اطفای حریق

این مقاله آموزشی جهت آشنایی  دانشجویان  آموزش مجازی در رابطه با اطفای حریق ارائه گردیده است، امیدوار است کلاس های مجازی، آموزش های از راه دور، مقالات آموزشی، کتاب های معرفی شده و کلیه ی فعالیت های خدماتی ما برای شما عزیزان مفید واقع گردد.
 اطفای حریق
افزايش ايمني و كاهش خطاي انسان معيار اصلي مورد استفاده متخصصان ارگونومي ايمني وبهداشت حرفه اي در طراحي و ارزيابي ماشين آلات، تجهيزات ، ساختمانها و غيره بشمار ميروند. اما مهم آنست كه اين حقيقت را از نظر دور نداريم كه كم خطر ساختن پروسه توليد ومحصول بهتر با اتكا به فنوني است كه باعث افزايش ايمني مي شود. يكي از راههاي بالا بردن ايمني در محيط كار و زندگي استفاده از سيستمهاي اعلام و اطفاء حريق جهت مقابله با خطرات ناشي از آتش سوزي مي باشد.
قابليت هاي فني سيستمهاي موجود :سيستم اعلام حريق با قابليت تشخيص دود – گازها و بخارات مختلف و انواع ناخالصيهاي هوا با توجه به نوع دتكتور و تعداد نقاط مورد شناسايي در مركز با امكان اعلام به صورت آژير الكتريكي – آژير بادي – زنگ – فلاشر و تلفن كننده اين امكان را ميدهد كه در ابتداي شروع حريق بتوان جهت اطفاء چه بصورت دستي چه با خاموش كننده هاي اتوماتيك قبل از گسترش زمينه آتش به ديگر قسمتها اقدام نمود. سيستمهاي فوق بطور كلي شامل تجهيزات زير ميباشد:
سيستم مركزي مراكز استاندارد اعلام حريق با قابليت تفكيك مناطق تحت پوشش و تست تمامي قطعات نصب شده و مسير هاي سيم كشي شده ، امكان تشخيص دقيق و بدون خطا را در كل مجموعه فراهم مي آورد. اين نوع مراكز با داشتن سيستم UPS امكان كارآيي كل مجموعه را در زمان نبودن برق فراهم مي آورد.
دتكتوردتكتورهاي خاص اعلام حريق داراي قابليت تشخيص دود – گازهاي قابل انفجار و حرارت بوده و با توجه به ساختار سيستم امكان هر گونه خطا را كاملا از بين ميبرد. اعلام كننده ها الف – اعلام كننده صوتي با قدرتهاي مختلف
ب – اعلام كننده نوري با قابليت اعلام بصورت كلي يا تفكيك مناطق
ج – تلفن كننده با قابليت ارسال پيام به شماره هاي داده شده اطفاء حريقالف – كپسولهاي دستي اطفاء كه داراي انواع زير ميباشد
1- پودري 2- گازCO2
ب – سيستمهاي اتوماتيك اطفاء با قابليت دستور پذيري از مركز اعلام حريق و يا با عملكرد مستقل كه داراي انواع زير ميباشد
1- پخش كف 2- پخش آب 3- پخش گاز CO2
انواع مواد اطفا حریق
خاموش كننده هاي پودري :
در گذشته نحوه استفاده از پودر شيميايي بدين ترتيب بود كه تعدادي قوطي يا ظروف به اشكال مختلف را از پودر پر مي كرد ند و در جا هاي مناسب قرار مي داد ند و به محض شروع آتش سوزي ا فراد مسئول درب قوطيها را باز كرده و پودر آن را بر روي آتش مي پاشيد ند كه در اغلب اين موارد اين تكنيك با ناكامي مواجه مي شد ولي با گذشت زمان براي پاشيدن پودر بر روي آتش دستگاه هاي خاموش كننده پودر طراحي و ساخته شد. پودر شيميايي و پودر خشك عبارتند از گرد بعضي از مواد شيميايي مانند كربناتها ، سولفات ها و فسفاتها كه جهت خاموش كردن حريقها به كار مي رود .
