معرفي مهندسي صنايع

مهندسي صنايع ، شامل کاربرد روش‌هاي تجزيه و تحليل اصول فيزيکي براي تبديل موادخام و ساير منابع به فرمي است که رضايت و احتياجات آدمي را تامين کند. با پيشرفت علم و تکنولوژي و تعامل اين دو با هم، تخصص‌ها و گرايش‌هاي مختلفي بوجود آمده‌است. در اين ارتباط مهندسي صنايع رشته نسبتاً جديدي است که ضمن برخورداري از مفهوم کلي مهندسي، حوزه‌هاي کاري فراتري را در مقايسه با ساير رشته‌ها مورد توجه قرار مي‌دهد.
مهندسي صنايع چيست؟
مهندسي صنايع عبارت از کاربرد اصول و تکنيک‌هايي به منظور بهبود، طراحي و نصب سيستم‌هايي شامل انسان، مواد، اطلاعات، انرژي و تجهيزات براي فراهم آوردن امکان توليد کالاها و ارائه خدمات به شکل کارا و مطلوب است.
براي بررسي، ارزيابي و کاربرد اين سيستم‌ها، دانش و مهارت‌هاي علوم رياضي، علوم فيزيکي و علوم اجتماعي به همراه فنون و تکنيک‌هاي طراحي مهندسي مورد نياز است. فعاليت‌هاي مهندسي صنايع همانند پلي است که ارتباط بين اهداف مديريت و عملکرد عملياتي سازمان را ايجاد مي‌نمايد.
مهندسان صنايع بيشتر درگير افزايش بهره‌وري در مديريت منابع انساني، روش‌ها و تکنولوژي هستند و حال آنکه ساير رشته‌هاي مهندسي بيشتر درگير ماهيت فني فرايندها و فراورده‌ها هستند. در واقع مهندسي صنايع تنها رشته مهندسي است که عامل انسان يکي از مولفه‌هاي اصلي سيستم‌هاي مورد مطالعه آن را تشکيل مي‌دهد. در نتيجه مهندسان صنايع در تيم‌هاي ميان رشته‌اي براي امور برنامه‌ريزي، نصب و کنترل و بهبود فعاليت‌هاي موسسات به خدمت گرفته مي‌شوند. اين فعاليت‌ها ممکن است فعاليت‌هاي توليد، نوآوري در محصولات، ارائه خدمات، حمل و نقل و جريان اطلاعات سازماني را شامل شود. با توجه به مطالب فوق، مهندسان صنايع بستر لازم براي تعامل تخصص‌هاي مختلف و کار گروهي را به بهترين وجه ايجاد نموده و در نتيجه امور طرح، برنامه‌ريزي، اجرا و نظارت بر عملکرد نظام‌هاي توليدي خدماتي به شکل منسجم‌تر انجام مي‌شود و در نهايت انسجام امور به بهبود مستمر در جهت سهولت کارها، راحتي کارکنان، کاهش هزينه‌ها، ارتقا کيفيت و جلب رضايت مشتريان منجر مي‌شود.
* گرايش‌ها و ابعاد مختلف اين رشته در کارشناسي ارشد
امروزه توانمنديها و خدمات مهندسي صنايع نقش و اهميت مهندسي صنايع را به وضوح بيان مي‌کند. حيات اقتصادي سازمانها و موسسات توليدي و خدمات در بازار رقابتي شديد جهاني به استفاده بهينه از منابع در دسترس وابسته است. عموماً منابع در دسترس شامل مواد، منابع انساني، ماشين آلات (شامل تجهيزات، لوازم جانبي، امکانات مورد نياز شامل فضا و انرژي و …)، منابع اطلاعاتي و منابع مالي طبقه‌بندي مي شوند. ايجاد و نگهداري منابع ياد شده هزينه‌هايي را براي سازمان به دنبال دارد. هزينه تمام شده واحد محصول هر موسسه متأثر از نحوه به کارگيري اين منابع است. هر شرکت توليدي يا خدماتي که بتواند هزينه‌هاي خود را به حداقل ممکن برساند و به بياني ديگر توانايي استفاده بهينه از منابع را در تمام ارکان سازماني خود ايجاد نمايد يا حاشيه سود بيشتري به دست خواهد آورد و يا قادر خواهد بود که قيمتهاي فروش خود را با حفظ حاشيه سود قبلي، کاهش دهد. اين بدان معني است که قدرت رقابتي موسسه مذکور در بازار افزايش مي‌يابد. با توجه به تحولات اقتصاد جهاني قدرت رقابتي شرط اساسي موفقيت در کسب و کار نوين محسوب مي‌شود. در کنار اين مسائل، توجه به نوآوريها و ارتقا کيفي محصولات و خدمات که از طريق تلاش براي يافتن طرحهاي بهبود يافته و همچنين تحول در فرآيند کسب و کار نيز بقا و رشد موسسات را در پي خواهد داشت. با توجه به مراتب فوق اگر ضرورتها و نيازمنديهاي رسيدن به امور مذکور را با تکنيکهاي مهندسي صنايع تطبيق دهيم مشاهده مي‌شود که مهندسي صنايع ابزار لازم براي حصول اهداف سازماني را به طور فراگير و سيستماتيک فراهم ميآورد و اين نشانگر نقش و اهميت بالاي مهندسي صنايع به عنوان موتور محرک حرکت سازمانهاي امروزي است.
