رشته مهندسي مكانيك چیست؟

دپارتمان آموزش مجازی شرکت جهت علاقه مندان به این دوره ی آموزشی توضیحاتی در این رابطه ارائه داده است. جهت ثبت نام در این دوره کوتاه مدت آموزشی و در یافت گواهینامه آموزشی معتبر در این زمینه به قسمت ( ثبت نام دوره ) مراجعه فرمائید. باتشکر
معرفی اولیه رشته مهندسی مکانیک   
مهندسی مکانیک:
مهندسی مکانیک شاخه‌ای از مهندسی است که با طراحی، ساخت و راه‌اندازی دستگاه‌ها و ماشین‌ها سروکار دارد. همچنین این رشته در ارتباط نزدیک با ماشین هایی است که کارهای متنوع بسیار و یا تبدیل انرژی‌های مختلف نظیر انرژی خورشید، انرژی هسته‌ای و انرژی شیمیایی را به انرژی حرکتی انجام می‌دهند. مهندسی مکانیک نقش بسزایی در بالا بردن امنیت زندگی، بهبود کیفیت کلی زندگی، و نیز ایجاد شور و نشاط اقتصادی ایفا می‌کند. مهندسی مکانیک در نقش زمینه‌ای برای سایر علوم فیزیکی می‌باشد. به جرئت می‌توان گفت که مهندسی مکانیک گسترده‌ترین رشته مهندسی از نظر دامنه فعالیت‌ها و کاربردها است.
مهندسان مکانیک، اصول اساسی نیرو، انرژی، حرکت و گرما را به کار برده و با دانش تخصصی خود، سیستم‌های مکانیکی و دستگاه‌ها و فرآیندهای گرمایی را طراحی کرده و می‌سازند. مهندسان مکانیک، گستره وسیعی از دستگاه‌ها، فرآورده‌ها و فرآیندها را تولید می‌کنند؛ به عنوان نمونه:
موتورها و سیستم‌های کنترل خودرو و هواپیما، نیروگاه‌های الکتریکی، دستگاه‌های پزشکی، اجزا و قطعه‌های گوناگون از موتورهای با ابعاد میکروسکوپی گرفته تا چرخ‌دنده‌های غول‌آسا، فناوری لیزر، طراحی و ساخت به کمک رایانه، ماشینی کردن یا خودکارسازی (اتوماسیون) و روباتیک، انواع گوناگونی از فرآورده‌های مصرفی از دستگاه‌های تهویه مطبوع گرفته تا رایانه‌های شخصی و تجهیزات ورزشی، ماشین‌ها و دستگاه‌هایی که هر یک از فرآورده‌های بالا را به صورت انبوه تولید می‌کنند.
می‌توان گفت تقریباً همه جنبه‌های زندگی، در ارتباط با مهندسی مکانیک هستند. هر چیزی که حرکت کند یا انرژی مصرف نماید، احتمالاً یک مهندس مکانیک در طراحی یا ساخت آن نقش داشته است.
زمینه‌های فعالیّت در مهندسی مکانیک
زمینه‌های فعالیّت مهندسی مکانیک به طور جامع‌تر عبارت‌اند از:
•    در زمینه طراحی:
•    ماشین‌ها و دستگاه‌هایی که هر نوع محصولی را ساخته و بسته‌بندی می‌کنند.
•    تجهیزات گردنده مانند پمپ‌ها، فشرده‌سازها (کمپرسورها)، دمنده‌ها، توربوماشین‌ها (توربین‌ها و …).
