزشكي (آزاد و دولتي) عهده‌درا مي‌شوند.
حقوق و مزايا و شرايط ارتقاء شغل:
حقوق يك پرستار به محل استخدام، موقعيت جغرافيايي و ساعات كار بستگي دارد و اگر استخدام موسسات يا وزارتخانه ها باشد بر اساس قوانين اداره امور استخدامي كشور حقوق ماهانه و ترفيع دريافت مي كند. البته لازم به ذکر است در حال حاضر مبلغ دریافتی ماهانه یک پرستار رضایت بخش نیست و مخصوصا در مراکز خصوصی با حداکثر کار و شیفت های اجباری حداقل دریافتی را به پرستاران می دهند .
آينده نگري درباره شغل با توجه به شرايط اجتماعي:
با توجه به نيازهاي جامعه به پرستار و ديدگاه مثبت در خصوص پرستار و موقعيت او در جامعه بخصوص در چند سال اخير كه تحول در اين حرفه ايجاد شده است اميد است بتوان در جهت بهبود و ارتقاء سطح سلامت و بهداشت عمومي جامعه و مراقبت از بيماران در بيمارستانهاي دولتي و خصوصي، مطبها، كلينيكها و پاراكلينيكها و درمانگاهها و ساير بخشهاي ارائه كننده خدمات پرستاري تلاش نمود.
خصوصيات جسمي و توانايي هاي لازم براي احراز شغل:
پرستار بايد از سلامت كامل جسمي و ذهني و روحي برخوردار باشد و فردي دقيق، علاقه مند و صبور باشد و كنترل كافي روي احساسات شخصي خود داشته باشد.