* زمينه‌هاي اشتغال
رشته مهندسي صنايع به اين دليل که زمينه‌هاي گوناگون فعاليت‌هاي توليدي و خدماتي را با ديد کلي نگر مورد توجه قرار مي‌دهد در افزايش بهره وري و بهبود فرآيندها نقش موثري را مي‌تواند ايفا کند. با گذشت زمان صاحبان صنايع و سياستگذاران امور اقتصادي به اين نکته پي برده اند و همين امر باعث افزايش توجه به مهندسي صنايع به عنوان ابزاري در جهت انجام بهتر کارها گشته است.
از آنجا که ايران جزو کشورهاي در حال توسعه است از سويي با افزايش مصرف داخلي نياز به توسعه ابزارهاي توليد و يا بهبود روشهاي توليد و افزايش بهره‌وري به منظور استفاده مناسب‌تر از منابع توليد به شدت احساس مي‌شود و از سوي ديگر کشور وارد عرصه‌هايي از خدمات مي‌گردد که تاکنون تجربه آن را نداشته است. (به عنوان مثال مي‌‌توان به تجارت الکترونيک، بانکداري الکترونيکي و… اشاره کرد) در هر دو زمينه مهندسي صنايع و سيستم نقش موثري ايفا مي‌کنند و بنابراين نياز کشور به اين رشته هم اکنون بسيار زياد بوده و در آينده نيز همچنان ادامه و افزايش خواهد داشت. از لحاظ زمينه کلي کار صرف نظر از برخي کارهاي ويژه تفاوت چشمگيري ميان مهندسين صنايع و سيستم در بازار داخلي کشور وجود ندارد.
از آنجا که وظيفه اصلي مهندسين صنايع بهبود روشها و افزايش بهره‌وري جهت استفاده بهتر از منابع و نيز مدرن کردن و اتوماسيون فرايندهاي توليد و طراحي فرايندهاي خدماتي و به نحوي کارا است و با توجه به وضعيت کنوني صنايع و ارگانهاي خدماتي کشور زمينه‌هاي خدمت زيادي براي دانش آموختگان اين رشته مهيا است
زمينه‌هاي فعاليت در مهندسي صنايع
با پيشرفت و تحول سريع علوم و فنون و پيچيدگيهاي روز افزودن آن، بالطبع نظامهاي توليدي و خدماتي نيز گسترش يافته‌اند که در اين ميان اداره صحيح و مناسب اين گونه واحدها مستلزم بکارگيري تکنيکهاي علمي و پيشرفته جهت پيش بيني مدلسازي، برنامه‌ريزي، تأمين و تدارک، اجرا و نظارت و ارزيابي نتايج حاصله در راستاي وظايف مديريتي است. همانطور که مي‌دانيم فعاليت هر نظام اعم از توليدي يا خدماتي با اتکا بر فناوري خاص آن امکان تداوم و استمرار دارد و صرفنظر از ماهيت فني و صنعتي امر، فناوري داراي چهار جز اصلي شامل تجهيزات، امکانات توليدي و خدماتي، مديريت و سازمان، نيروي انساني و دانش فني است. از آنجا که رشته‌هاي مهندسي مرسوم نظير مهندسي مکانيک، برق، ساختمان و … بيشتر به ابعاد فني صنعت يعني موارد۱ و ۴ توجه دارند در فرايند کسب و کار رقابتي به تنهايي پاسخگوي مسائل پيچيده خدمات مهندسي و مديريتي مدرن امروزي که بصورت سيستماتيک تحولات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و باورهاي انساني را در چرخه حيات سيستمهاي مورد توجه خود لحاظ نمينمايند، نيستند. لذا براي رفع چنين کمبودهايي در قرن حاضر به ويژه طي چند دهه اخير، رشته جديدي تحت عنوان مهندسي صنايع با بهره‌گيري از علوم رياضي، فيزيکي، اجتماعي، اقتصادي و تکنيکها و فنون مهندسي بوجود آمده است. با توجه به مراتب فوق شايد مناسب بود اين رشته با عنوان مهندسي مديريت معرفي مي‌شد، چرا که کاربردهاي آن محدود به صنعت نيست و هر موسسه انتفاعي و غير انتفاعي با جنبه صنعتي يا خدماتي ميتواند از فنون و تکنيکهاي مهندسي صنايع بهره گيرد.
مبحث صرف منابع و حصول حداکثر نتيجه از منابع مصروفي چيزي نيست که منحصر به صنعت يا بنگاه خاصي باشد و امروزه با توجه به کمبود ارتقاع سطح بهرهوري امري ضروري و حياتي محسوب مي‌شود که نشانگر بستر گسترده براي فعاليتهاي مهندسي صنايع نفتي مي‌شود . مهندسي صنايع در حرفه‌ها و مشاغلي همچون، بانکداري، خدمات مشاوره‌اي، صنعت بيمه، شرکتهاي هواپيمايي، کشتيراني، بيمارستانها، کارخانجات، کشت و صنعت، خدمات شهري، استاديومهاي ورزشي و يا هر مکان ديگري که نياز به برنامه‌ريزي، هدايت، مديريت و ارتقا بهره‌وري است، کاربرد دارد.
برخي از زمينه هاي کاري مشخص مهندسي صنايع در بازار کسب و کار عبارتند از:
برنامه ريزي استراتژيک و عملياتي سازمان
مديريت توليد
مديريت مهندسي
مديريت پروژه
مهندسي لجستيک
سيستمهاي توليدي
مهندسي سيستمهاي کيفيت
مهندسي سيستمهاي اطلاعاتي
مهندسي مالي
مهندسي ارزش
مهندسي سيستمهاي بهره وري
طراحي فرايندها و ساختارهاي سازماني
—————————————————————-
پیروز باشید