جلبک کردن یک روند جدید در کتابخانه های عمومی و مدارس است. کتابداران در سراسر جهان شروع به سازماندهی مجموعه های خود به روش های جدید می کنند.
در بحبوحه این دور شدن از سازمان سنتی، بسیاری از کتابداران متوجه می شوند که سوالات مهمی را مطرح می کنند. چرا این روند اینقدر محبوب است؟ آیا واقعاً تفاوتی برای کاربران ایجاد می کند.؟ آیا اگر به آنها نحوه کار در سازمان “سنتی” کتابخانه را آموزش ندهیم، آیا خوانندگان ما مادام العمر آسیب می بینند؟
تخصص‌های کتابداران در قسمتهای مختلف به شکل‌های مختلف میباشد. ولی در کل کتابداران باید از قوانین کتابداری در کار و حرفه خود استفاده نمایند تا اختلاف در بین کارشان دیده نشود. به همین دلیل است که کار کتابدار و حرفه آنها به شکلی است که یکنواختی در آن دیده میشود (البته در بعضی مواقع اختلافاتی جزئی وجود دارد). و این یکنواختی در کمک به مراجعه کنندگانی که به کتابخانه می‌روند تا موضوع خود را پیدا کنند نقش چشمگیری داشته.
چنان‌که در وقت و هزینه و نوع موضوعات یافت شده مشهود است. کتابداران بر اساس وظایفی که به آنها محول میشود و قسمتهای که مربوط به آنها میباشد تقسیم می‌شوند. مثلاً کتابداری مشغول در بخش کودک را کتابدار بخش کودک و کتابدار بخش مرجع را کتابدار بخش مرجع و کتابدار بخش فهرست‌نویسی یا کتابدار بخش رایانه و … می‌گویند.
وظایف کتابدار
+ استفاده از سیستم‌های فناوری اطلاعات در اموری مانند دسته‌بندی و طبقه‌بندی کتابها، ثبت اطلاعات و …
+ سازماندهی منابع و کتابها توسط کتابدار به گونه ای که یافتن آنها برای کاربران آسان باشد.
+ پاسخگویی به سوالات مراجعین •کمک به مراجعین برای یافتن کتابها و منابع مورد نظر
+ به روز نگه داشتن کتابخانه از طریق کتابها و مجلات جدید منتشر شده و روش‌های نوین کتابداری
+ ارائه خدمات کتابخانه متناسب با گروه‌های مختلف جامعه مانند افراد کم سواد، خانه‌دارها و اقلیت‌های قومی
+ راه اندازی فعالیتهایی در کتابخانه مانند گروه‌های کتابخوانی به منظور توسعه و ترویج فعالیت‌های کتاب خوانی
+ ترویج خدمات کتابخانه از طریق نمایشها، مذاکرات و شرکت در رویدادهای اجتماعی
اهداف کتابداری:
1- دسترس پذیرکردن اطلاعات مستتر در انواع منابع و رسانه های اطلاعاتی اعم از کتاب ، نشریات ادواری ، تسخ خطی ، کتابهای الکتریکی
2- شناخت و تعیین نیازها و تقاضاهای جامعه استفاده کننده و جذب استفاده کنندگان جدید
3- تسریع فرایندهای آموزشی و پژوهشی از طریق در دسترس قرار دادن منابع و اطلاعات مورد لزوم
4- تسریع فرایندهای توسعه سیاسی ، اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی
5- توسعه ی فرهنگ مطالعه و کمک با افزایش دانایی در سطح جامعه
6- توسعه دموکراسی و آزاد اندیشی و گسترش اخلاق در سطح جامعه
7- تعیین نقش بارز و اساسی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی در فرایند های مختلف اجتماعی – اقتصادی – علمی و فرهنگی و غیره و ارائه توجهات لازم برای کسب منابع مالی و انسانی برای رشد و توسعه کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی
8- بهره گیری از آخرین فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی برای دسترس پذیر کردن اطلاعات ذخیره و ایجاد سرگرمی برای اقشار مختلف جامعه
9- افزایش کارآیی وجذابیت های کتابخانه به عنوان بستری مناسب برای پر کردن اوقات فراغت و ایجاد سرگرمی برای اقشار مختلف جامعه
10- ارائه خدمات و منابع مناسب ومورد لزوم برای افزادی که ناتواناییهای ذهنی و جسمی دارند.
