تغذیه زنبور عسل

این مقاله آموزشی جهت آشنایی  دانشجویان  آموزش مجازی در رابطه  با تغذیه زنبور عسل ارائه گردیده است، امیدوار است کلاس های مجازی، آموزش های از راه دور، مقالات آموزشی، کتاب های معرفی شده و کلیه ی فعالیت های خدماتی ما برای شما عزیزان مفید واقع گردد.
تغذیه زنبور عسل
1 –از مهمترین موارد تغذیه  در اواخر تابستان یا اوایل پاییز که هنوز  هوا سرد نشده که مقدار شهد در طبیعت کم یا متوقف می گرد در صورتی که غذا کافی در کندو ها ذخیره نشده باشد بایستی آنها را تغذیه نمود.  تا در زمستان ذخیره عسل داشته باشند .
اگر هوا سرد شود . نباید آنها را تغذیه(شربت) نمود چون زنبور نمی تواند آن را مصرف کند و شما باید قاب عسل به کندو داده شود .
2 – بعضی اوقات کندوهائی که غذایشان را در زمستان مصرف کرده اند باید در اوایل بهار قبل از وجود شهد در طبیعیت تغذیه نمود.
3 – در تابستان زمانی که در طبیعت شهد وجود ندارد و شما امکان کوچ دادن هم ندارید .
مواردی که بایستی کلنی ها تغذیه شوند:
1 – تحریک زنبوران عسل جعت تولید مثل و پرورش نوزادان .
2 – در هر موقعی که ذخائر غذائی زنبورها کم شود و کلنی در معرض خطر گرسنگی قرار گیرد.
3 – در مواقع مصرف دارو.
4 – در مواقع ایجاد کندوی جدید یا بچه کندو یا زنبور پاکتی.
5 – در مواقع پرورش ملکه ( کندوهای شروع کننده ، خاتمه دهنده ، پرستار، جفتگیری).
6 – در موقع تعویض ملکه.
مهمترین غذا برای یک کندو یک یا چند قاب پر از عسل است ولی زنبورداران ترجیح میدهند که به جای عسل از آب شکر استفاده می نمایند.
غلظت شربت مورد تغذیه به زنبورها:
در مواقعی که مواد غذایی به اندازه کافی در کندو نباشد زنبور عسل گرسنه گردیده و نوزادان یعنی لاروها و شفیره ها را به خارج کندو منتقل می کنند . و غذای ملکه را کاهش می دهند تا تخم ریزی را کم و یا قطع کند.آنها همچنین نرها را از کندو خارج میکنند.
مقدار شکر و آب به عبارت دیگر غلظت شربت بسته به فصول و هدف ما تغییر می کند .
1 – در بهار غلظت شربت شکر باید 1 به 1 ( یک کیلو آب و یک کیلو شکر ) باشد.
2 – در پائیز ، غلظت شربت شکر باید 2 به 1 ( دو قسمت شکر و یک قسمت آب) باشد.
3 – جهت تحریک زنبوران به پرورش نوزادان باید غلظت شربت 1 به 2 ( یک قسمت شکر و دو قسمت آب ) باشد .
نحوه تهیه شربت:
1 – آب و شکر مورد نیاز را پیمانه کنید .
2 – آب را که اندازه مقدار آن را اندازه گیری کرده اید روی شعله بجوشانید. پس از جوش آمدن آب ، حرارت را قطع کنید.
3 – شکر پیمانه شده  را در آن بریزید و به هم بزنید تاکاملاً حل شود و ته ظرف هیچ ذره ای از شکر باقی نماند.
4 –  در فصل سرد سال گه غلظت شربت بالا می باشد .برای جلوگیری از شکرک زدن یک قاشق غذا خوری اسید ستریک در مقابل هر 25 کیلو گرم شکر به محلول اضافه کنید. اگر لازم باشد .در بهار از آنتی بیوتیک ( تترا سایکلین مخصوص زنبور عسل که از دامپزشکی ها تهیه می گردد ) به میزان 100 گرم در 100 کیلو شربت استفاده شود.