خاموش كننده هاي گاز كربنيك :
از سالها قبل گاز كربنيك (CO2) به عنوان يك گاز آتش نشا ني در دستگاه هاي ثابت اتوماتيك ، خاموش كننده هاي دستي و چرخدار مورد استفاده قرار گرفت و اكنون نيز مصرف فراوا ني دارد . گازCO2 غير قا بل احتراق ، بي بو ، خنثي ، خنك و غير سمي است و هادي الكتريسيه نمي باشد .
وزن آن سنگين تر از هواست ، لذا در صورت پرتاب روي حريق ، اكسيژن را خارج و خود جا نشين آن مي گردد . در حقيقت با تقليل درصد اكسيژن هواموجب اطفاي حريق مي شود. CO2 جامد يا يخ خشك در 100- درجه زير صفر به دست مي آيد كه در 79- درجه به سرعت از حالت جامدي بدون اينكه به حالت مايع درآيد به صورت بخار گاز در مي آيد .
خاموش كننده هاي مولد كف :
كف مورد مصرف براي اطفاي حريق ، مايعي است كه در صورت پرتاب آن بر روي مواد در حال اشتعال به سرعت روي آتش را پوشانده و مانع برخاستن گاز قابل اشتعال از روي مواد مي گردد ، و با پوشا ندن سطح مادة در حال اشتعال از رسيدن اكسيژن هوا به آتش جلوگيري به عمل مي آورد . وزن مخصوص آن كمتر از وزن مخصوص مواد و مايعات قا بل اشتعال است لذادر سطح آن شناور گشته و پايين نمي رود .
خاموش كننده هاي هالوژنه :
مواد هالوژنه خاموش كننده هايي هستند كه مكا نيسم خاموش كردن آن شباهت زيادي به گاز CO2 دارد ، بدين معني كه بعلت سنگين تر بودن از هوا به سرعت روي حريق را پوشا نده و جا نشين هوا مي شود و ماده سوزان را از اكسيژن محيط محروم مي سازد . اين مواد وقتي از خاموش كننده خارج و در محيط ريخته مي شود به سرعت تبديل به بخار و تبخير مي شود.
مثلث آتش
سه کاری که در یک زمان بایستی انجام گیرد تا آتش تولید شود:
1- اکسیژن کافی برای پایدار نگه داشتن احتراق
2- گرمای کافی برای رسیدن به نقطه آتش گیری
3- مقداری سوخت و یا ماده قابل احتراق
این سه با هم تولید واکنش شیمیایی می کنند که حریق نام دارد.
هر کدام از آن سه عامل را حذف کنید، آتش اطفاء می شود.
طبقه بندی آتش سوزی ها
آتش سوزی های خشک
آتش سوزی مایعات قابل اشتعال
آتش سوزی گازهای قابل اشتعال
آتش سوزی وسایل برقی
آتش سوزی فلزات قابل اشتعال
آتش سوزی های خشک ( گروه ( A
موادی را شامل می شود که پس از سوختن از خود خاکستر باقی می گذارند مانند فراورده های چوبی ، پنبه ای ، پشمی ، لاستیکی ، پلاستیکی و انواع مختلف پارچه های مصنوعی ، حبوبات ، غلات و غیره .برای خاموش نمودن این
آتش سوزی ها بهترین روش ، سرد کردن و مؤثرترین وسیله آب می باشد
آتش سوزی مایعات قابل اشتعال)گروه (B
بهترین خاموش کننده برای مایعات ، اگر حریق در سطح کوچکی باشد پودرهای شیمیایی و اگر در سطح بزرگتری باشد کف مکانیکی است
آتش سوزی گازهای قابل اشتعال) گروه B ).
برای خاموش کردن آتش سوزی گازهای قابل اشتعال لازم است ابتدا اطراف مخازن گاز را با توجه به نوع آتش سوزی خاموش نمود . در صورتی که نتوانیم به وسیله بستن شیر گاز و یا وسایل کمکی دیگر از خروج گاز جلوگیری نمائیم
آتش سوزی وسایل برقی ( گروه (C
آتش سوزی فلزات قابل اشتعال ( گروه D ):
این گونه فلزات دارای خاصیت اشتعال شدید می باشند و در موقع آتش سوزی با نور خیره کننده ای می سوزند
برای خاموش کردن آتش سوزی ناشی از این فلزات از ماسه
100% خشک و پودر خشک شیمیایی مخصوص فلزات
استفاده می گردد .