تعریف رده بندی :
رده بندی یعنی دسته بندی ، طبقه بندی براساس موضوع کتاب یا منبع اطلاعاتی بشکلی سیستماتیک ، منظم و مرتبط براساس ویژکیهای خاص
انواع رده بندی :
رده بندی دیویی
رده بندی کنگره ای
تعریف رده بندی دیویی یادهدهی :
رده بندی دیویی نوعی رده بندی فلسفی و منطقی است که موضوعات بصورت سلسله مراتبی ر ده بندی می شود و نظم آن درروابط موضوعی ازعام به خاص یا ازکل به جزء است همانطورکه ازنام این رده بندی مشخص است نحوه تقسیمات رده ها بصورت دهدهی یا اعشاری است ودرآن فقط از اعداد برای رده بندی استفاده می شود دیویی کلیه دانشهای بشری را به ده معقوله کلی تقسیم گرده است. سپس هریک ازاین رده ها به ده رده دیگرتقسیم میشود واین تقسیم بندی کلی مجدداً بااستفاده از ارقام اعشاری به موضوعهای خاص تر ادامه مییابد .
خدمات عمومیکتابخانه ها که شامل:
– خدمات مرجع
– اطلاعات رسانی
– امانت
– خدمات مرجع: به مجموعه خدمات گوناگونی که در بخش مرجع به مراجعه کنندگان حضوری یا غیر حضوری ارائه می گردد، گفته می شود.
انواع منابع مرجع:
الف- بر اساس شکل:
فیلم-چاپی- دیداری- شنیداری- صوتی – الکترونیکی- چند رسانه ای
ب- بر اساس ارتباط:
منابع مرجع دسته اول (بانک اطلاعاتی)؛ که بطور مستقیم پاسخ مراجعه کننده را دراختیار او قرارمیدهد. مانند: دایره المعارفها، فرهنگها، شرح حالها وغیره
منابع دسته دوم؛ که مراجعه کننده را به منابع دیگر ارجاع میکند. مانند: نمایه ها، مقاله ها، برگدان کتابخانه، کتابشناسیها، چکیده نامه ها، فهرست دانها.
ارائه خدمات مرجع به چه عواملی بستگی دارد؛
– شرایط جامعه
– سنت های جامعه
– انواع مراجعه کنندگان
– نوع و اندازه کتابخانه
– منابع کتابخانه
– فلسفه کتابدار با درنظر گرفتن سازمان مدیریت کتابخانه
انواع خدمات مرجع بر حسب گروه های کاربران؛
– خدمات مرجع حداقل: ارائه حداقل خدمات به کاربران و دوری از آنان
– خدمات مرجع حداکثر: کتابدار با توجه به عشق و علاقه به کار خود، بهترین خدمات را ارائه می دهد.
– خدمات مرجع متوسط: مابین دو خدمات قبلی که در آن کتابدار بصورت منطقی و متعادل خدمات می دهد و تلاش می کند تا به تعداد بیشتری خدمات بدهد.
– خدمات اطلاع رسانی:زمانی است که درکتابخانهها وبخصوص بخش خدمات عمومی کتابداری شکل گرفت که فناوریهای جدید بویژه فناوریهای رایانهای وارد کتابخانه شد که هدف از آن دادن اطلاعات سریع ودقیق به مخاطب در جهت دسترسی آسانتر وسریعتر به منابع اطلاعاتی است.
– خدمات امانت:خدمات امانت، خدماتی است که بااستفاده از فرمها و دستورالعملها ویژه صورت می پذیرداین خدمات شامل عضوگیری امانت دادن منابع پیگیری وبررسی برگشت منابع و غیره است.
خدمات فنی کتابخانه شامل چه مواردی است :
مجموعه سازی – فهرست نویسی- رده بندی -آماده سازی – نمایه سازی – چکیده نویسی
تعریف پاینده ها و پایگاه های اطلاعاتی:
پاینده ها مجموعه ای ازمنابع اطلاعاتی است که به شکل مجموعه ای ازمقالات مستقل و در فواصل خاص منتشر میشود. مهمترین شکل پاینده ها الکترونیکی است.
تعریف پایگاههای اطلاعاتی:
مجموعه ای ازاطلاعات است که مارابه بانک اطلاعاتی میرساند یا خلاصه ای ازاطلاعات است که ازطریق آن میتوانیم به منبع اصلی اطلاعات دست پیدا کنیم.
تعریف بانک اطلاعاتی:
بانک اطلاعاتی حاوی اطلاعاتی کامل ومنابع اصلی اطلاعات می باشدکه معمولا ازطریق پایگاههای اطلاعاتی به بانک اطلاعاتی دسترسی مییابیم.
انواع پایگاههای اطلاعاتی برحسب نوع اطلاع رسانی :
پایگاه اطلاعاتی کتابشناختی
پایگاه اطلاعات ارجاعی
پایگاه اطلاعاتی عددی – متنی
پایگاه اطلاعاتی تمام متن
پایگاه اطلاعاتی تمام تصویر
پایگاه اطلاعاتی چندرسانه ای
تعریف شبکه اطلاعاتی:
مجموعه ای است از ابزارهای انتقال اطلاعات که باهم درارتباط هستند واطلاعات رابه اشتراک میگذارند.
هنوز بررسی‌ای ثبت نشده است.