ارزيابی كنترل خوردگی ميكروبی

    ارزيابی روش های كنترل خوردگی ميكروبی در صنعت نفت:
در بخش های مختلف صنعت نفت، از روش های مختلف كنترلی، جهت مهارخوردگی بيولوژيک استفاده بعمل مي آيد. اين روش ها عبارتند از روش های فيزيکی، شيميایی و بيولوژی. در اين رابطه، علم استفاده از ميكروب ها عليه ميكروب ها (روش های بيولوژيک) جديد و نوين بوده و هنوز راهكارهای اصلی آن متداول نشده است. در خصوص روش های فيزيكی و شيميایی، موارد لازم الاجرا جهت استفاده از هر روش ذيلاً مورد بحث قرار می گيرند:
    روش های فيزيكی مقابله با خوردگی ميكروبی در صنعت نفت:
اين روش ها، شامل كاربرد مواد مقاوم در برابر خوردگی (مثلاً تيتانيوم و آلياژهای آن) كاربرد روكش های (پوشش ها) محافظ بر روی سطوح فلزی، تميزكاری سيستم و حذف فيزيكی گل و لای، لجن و فيلم های سطحی، توپک رانی و كاهش كدورت آب، می باشند.
در تمامی روش های فوق الذكر ( بجز اولين روش) هدف اصلی دور نمودن يا زدودن ميكروب ها از سطح فلز است اين نكته بسيار حائز اهميت است كه اولين گام در مهار خوردگی ميكروبی ، جدا نمودن ميكروب از فلز و جلوگيری از تجمع آن در سطح می باشد. استفاده از مواد ضد خوردگی (Anticorrosion) تنها در صورتی می تواند مفيد واقع شود كه جداره داخلی لوله های انتقال سيالات، رسوب زدائی شده باشند. متاسفانه در بسياری موارد از اين مواد در شرايط استفاده بعمل می آيد كه بيش از 4/1 از حجم داخل لوله ها، بوسيله رسوبات آكنده شده اند. توپک رانی در لوله ها و تميزكاری سطوح در برج های خنک كننده باعث حذف رسوبات شده و در نتيجه ساير روش های كنترل از جمله تيمارهای شيميایی قادر خواهند بود تاثير واقعی خود را اعمال نمايند.
  هنگام استفاده از پوشش های خارجی لوله ها به دو نكته اصلی بايد دقت نمود.
اول اينكه اتصال پوشش اصلی به سطح فلز با حداكثر دقت انجام گيرد. در اين رابطه معمولا از يک لايه اپوكسی، قبل از چسب، استفاده بعمل می آيد. بديهی است هرگونه زدايش پوشش از فلز به تسريع فرآيند خوردگی كمک خواهد نمود.
  ثانياً از پوشش هایی كه كمتر مستعد تجزيه بيولوژيكی هستند، بعنوان پوشش اصلی استفاده بعمل آيد. مثلاً پوشش های اپوكسی و تا حدودی پلی يورتان، به سادگی بوسيله ميكروب ها تجزيه می شوند. يكی از راهكارهای اصلی مبارزه با خوردگی ميكروبی، استفاده از پوشش مناسب در جداره داخلی لوله ها است. در اين رابطه، علاوه بر لحاظ نمودن دو مورد پيش گفته در خصوص پوشش ها، يادآور می شود، استفاده از پوشش سيمانی در جداره داخلی لوله ها (بويژه لوله های انتقال آب شرب)، با توجه به شسته شدن تدريجی سيمان، احتمال ايجاد ترک های بيش از يک ميلی متر و موارد ديگر، پوشش مناسبی محسوب نمی گردد.
    روش های شيميایی مقابله با خوردگی ميكروبی در صنعت نفت:
معمولاً دو گروه اصلی ماده شيميایی به اين منظور مورد استفاده قرار می گيرد.
گروه اول مواد ضد رسوب و مهار كننده خوردگی می باشند كه عموماً با تشكيل يک فيلم نازک از تماس فلز با سيال ممانعت بعمل می آورند. همانگونه كه در بخش قبل مشخص گرديد، اين مواد می بايد پس از اعمال روش های فيزيكی رسوب زدایی از سطح فلز، استفاده شوند.
گروه دوم (Biocide)، مواد شيميایی موسوم به زيست كش می باشد. اين مواد در انواع اكسيد كننده و غير اكسيد كننده موجود بوده و با هدف ممانعت از رشد و تكثير ميكروب ها در سيستم تزريق می گردند. نكات اصلی در استفاده از اين مواد به شرح ذيل می باشند.
الف) تاريخ مصرف آنها منقضی نشده باشد.
ب ) دوز موثر اعلام شده از طرف فروشنده مورد توجه قرار گرفته و در آزمايشگاه دوز موثر واقعی با اجرای تست های ميكروبی مشخص شده و مقايسه شود. در تعيين دوز، شرايط فيزيكی سيال نيز لحاظ گردد.
ج ) دوزهای تعيين شده در آزمايشگاه، به سيستم اعمال شده و قبل و بعد از آن سنجش های ميكروبی با هدف تعيين اثر واقعی آن در سيستم انجام گردند.
د ) بصورت معمول هفته ای سه بار، و نيز قبل و بعد از هر نوبت تزريق زيست كش، ارزيابی ميكروبی سيستم، انجام گردد. در اين راستا، تست های SRB,TBC ( شمارش كل باكتريایی ) و نيز APB (باكتری های مولد اسيد) و در صورت نياز سنجش باكتری های آهن خوار و باكتری های ازت و گوگرد، پيشنهاد می شوند.
دقت گردد، موارد فوق الذكر برای كلر بعنوان معمول ترين زيست كش اكسيد كننده نيز لازم الاجرا می باشند. بديهی است كه اگر كلر در مقادير زياد (بيش از ppm 1-8/0 كلر باقيمانده) تزريق شود باعث پوسيدگی چوب و خوردگی سيستم می گردد و چنانچه در كمتر از مقادير توصيه شده (كمتر از ppm 3/0 كلر باقيمانده) مورد استفاده قرار گيرد، تاثيری روی ميكروب ها نخواهد داشت. استفاده صحيح از كلر، مستلزم دقت زيادی بوده و هنگام استفاده بايد مواردی اين قبيل مشخص شوند: محل دقيق تزريق، تعداد محل های تزريق، دوز موثر، تزريق بصورت مداوم يا منقطع، فواصل تزريق، تركيب شيميایی سيال و مقدار مواد آلی آن و غیره.
به هر حال با انجام تست های مكرر ميكروبی با هدف رسيد به حالت مطلوب ( حالتی كه در آن تعداد SRB صفر و TBC كمتر از 104 و APB نيز حداكثر 10 در ميلی ليتر باشد)، می توان بصورت تجربی موارد فوق را تعيين نمود.