مقدمه:
فراگیری اصول بازی شطرنج ارتقای سریع سطح توانایی از یک بازیکن مبتدی به یـک بـازیکن پیـشرفته و حرفـه ای را در پـی
داشته ودستیابی به مهارتهای فنی این بازی را میسر می گرداند؛ در غیراینصورت یک بازیکن مبتـدی بـرای اگـاهی از ایـن اصـول و
رسیدن به رتبه های بالاتر باید بازی های بیشماری را انجامدهد تا بهاهمیت آنها پی ببـرد. امـوزش هـای حرفـه ای شـطرنج درواقـع
یک راه میانبر محسوب می شود که هرعلاقه مندی را در مدت زمان کوتاهی با مفاهیم اساسی واصول اجتناب ناپذیر شطرنج آشـنا
می سازد. از طرف دیگر، بازیکنی که هنوز با این اصول و مفاهیم اساسی آشـنا نگردیـده باشـد هیچگـاه عـصاره ی اصـلی بـازی را
درک نکرده و آنچه که بازی خواهد کرد بیشتر گذراندن وقت است تا اجتماع تمرکزو تفکرمنطقی. راجع بهپیامدهای سـازنده ی
بازی شطرنج و تاثیرات آن بر عملکرد منطقی افراد در رده های سنی مختلف از کتابها ونوشته های مربـوط بیـشتر مـی تـوان کـسب
اطلاع نمود، آنچه که در حال حاضر می توان اشاره نمود این است که تفاوت های بسیاری بین شطرنج عوام و شطرنج فنـی وجـود
دارد که این مجموعه تلاش می کند گوشه ای از این تفاوت ها را جبران نماید.

اصول بازی شطرنج:

۱ -مهره های خود را هر چه سریعتر گسترش دهید.
هدف اصلی در شروع بازی، گسترش مهره ها به بهترین محل ممکن وقلعه گرفتن شاه است. گشایش زمـانی کامـل مـی شـود کـه
گسترش سوارها و ارتباط بین رخ ها برقرار شود. بازیکنی که گشایش خود را زودتربه پایان رساند ازابتکار عمل برخوردار خواهد
بود. اصولی که در ابتدای بازی باید بر اساس آنها نسبت بهانتخاب حرکات اقدام نمودعبارتند از: کنترل مرکز، گسترش بی درنـگ
سوارها، هماهنگی بین سوارها و پیاده ها وقلعه گرفتن شاه.
۲ -اسب را قبل از فیل گسترش دهید.
اگر پیاده ها مسیر را مسدود نکرده باشند فیل در وضعیت اولیه ی خود می تواند چندین خانه را کنترل نمایـد در صـورتی کـه اسـب
تنها خانه های همجوار را کنترل کرده ومسیر طولانی تری تا رسیدن به مرکزمیدان دارد و از پویایی کمتری برخوردار است.
۳-از حرکت دادن مجدد مهره ها در شروع بازی و گشایش اجتناب نمایید.
سعی کنید مهره هایتان را با یک حرکت در بهترین مربع ممکن قراردهید. حرکت دوباره ی مهره موجب از دسـت دادن فرصـت و
ابتکارعمل خواهد شد.
۴-از حرکت دادن غیر ضروری پیاده ها پرهیز نمایید.
در شروع بازی، حرکت پیاده ها تنها برای باز شدن قطر وزیروفیل و کنترل مرکزانجام می شود و بجزاین موارد غیر ضروری مـی
باشد.
۵ -از کیش دادن غیر ضروری شاه حریف پرهیز کنید.
کیش شاه حریف که به سادگی قابل دفاع باشد ضرورتی ندارد. تنها در مواردی که این حرکت مربـوط بـه گـشایش انتخـابی باشـد
مانعی ندارد.
۶ -در صورتی که در گسترش مهره ها از حریف عقب هستید ازباز کردن وضعیت پرهیز نمایید.
وضعیت باز مطلوب بازیکنی است که مهره های خود را بهتروبیشتر گسترش داده باشد. بنابراین بازیکنی که از برتـری در گـشایش
برخوردار است می تواند بازی را باز نماید.
۷ -در اثنای گشایش، وزیر را پشت سر خط پیاده های خودی قرار دهید.
از آنجا که وزیر مهره ای بسیارقدرتمند است بسیارآسیب پذیرنیزهست، چرا که هر گونهتهدید و حمله از جانب سوارهای سبک
حریف را باید با فرار پاسخ دهد. به همین دلیل سفارش می شود وزیر را در عرض دوم پشت پیاده ها قرار داده تا ضمن حفظ ایمنـی
آن، ارتباط بین رخ ها نیزمیسر گردد.
۸-از تعویض مهره ی گسترش یافته با مهره ای که هنوز گسترش ندارد پرهیز نمایید.
در کل تعویض یک مهره با موقعیت خوب با مهره ای با موقعیت بد مناسب نیست. درواقع تعویض مهره ی گـسترش یافتـه بـا مهـره
ای که گسترش ندارد موجب از دست دادن زمان می شود؛ درنهایت مهره ی گسترشی خود را باید با مهره ای تعویض نماییـد کـه
حداقل یک حرکت کرده است.
۹ -به سرعت شاه را به قلعه ببرید.
امنیت شاه از مواردی است که در شروع یاوسط بازی باید مورد توجه قرار گیرد. شاه در مرکزبخصوص دروضعیتهای باز از حمله
های حریف بسیار آسب پذیر خواهد بود. قلعه گرفتن به این معناست که شاه با خیال راحت پشت خط پیاده ای خـود قـرار گرفتـه و
یکی از رخ ها نیز گسترش می یابد و می تواند به سرعت کنترل یک ستون نیمه باز یا کاملا باز را در اختیار بگیرد.