2 – انواع شربت خوریها :
ظروف شربت خوری را به اشکال و اندازه های مختلف تهیه می کنند . در زیر چند روش تهیه شربت خوری و نحوه استفاده از آن شرح داده می شود
شیشه های درب پیچدار:
یکی از مهمترین راه های تغذیه زنبور عسل استفاده از شیشه های 5/2 الی 5 لیتری است که به صورت معکوس روی قابهای کندو  یا در روی قسمت سوراخ پرواز قرار می گیرد . ظروف شیشه ای از آن لحاظ انتخاب می شود که بخوبی قابل شستشو بوده و مقدار شربت داخل آن قابل رویت است . برای استفاده از این نوع شربت خوری ابتدا ظروف شیشه ای از شربت پر کرده و سپس درب فلزی پیچدار را سوراخ می کنیم برای سوراخ کردن از میخی به قطر 6/1 میلیمتر استفاده می شود و در آن 6 تا 10 سوراخ می نمائیم قبل از قرار دادن در کندو ابتدا شیشه را معکوس کرده تا شربت اضافی خارج شود . سپس شیشه را معکوس در داخل کندو قرار می دهیم پس از قرار دادن شیشه یک طبقه خالی روی کندو قرار داده و درب کندو را می بندیم .
شربت خوری قابی:
شربت خوری قابی را از پلاستیک ، چوب ، فلز می توان ساخت . چنانچه از تخته ساخته شده باشد با پارافین یا موم ذوب شده ابتدا شکافها و سوراخها ی احتمالی را باید گرفت سپس در آن شربت ریخت و در داخل این شربت خوری ها توریهای سیمی به شکل 7 به عنوان پلکان و یک تخته که در سطح شربت شناور و راست قرار میدهند تا از غرق شدن زنبور ها جلوگیری گردد.
شربت خوری قابی ابعادی به اندازه یک قاب می باشد و با برداشتن یک قاب از کندو جایگزین آن می گردد . اگر کندوی شما چند طبقه می باشد باید شربت خوری را در بالا ترین طبقه قرار داده شود تا به هنگام شربت دادن مجبور به برداشتن طبق نگردید .
یکی از مشکلات این شربت خوری حجم کم می باشد .که شما باید از تعداد بیشتری از این نوع شربت خوری در یک کندو استفاده نمایید.
شربت خوری بردمن:
شربت خوری بردمن از یک پایه چوبییا پلاستیکی درست شده که در روی آن یک شیشه دهان گشاد درب پیچدار به حجم 1 تا 2 لیتر سوار می شود . قسمت جلوئی پایه که سوراخدار است در قسمتی از سوراخ پرواز و در صورتی که سوراخ پرواز محدود باشد در کنار کندو و مجاور سوراخ پرواز به داخل کندو مستقر می کنیم.
این نوع شربت خوری معمولا برای تغذیه مقدار کمی شربت ولی برای مدت طولانی به کار برده می شود .
شربت خوری بشقابی:
در بیشتر نقاط ایران از شربت خوری بشقابی استفاده می شود.این شربت خوری از هر نوع بشقابی ( پلاستیکی ، فلزی ، چوبی ، ملامین و . . . )  در بالای قابها قرار داده شده و در داخل آن شربت می ریزند .باید در داخل بشقاب مقداری شاخه خشک درخت یا برگ خشک کاج و یا لیف خرما قرار داد تا زنبور ها در محلول شربت غرق نشوند.
شربت خوری قوطی حلبی چهار لیتری:
قوطیهای حلبی چهار لیتری که دارای درب چرخشی کوچک هستند به عنوان شربت خوری مورد استفاده قرار میگیرند به این منظور روی درب چرخشی قوطی 4 تا 6 سوراخ کوچک ایجاد کرده به طوری که زنبور بتواند خرطوم خود را وارد آن کند . سپس روی درب چوبی فوقانی کندو سوراخ به قطر درب چرخشی ایجاد نموده و پس از پر کردن قوطی از شربت آن را وارونه روی سوراخ حاصل شده قرار میدهیم این نوع شربت خوری استحکام زیادی داشته و از آلوده شدن شربت جلوگیری می شود .اینگونه شربت خوریها برای تغذیه مقدار کم ولی برای مدت طولانی استفاده می شود .