این آتش سوزی ها ممکن است غالباً در آزمایشگاه ها و مراکز تهیه مواد شیمیایی روی دهد.
سیستم اتوماتیک اطفاء حریق پودری چگونه کار می کند؟
همه خوانندگان با کپسول های آتش نشانی آشنا هستند. سیستم اتوماتیک اطفاء حریق پودری، نسلی جدید از سیستم اطفای حریق اتوماتیک پودر خشک است که به صورت سریع و لحظه ای عمل می کند. دستگاه شامل سیلندرهایی است که تحت فشار نیستند، سبک و قابل حمل بوده و به آسانی نصب می شوند. این سلندرها حاوی پودر ABC FUREX است که غیرقابل نفوذ آب و گرد و غبار بوده و در اندازه های گوناگون موجود می باشد. به وسیله آن امکان اطفای حریق اتوماتیک سطوح مختلف در فضای باز و احجام گوناگون در فضای بسته وجود دارد. سیستم نیاز به لوله کشی و تعمیر و نگهداری نداشته و عمر مفید بیش از 10 سال دارد.
تحریک و تخلیه سیلندر بصورت الکتریکی از طریق دستگاه مرکزی و یا توسط سنسور یا همان حسگر دما انجام می گیرد. (سنسورها در مقالات جداگانه در سایت ایران کالا توضیح داده شده است) فشار تولید شده درون سیلندر باعث باز شدن محفظه مخصوص و تخلیه پودر به میزان 35 متر در ثانیه می شود. این عمل در کمتر از نیم ثانیه بوقوع می پیوندد. پودر خشک تخلیه شده به طریق شیمیایی با از بین بردن زنجیره آتش و به طرق فیزیکی توسط خنک کردن محیط و تولید ابری از پودر و تشکیل پوشش تشکی از پودر باعث اطفای سریع و آنی حریق می شود. این سیستم تحت آزمایش های گوناگون در جهان قرار گرفته و کاربرد مؤثر را در سخت ترین شرایط به اثبات رسانده است. سیلندرها در صورت ضربه ، سوراخ شدن و یا تکان شدید تخلیه کاذب نمی شود. سیستم در محیط باز و یا بسته کاربرد دارد. تخلیه پودر و پخش آن در محیط بصورت یکسان در تمام نقاط انجام می گیرد.
مزایای این نوع سیستم اطفای حریق ، هزینه مناسب و سرعت عمل و اطفای آنی حریق است. از موارد مهم دیگر آن اینکه حاوی مواد سمی نیست و اثر منفی بر روی لایه ازون ندارد . سیلندرها علاوه بر اینکه تحت فشار نیستند ، نیاز به لوله کشی ندارند و همچنین نیازی به تعمیر و نگهداری خاصی ندارد که این مسأله خود صرفه جویی در هزینه را بدنبال دارد.
استفاده از سیستم اطفای حریق اتوماتیک جهت مکان های تجاری ، صنعتی و نظامی در کشورهای پیشرفته صنعتی بسیار متداول است. کاربردهای آن در صنایع گوناگون و جهت اطفای حریق در فضای کوچک با حداقل حجم اطفای حریق 2/1 متر مربع تا مجتمع های بزرگ مسکونی و صنعتی ، موتور خودروها و نفربرهای نظامی و صنعتی ، صنایع ریلی و دریایی و هوایی ، اتاق های کابل و کامپیوتر و تجهیزات برقی و صنایع تولیدی ، معدنی و نفت و گاز است.