۱۰ -قلعه در جناح شاه از امنیت بیشتری نسبت به قلعه در جناح وزیر برخوردار است.
قلعه گرفتن در جناح شاه او را بیشتر از مرکزدور کرده وپشت پیاده های خودی قرار می دهـد. ضـمنا ایـن قلعـه نیـز زودتـر از قلعـه
گرفتن در جناح وزیرمیسر می گردد. همچنین قلعه ی مخالف قلعـه ی حریـف موجـب مـی شـود کـه حمـلات حریـف ازتوانـایی
بیشتری برخوردار گردد.
۱۱ -تلاش کنید از قلعه گرفتن حریف جلوگیری نمایید.
اگر حریف در انتظار قلعه گرفتن شاه است تلاش کنید شاه او را برای مدت طولانی تری در مرکزنگهداریـد. یکـی از رایـج تـرین
راهها کنترل خانه هایی است که شاه برای قلعه گرفتن باید ازآنها عبور نماید. (معمولا f1 یا f8 برای قلعه جناح شـاه) بیـشترمواقـع
قربانی یک پیاده برای نگهداشتن شاه در مرکز ازاهمیت بالایی برخوردار است.
۱۲ -تا آنجا که ممکن است فضای بیشتری را کنترل نمایید.
بازیکنی که از برتری فضایی بهره مند باشد و کنترل فضای بیشتری را در اختیارداشـته باشـد از پویـایی بیـشتری بـرای مهـره هـایش
برخوردار بوده و امکان تحرک بیشتری برای انتقال آنها به هردو جناح در اختیار دارد. از طرف دیگر بـازیکنی کـه فـضای کمتـری
در اختیار دارد جهت مانور مهره های خودمحدودیت داشته و در صورت لزوم برای دفاع از شاه خود با مشکل مواجه خواهد شد.
۱۳ -پیاده ها را برای کسب فضای بیشتر پیش برانید.
اگر چه پیشروی پیاده ها بهمحدودیت حریف و کسب فضا منجر می شود اما این اصل نیزباید بادقت در نظر گرفته شـود کـه دفـاع
از پیاده ی پیش رفته سخت تراست. بعلاوه با پیشروی هرپیاده خانه هایی ضعیف در مجاور آن بوجـود مـی آیـد کـه ممکـن اسـت
توسط سوارهای حریف اشغال شوند.
۱۴ -حمایت و حفاظت از پیاده ای که جلو رفته است مشکل تر است.
پیاده ی ضعیف آن است که توسط پیاده ی دیگر حمایت نشود وباید در مقابل حمله ی حریف با سوار از آن حمایت نمـود و ایـن
موجب می شود کارایی این سوار کم شود چرا که در مقابل حمله ی حریف باید ماهیت دفاعی به خود بگیرد.
۱۵ -پیاده های خود را در مرکز قرار دهید.
خانه های e4 , e5 , d4 و d5 مرکز صفحه را تشکیل می دهند. گسترش مرکز خانه های c3 ,c6 ,f3 و f6 را شامل مـی شـود.
پیاده ها بهترین مهره برای ساختار مرکزهستند چرا که اسیب پذیری آنها نسبت به حمله ی پیاده های حریف از سوارها کمتراست.
۱۶ -تا آنجا که ممکن است سوارها را نزدیک به مرکز قرار دهید.
سوارها در مرکز خانه های بیشتری را نسبت به هر جای دیگر کنترل می کنند. بهعنـوان مثـال اسـب در مرکـز ۸ خانـه ی مختلـف را
کنترل می کند در صورتی که در هر کدام از گوشه ها تنها ۲ خانه را کنترل خواهد کرد. کنترل مرکزنیز ازاهمیت بالایی برخوردار
است چرا که انتقال سریع سوارها را به جناحین مقدور مـی سـازد و سـواری کـه از قـدرت انتقـال بیـشتری نـسبت بـه سـوار حریـف
برخوردار باشد شانس بیشتری برای فراهم کردن یک حمله ی موفق دارد.
۱۷ -پیاده های خود را طوری تعویضنمایید که به مرکز نزدیک شوند.
اگر در آن واحد دو پیاده ی شما می توانند مهره ی حریف را بگیرند با پیاده ای این کار را انجامدهید کهدرنهایـت وضـعیت پیـاده
ای مرکزمطلوب تر گردد چرا که پیاده های مرکزی ازوضعیت بهتری نسبت به پیاده های جناحی برخوردارهستند.
۱۸ -پیش از حمله، مرکز را کنترل نماید.
موفقیت حمله در جناحین بستگی به وضعیت کنترل مرکزدارد. بنابراین پیش از شـروع حملـه در کنـاره هـا قـوت و ثبـات مرکـز را
تامین کنید.
۱۹ -پیاده ها، پایه های استراتژی تلقی می شوند.
ساختار پیاده ای اساس هروضعیت را تشکیل می دهد، چرا که پیاده ها موجب افزایش یا کاهش اثرسوارها می شوند. بـرای رسـیدن
به یک فرم مطلوب پیاده ای، از هر گونه ضعف در ساختارآنها جلوگیری باید نمود. ضعف هـایی ماننـد پیـاده هـای ایزولـه،دوبـل،
عقب افتاده وآویزان.
۲۰ -ضعف پیاده ها ماندگار خواهد بود.
سوارها می توانند با حرکت خود بهوضعیت فعال تربرسند اما هر گونه نارسایی در ساختار پیاده ها یک ضعف بلند مدت تلقـی مـی
شود. بنابراین اگر حریف از پیاده های ضعیف برخوردار است لازمنیست برای دستیابی بهآنها عجله کنید.