 3 – تامین آب برای زنبور:
عده ای از زنبور های چرا کننده مقداری آب در چینه دان خود به کندو حمل کرده و ذخیره می کنند . مصرف آب عمدتاَ برای رقیق کردن عسل به عنوان غذای لارو ها ، خنک کردن و مرطوب کردن کندو و تا حدودی برای مصرف خود زنبور ها جهت تعادل فیزیولوژکی بدن آنها می باشد .
بهترین روش تامین آب ، مستقر کردن کندو ها در فاصله نزدیک به آبهای جاری تمیز و آری از آلودگی های شیمیایی مثل دریاچه ، نهر ، جوی و چشمه و غیر می باشد . در صورتی که اینگونه منابع در دسترس نباشد می توان از یک تانک آب بدین ترتیب استفاده نمود که در زیر شیر خروجی آن تخته ای را به طوری مورب قرار داده و در پایین آن تشتکی را مستقر نمود که آب در آن جمع شده و سرریز گردد . ضمناَ بهتر است روی تخته را با کونی پوشاند و داخل تشتک نیز قطعات چوب یا شاخه درخت را قرار داد تا زنبور ها بتوانند روی آن نشسته و آب بنوشند . یا اینکه در زیر شیر تانکر که به صورت چکه کنان باز است . یه ظرف بزرگ قرار داده و درون آن سنگ ریزه ریخت .
را دیگر تامین آب کلنی ها استفاده از انواع شربت خوریها است که در آنها آب ریخته و در اختیار زنبورها قرار داده می شود. گرچه این کار وقت گیر و پر هزینه است ولی برای مواقع بحرانی بسیار مفید است .
نکته مهم : اگر زنبورستان شما در نزدیکی دریاچه ، نهر ، جوی و چشمه می باشد .باید محل ساحل ( برخورد آب با خشکی) آب افقی با موج کوتاه و کمی  شن نرم  داشته باشد .تا زنبور به راحتی بتواند آب خودش را تامین کند . اگر محل ساحل عمودی ویا آب با موج باشد . باعث افتادن زنبور در آب می گردد . چون زنبور نمی تواند به راحتی از آب بیرون بیاید بنا بر این تلف می گردد .
4 – تقویت کلنی های ضعیف در بهار:
در فصل بهار اگر شما یه کندوی ضعیف دارید . باید به سرعت این کندو را تقویت کنید تا جمعیت بالا رفته تا شما در تابستان محصول خوبی از این کندو برداشت کنید .
راه های تقویت کلنی ضعیف:
1 – تغذیه :با شربت 1 به 1  به صورت روزانه یا 3 روز در هفته به میزان مصرف کلنی یکی از بهترین ره های تقویت همه نوع کلنی و همین طور کلنی های ضعیف می باشد.
2 – تعویض ملکه : یکی از دلایل ضعف کلنی ها ملکه های پیر و فرسوده می باشد . اگر کلنی شما ملکه اش پیر و یا توان تخم گذاری خوبی ندارد بهتر است . ملکه کندوی خود را با یک ملکه جوان و از یه نژاد خوب تعویض کنید.
3 – تقویت با قاب تخم: یکی از راه های این می تواند باشد که شما در چند نوبت در به مدت 10 روز یک قاب پر از بچه در حال تولد را از یک کلنی قوی خود برداشته و به این کلنی داده تا با تولد نوزادان جمعیت بالا رود . در ضمن یک نکته را باید در نظر داشت که اگر این قاب بچه هایی  هستند که چند روز آینده متولد می شود . جمعیت کندو به حدی باشد که توان گرم و متعادل نگه داشتن دمای فیزیولژیک مورد نیاز بچه ها را داشته باشند و در غیر این صورت بچه ها قبل از تولد بر اثر گرما یا سرما در حجره ها تلف می شوند .