* با بهره گیری از تکنولوژی روز دنیا و با همکاری متخصصین برجسته داخلی آماده ارائه خدمات مشاوره طراحی نصب و تامین تجهیزات سیستمهای حفاظتی ، امنیتی سیستم دوربین مدار بسته ، سیستم های کنترل دسترسی و کنترل تردد ، مدیریت هوشمند ساختمان ، سیستم اعلام حریق واطفا حریق ، اعلام سرقت ، حفاظت پیرامونی ، سیستم های انتقال تصویر ، تجـهیزات شبکه کامپیوتری محـلی ، گستـرده ، بی سیم و فیبـر نـوری ارائه دهنده راه حل های امنیتی تحت شبکه
(HUVIRON) نماینده انحصاری محصولات نظارت تصویری هاویرون کره در ایران
(PYROGEN ) در ایران نماینده انحصاری سیستم اطفا حریق پایروجن
آشنایی با سیستم پایروجن ( Automatic fire suppression )
انقلابی در سیستم اطفا حریق در حال وقوع است.پایروجن که از تکنولوژی سوخت جامد موشک استفاده می نماید ، اولین سیستم اطفا حریق پودر و گاز(ایروسول) در جهان می باشد که به صورت تجاری تولید شده است و به عنوان جایگزینی بی خطر و کاربردی برای هالون ، هالوکربن ها ، پودرهای شیمیایی و گازهای بی اثر طراحی شده است. پایروجن به صورت تجاری در مخازن با ظرفیت متفاوتی تولید شده و در دسترس می باشد.پایروجن جامدی غیرسمی و بی اثر بوده و تا زمانی که به صورت الکتریکی و یا حرارتی فعال نشده است پایدار می ماند و در صورت فعال شدن ترکیبی از پودر و گاز (ایروسول) با خاصیت خاموش کنندگی تولید می نماید
ایروسول تولید شده به صورت فیزیکی و شیمیایی به حریق حمله ور شده و به صورت تقریبا لحظه ای حریق را فرونشانده و از شعله وری مجدد آن (و در شرایط واقعی از انفجار) نیز جلو گیری می نماید در بسیاری از کاربردها پایروجن تنها جایگزین کاربردی برای هالون می باشد
ایده اطفا حریق در پایروجن منحصر به فرد می باشد ، یک ماده شیمیایی جامد هنگامی که به صورت الکتریکی و یا حرارتی تحریک می شود ، ترکیبی از گاز و پودر میکرونی خشکی ایجاد می نماید
ذرات خشک شیمیایی ، (اکثرا کربناتهای پتاسیم) و مخلوطی از گاز ، (اکثرا دی اکسید کربن ، نیتروژن و بخار آب) با هم مخلوط شده و ایروسول خاموش کننده منحصر به فردی را تشکیل می دهند.
قبل از انتشار ایروسول به منطقه تحت پوشش ، ذرات ایروسول از یک خنک کننده شیمیایی عبور نموده و دمای ایروسول را به نحو مطلوبی کاهش می دهد و به انتشار یکسان مواد در محیط نیز کمک می نماید
سرعت بسیار بالای تخلیه ایروسول اثری لحظه ای در خاموش نمودن حریق خواهد داشت. ذرات میکرونی ایروسول مانند یگ گاز عمل نموده و در تمام ابعاد پخش می گردند و به عامل اطفا کننده اجازه می دهند به سرعت منتشر شده و به دور از دسترس ترین و پوشیده ترین نقاط نیز نفوذ نماید
انتشار یکنواخت در کمتر از چند ثانیه به وقوع می پیوندد ، در حالیکه ماندگاری طولانی در محیط مانع شعله وری مجدد خواهد شد
مزایا و امکانات سسیتم :
کم وزن و کم حجم Compact & Weight Saving
نصب بدون پیچیدگی و راه اندازی مجدد سریع Simple to install & Recommission
غیر سمی Low Toxicity
اقتصادی و مقرون به صرفه Cost Effective
سه برابر موثر تر از گاز هالون 3 times more effective than Halon
دوست محیط زیست Environmentally Friendly
بدون نیاز به لوله کشی و مخازن تحت فشار No pressurized Cylinders or pipe work
کاربرد سیستم پایروجن ( pyrogen )
اتاق کامپیوتر Computer Room
سیستم توزی
سیستم اعلام حریق
شماتیک سیستم اعلام حریق
سیستم اعلام حریق، به مجموعه‌ای از قطعات الکترونیکی گفته می‌شود که وظیفه آشکارسازی حریق در اماکن مختلف را بر عهده دارد.