•    موتورهای درون‌سوز
•    مخزن‌های تحت فشار، رآکتورها، مبادله‌کن‌های گرمایی، دیگ‌های بخار
•    سامانه‌های لوله‌کشی
•    وسیله‌های نقلیه مانند خودرو، کامیون، اتوبوس، هواپیما، قطار و …
•    تجهیزات حمل مواد مانند تسمه‌نقّاله‌ها، روبات‌ها و …
•    طراحی کنترلر برای سیستمهای دینامیکی
•    طراحی سیستم‌های تهویه مطبوع و گرمایش و سرمایش در ساختمان ها
•    در زمینه تحلیل:
•    شکست دستگاه‌ها
•    بهبود عملکرد و قابلیّت اطمینان
•    انتقال گرما
•    ارتعاشات مکانیکی، آکوستیک
•    پیزوالکتریک
•    در زمینه آزمایش:
o    آزمایش کیفیّت، امنیّت و قابلیّت اطمینانِ فرآورده‌ها، دستگاه‌ها و فرآیندها
•    در زمینه فرآیندهای ساخت و تولید
•    فرایندهای ماشینکاری سنتی
•    فرایندهای ماشینکاری غیر سنتی
•    فرایندهای شکل‌دهی شامل شکل‌دهی ورقی و حجمی
•    طراحی و ساخت قالبها و قیود
•    روشهای اتصال و جوشکاری
•    عملیات حرارتی
•    روشهای ریخته گری
•    مترولوژی و سیستم‌های اندازه گیری
•    زمینه‌های نوین
•    فن آوری نانو
•    سیستم‌های میکروالکترومکانیکی (حسگری و عملگری)
•    سیستم‌های دارو رسانی در ابعاد نانو
•    سیستم‌های میکرو و نانو سیالاتی
•    نانو روباتها
•    همکاری با مهندسان دیگر رشته‌ها (مانند مهندسی عمران، برق، شیمی و …) به منظور طراحی واحدهای تولیدکننده انواع گوناگون فرآورده‌ ها.
اطلاعات تحصیلی و دانشگاهی رشته مهندسی مکانیک
گرایش های مقطع لیسانس:
رشته مهندسی مکانیک دارای سه گرایش «طراحی جامدات ، حرارت و سیالات، ساخت و تولید» در مقطع لیسانس می‌باشد که البته دانشگاه صنعتی شریف دارای گرایشهای دیگری نیز هست.
الف – گرایش مکانیک در طراحی جامدات
هدف تربیت متخصصانی است که بتوانند در مراکز تولید و کارخانه‌ها اجزاء و مکانیزم ماشین‌آلات مختلف را طراحی کنند. دروس این دوره شامل دروس نظری، آزمایشگاهی، کارگاه و پروژه و کارآموزی است.
فارغ‌التحصیلان می‌توانند در کارخانجات مختلف نظیر خودروسازی ، صنایع نفت، ذوب فلزات و صنایع غذایی و غیره مشغول شوند و برای این دوره امکان ادامه تحصیل تا سطح کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور وجود دارد. موفقیت داوطلبان به آگاهی آنها در دروس جبر و مثلثات، هندسه ، فیزیک و مکانیک همچنین آشنایی و تسلط آنان به زبان خارجی بستگی فراوان دارد. از جمله دروس این دوره می‌توان دروس مقاومت مصالح، طراحی و دینامیک را نام برد. در این رشته زمینه اشتغال و بازارکار خوب وجود دارد و مطالب ارائه شده در طول تحصیل برای دانشجویان محسوس و قابل لمس است.
ب – گرایش مکانیک در حرارت و سیالات
این رشته در به کاربردن علوم و تکنولوژی مربوط جهت طرح و محاسبه اجزاء سیستمهایی که اساس کار آنها مبتنی بر تبدیل انرژی ، انتقال حرارت و جرم است به متخصصان کارآیی لازم را می‌دهد و آنها را جهت فعالیت در صنایع مختلف مکانیک در رشته حرارت و سیالات (نظیر مولدهای حرارتی، انتقال سیال نیروگاههای آبی، موتورهای احتراقی و … ) آماده می‌سازد.
فارغ‌التحصیلان این دوره قادر به طراحی و محاسبه اجزا و سیستمها در بخشهای عمده‌ای از صنایع نظیر صنایع خودروسازی ، نیروگاههای حرارتی و آبی، صنایع غذایی، نفت، ذوب فلزات و غیره هستند. فارغ‌التحصیلان این دوره می‌توانند تا مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در داخل یا خارج از کشور ادامه تحصیل دهند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی و فیزیک تسلط داشته و با یک زبان خارجی آشنا باشند.
دروس این رشته شامل مطالبی در زمینه‌های حرارت و سیالات ، می‌باشد.
نظر دانشجویان: با توجه به اینکه اصولا تحصیلات دانشگاهی به خصوص در زمینه‌های مهندسی نیاز صد در صد به علاقه‌مندی داوطلب دارد، بنابراین عدم داشتن علاقه‌ و همچنین عدم تقویت دروس اساسی و پایه‌ای در بخش مکانیک مانند ریاضی، فیزیک – مکانیک ، شیمی ، رسم فنی (تجسم بالا داشتن) و هوش نسبتا خوب و عدم روحیه تجزیه و تحلیل در مسائل باعث دلسردی و از دست‌دادن انگیزه تحصیل و رکورد شدید در تحصیلات خواهد شد.