4 – دادن یک قاب زنبور: فقط در فصل بهار برای تقویت کلنی ضعیف به صورت جهشی شما یک قاب پر زنبور و بچه در حال تولد  از یک کلنی قوی برداشته و مطمئن شود که ملکه همراه این قاب نیست ، سپس در کلنی ضعیف و در کنار دیواره کلنی گذاشته و بین این قاب و قابهای مابقی زنبورهای کلنی ضعیف چند پوکه  بگذارید و کلنی را با شربت تغذیه نمایید . سعی کنید این کار را با آرامش انجام دهید . بعد از یک روز قاب را کنار مابقیس قابها گذاشت و با تکرار این عمل کلنی شما به صورت جهشی جمعیت  اش بالا می رود و کلنی های قوی شما هم از ازدهام خارج شده و مانع بچه دادنشان می شود . البته به یک صورت دیگر هم این کار را می توان انجام داد و آن با پاشید شربت روی زنبوران  قاب و زنبوران کلنی  که باید دوباره عرض کنم که فقط در فصل بهار این کار را انجام دهید
5 – غارت و نحوه جلو گیری از آن:
زنبور عسل در جستجوی غذا به هر ماده شیرین ، چون عسل ، شهد ، شیره میوه جات برخورد نماید آنها را جمع آوری می کند . در بعضی از مواقع که در طبیعت شهد کم می شود.زنبور عسل سعی می کند به کلنی های دیگر دستبرد بزند. اغلب کلنی های قوی ، کلنی های ضعیف که خوب محافظت نمی شوند را مورد حمله قرار میدهند.
زنبوران غارتگر معمولاً سیاه رنگ هستند و اغلب رفتاری عصبانی دارند و به صورت تک تک و مخفیانه وارد کندوها می شوند و پس از پر کردن عسلدان خود از کندو خارج می شوند.( در حالت پرواز  پاهای عقب خود را به سمت جلو خم می کند).
غارت علاوه بر اینکه سبب از بین رفتن بعضی از کندو ها و یا تلف شدن زنبورهای غارت گر و غارت شونده می شود سبب اشاعه و انتشار بعضی از بیماریها و آفت شده و خطرات جبران ناپذیری را به وجود می آورد.
نحوه جلوگیری از غارت :
1 – تنگ کردن سوراخ پرواز.
2 – کلیه سوراخ ها و شکاف های کندو که احتمال ورود زنبوران غارتگر وجود دارد بایستی بست.
3 – قرار دادن تخته ای پهن در جلوی سوراخ پرواز تا نگهبانان کندو بهتر بتوانند از کندو محافظت کنند.
4 – در غارت های شدید ، کندوهای ضعیف  مورد تهاجم را در انبوهی از علفهای سبز نخفی می نمائیم.
5 – استقرار کندو های ضعیف در نقطه ای دورتر از زنبورستان  و قرار دادن یک کندوی خالی با مقدار کمی عسل در محل سابق.
6 – قرار دادن کلنی های مهاجم در مکانی دورتر از 3 کیلومتری زنبورستان.
7 – تغذیه کندوها در اوخر روز ( نزدیک غروب) انجام گیرد تا وقتی بوی شربت در هوا می پیچد . خورشید غروب کرده باشد و زنبورها به داخل کندو ی خود رفته باشند و از غارت صرف نظر کنند . البته در هنگام غروب باز کردن سر کندو با احتیاط انجام شود چون در این موقع باز کردن سر کندو آنها را عصبانی می کند و اقدام به نیش زدن می کنند.
8 – چون اغلب غارت در پائیز و در زمانی که شهد در طبیعت کم می باشد انجام می گیرد بهتر است . آنها را تغذیه کنیم تا به سراغ غارت نروند.
9 – غارت گاهی ارثی می باشد پس بهتر است از نژاد هایی استفاده کنیم که این حس را کمتر داشته باشند.
10 – تا حد امکان سعی شود کندوی ضعیف در زنبورستان نداشته باشید.( ب ا ادغام کردن و دادن یک یا چند قاب نوزاد در حال تولد) تا که این حس غارت در زنبورستان شما ایجاد نشود.