اجزای تشکیل دهنده سیستم‌های اعلام حریق
سیستم‌های اعلام حریق خودکار قدیمی، معمولا از یک حسگر یا آشکارساز که خود متصل به خروجی صوتی بود، تشکیل شده بودند. ولی این سیستم‌ها در سال‌های اخیر، دیگر مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. سیستم‌های جدیدتر معمولا از تعدادی شستی اعلام حریق و تعدادی حسگر یا آشکارساز (Detector)، یک سیستم پردازش مرکزی و تعدادی خروجی تشکیل می‌شوند.
حسگرها
حسگرهای اعلام حریق، (بسته به اینکه به کدام مشخصه آتش حساس باشند) در گروه‌های حسگرهای دود ، حسگرهای حرارت حسگر منو اکسید کربن ، حسگر شعله و حسگرهای ترکیبی جای دارند.
حسگر دود
حسگرهای دود کار تشخیص دود در محل را برعهده دارند. این حسگرها معمولا در دو گروه حسگر نوری و حسگر یونیزاسیون جای می‌گیرند. حسگرهای نوری با ارسال علایم نوری به یک گیرنده (که در داخل خود حسگر مسقر است) میزان تغییر و کاهش نور رسیده را اندازه گیری می‌کنند و اگر تغییر آشکاری در میزان نور دریافتی مشاهده کنند، آن را به حریق تعبیر می‌کنند. حسگرهای یونیزاسیون، شامل دو صفحه نزدیک به هم (الکترودها) هستند و از هوای محیط به عنوان الکترولیت استفاده می‌کنند. چنانچه تغییر ناگهانی در غلظت هوای محیط روی دهد، حسگر آن را به حریق تعبیر می‌کند. حسگرهای یونیزاسیون، حاوی مقادیر کمی مواد رادیواکتیو بوده (برای یونیزه کردن ذرات موجود در هوای اطراف الکترودها)و برای همین عمر دائمی ندارند.
حسگرهای حرارت، کار تشخیص حرارت در محل را بر عهده دارند. روش کار این حسگرها کاملا مشابه ترموکوپل یخچال‌های خانگی است. این حسگرها در داخل خود دو صفحه از مواد متفاوت و چسبیده به هم دارند که با گرم شدن و یا سرد شدن، جهت خم شدن صفحه ترکیبی تغییر می‌کند و باعث اتصال جریان می‌شود. انواع جدیدتر این حسگرها دارای ترمومتر بوده و به تغییرات درجه حرارت حساس می‌باشد.
حسگرهای ترکیبی، حسگرهایی هستند که از ترکیب یک حسگر دود و یک حسگر حرارت بوجود آمده‌اند و می‌توان خروجی آنها را بسته به حساسیت محل و تعداد اعلام‌های اشتباه بر روی و/یا تنظیم نمود. روشن است که در حالت «یا» تعداد اعلام‌های اشتباه بیشتر بوده و در حالت «و» اعلام با تاخیر بیشتری صورت می‌گیرد.
کاربرد رنگ در سیلندرها(کپسولها):
1) كپسولهاي جوشكاري :
کپسول استیلن به رنگ قهوه ای
آرگون به رنگ آبی ، هوا به رنگ طوسی
کپسول آمونیاک: سیاه برای بدنه، قرمز برای در پوش
کپسول اتیلن کلراید: طوسی برای بدنه، سیاه برای در پوش
کپسول مونوکسیدکربن به عنوان احیا کننده: سرخ برای بدنه و گردونه، زرد برای درپوش
کپسول گاز کلر بعنوان گندزدا در آبهای مصرفی :سیاه برای بدنه و گردنه، زرد برای بدنه
کلر پودری:همه ی قسمت های کپسول به رنگ زرد است
کپسول آب :قرمز رنگ
2)کپسول های آتش نشانی :
کپسول گاز کربنیک : رنگ خاکستری تیره
کپسول های محتوی مواد هالوژن دار :سبز رنگ برای مایعات و فلزات قابل اشتعال
کپسول های محتوی کف:زرد رنگ