ج – گرایش ساخت و تولید
هدف تربیت کارشناسانی است که با به کاربردن تکنولوژی مربوط به ابزارسازی، ریخته‌گری ، جوشکاری، فرم دادن فلزات ، طرح کارگاه یا کارخانه‌های تولیدی آماده کار در زمینه ساخت و تولید ماشین‌آلات صنایع (کشاورزی ، نظامی، ماشین‌سازی، ابزارسازی ، خودروسازی و … ) باشند.
فارغ‌التحصیلان این دوره قادر خواهند بود در صنایعی مانند ماشین‌سازی، ابزارسازی، خودروسازی ، صنایع کشاورزی، صنایع هوایی و تسلیحاتی به ساخت و تولیدی ماشین‌آلات، طراحی کارگاه و یا کارخانه تولیدی بپردازند و نظارت و بهره‌برداری و اجرای صحیح طرحها را عهده‌دار شوند. داوطلبان این رشته باید در دروس ریاضی، فیزیک و مکانیک از آگاهی کافی برخوردار باشند.
دروس این دوره شامل مطالبی در مورد نحوه تولید، طراحی قالبهای پرس، طراحی قید و بندها، کار و برنامه‌ریزی با ماشینهای اتوماتیک، اصول کلی و نحوه کار با ماشینهای دستی و تعمیر و نصب تمام سرویسهای صنعتی می باشد و درصد نسبتا بالایی از آنها به صورت عملی ارائه می‌گردد. داوطلب باید سالم باشد تا بتواند کارهای کارگاهی را به خوبی انجام دهد و استعداد کارهای فنی را داشته باشد.
. با توجه به خودکفایی صنایع کشور این رشته دارای بازار کار خوبی است.
گرایشهای مهندسی مکانیک در دانشگاههای ایران
•    مکانیک – نیروگاه (دانشگاه صنعت آب و برق تهران)
•    مکانیک – حرارت و سیالات (فعالیت در زمینه طراحي موتور هاي احتراق داخلي، موتورهاي جت، بررسي هاي ايروديناميكي، هوافضا، طراحي سيستمهاي هيدروليكي و پنوماتيكي، نیروگاههای حرارتی و برودتی و پالایشگاههای نفت و تاسیسات مکانیکی ساختمان و … )
•    مکانیک – طراحی جامدات (فعالیت در طراحی ماشین آلات صنعتی، خطوط توليد كارخانجات، طراحي سيستم هاي انتقال نيرو و… )
•    مکانیک – ساخت و تولید (فعالیت در کارگاههای قالب سازي، ابزارسازی، جوشکاری و ساخت و تولید ماشین الات صنعتی و …)
•    مکانیک – دریا ( تنها در دانشگاه صنعتی شریف از حدود ۳ سال پیش تدریس میشود)
•    مکانیک – تاسیسات(فعالیت در زمینه سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی و تهویه مطبوع و آتش نشانی و… ساختمان ها)
•    مکانیک -انرژی (دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات )
•    مکانیک- مهندسی خودرو ( دانشگاه علم و صنعت، شهید رجایی )
مباحث اساسی در مهندسی مکانیک
مبحث‌ها و موضوع‌های اساسی مهندسی مکانیک عبارت‌اند از:
•    ایستایی‌شناسی (استاتیک)
•    پویایی‌شناسی (دینامیک)
•    مکانیک ماده‌ها (مقاومت مصالح)
•    ترمودینامیک مهندسی
•    مکانیک شاره‌ها (مکانیک سیالات)
•    دینامیک سیّالات
•    انتقال گرما (انتقال حرارت)
•    نظریه کنترل
•    سیستم‌های کنترل شامل:
•    سیستم‌های هیدرولیکی کنترل
•    سیستم‌های نیوماتیکی کنترل
•    سیستم‌های ارتعاشی کنترل
توانایی های موردنیاز و قابل توصیه در رشته مهندسی مکانیک  
توانایی های موردنیاز و قابل توصیه:
مکانیک بهشت ریاضیات است. این جمله زیبا از لئونارد اولر ریاضی‌دان بزرگ سوئیسی، بیانگر ارتباط تنگاتنگ ریاضیات با مکانیک است. در واقع مهندسی مکانیک بخصوص در گرایش حرارت و سیالات از مباحث و مسایل ریاضی بسیار استفاده می‌کند. از سوی دیگر همان‌طور که پیش از این گفتیم مکانیک بخشی از علم فیزیک است و حتی دانش‌آموزان دوره متوسطه نیز با علم مکانیک در کتاب فیزیک خود آشنا می‌شوند و این علم بخصوص در گرایش طراحی جامدات اهمیت بسیاری دارد. به همین دلیل دانشجوی مهندسی مکانیک باید در دو درس ریاضی و فیزیک قوی بوده و همچنین از هوش، استعداد و قدرت تجسم خوبی برخوردار باشد. دکتر الستی در مورد توانایی‌های لازم برای دانشجوی این رشته می‌گوید: «فعالیت در رشته مهندسی مکانیک بسیار متنوع است و در نتیجه هم دانشجوی علاقه‌مند به کارهای تئوریک می‌تواند جذب این رشته شده و در بخش‌های نظری و تئوری فعالیت کند و هم دانشجوی خلاق و علاقه‌مند به طراحی و ساخت وسایل و دستگاههای مختلف می‌تواند این رشته را انتخاب نماید. اما بدون شک یک مهندس مکانیک موفق کسی است که به یاری دو بال علم و عمل پیشرفت کند. به همین خاطر من در دانشگاه ، دانشجویان را تشویق می‌کنم که پروژه‌های تحقیقاتیشان تلفیقی از کار تئوریک و عملی باشد.
دانشجوی این رشته باید از نظر جسمی آمادگی کار در محیطهای پرجمعیت و کارخانجات دور از شهر را داشته باشد.
وظایف:
1-نقشه خوانی و تفسیر صحیح آن.همچنین تفسیر خروجی ها از کامپیوتر.
2-برگذاری جلسه با مهندسین دیگر برای ارزیابی رویه های عملکرد،رفع خرابی های سیستم و پیشبرد اطلاعات فنی.
3-تحقیق و تحلیل پیشنهادهای مشتریان و سایر اطلاعاتشان و بررسی امکان پذیری آنها با حداقل هزینه،همچنین بررسی شرایط لازم برای نگهداری این پیشنهادها.
4-مشخص کردن اجزای سیستم و اصلاح مستقیم آنها برای حصول اطمینان از انطباق با اصول مهندسی.
5-تحقیق،طراحی،ارزیابی،نصب و نگهداری محصولات مکانیکی،تجهیزات مربوطه و رویه ها و به کارگیری دانش مهندسی در این باره.
6-بررسی خرابی تجهیزات و تشخیص اعمال اشتباه و ارایه ی پیشنهادهایی برای نگهداری از آنها.
7-کمک به تدوین کنندگان در توسعه ی طراحی و استفاده از  طراحی به کمک کامپیوتر و نرم افزارهای مربوطه.
8-انتشار بازخورد به مهندسین طراح درباره ی مشکلات مشتریان و نیازهای آنها.
9-نظارت بر نصب و راه اندازی،عملیات،نگه داری و تعمیرات برای حصول اطمینان از صحت کار ماشین ها بر اساس جزییات مربوطه.
10-اداره کردن تحقیقات مربوط به تجزیه و تحلیل امکان راه اندازی،تجزیه و تحلیل عملکرد تجهیزات و اجزا.(اشاره به مرحله ی 3)
11-ارایه ی پیشنهادهایی برای جلوگیری از خرابی ماشین آلات.
12-توسعه،همکاری و تسلط بر تمام جنبه های تولید.
13-تخمین زدن هزینه ها و ارایه ی پیشنهاد به مهندسین دیگر و مسیولین ساخت و آماده کردن قراردادهای لازم
14-مطالعه ی فرآیندهای صنعتی برای دانستن این موضوع که کی و چگونه ،تجهیزات ساخته و پرداخته می شوند.
15-نوشتن نیازمندی های عملکرد برای توسعه ی محصول و نیازمندیهای مهندسی.
16-به کارگیری اصول مهندسی مانند رباتیک،مدیریت مواد زاید و مهندسی پزشکی.
17-طراحی دستگاه های کنترلی و توسعه و گسترش رویه هایی برای تست کردن این دستگاه ها.
نرم افزارهای مورد استفاده در مهندسی مکانیک  
مهم‌ترین نرم‌افزارهای مورد استفاده در مهندسی مکانیک
LS-DYNA
AUTODYN
pro-engineer پرو/اینجینیر(نرم‌افزار طراحی قطعات)
Marc (نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنشها)
Ansys نرم‌افزاری برای تحلیل مهندسی قطعات در تحلیل‌های دینامیکی
cad نرم‌افزار طراحی ۲d و۳d
Catia(نرم‌افزار طراحی قطعات)
Gambit
MasterCAm (تولید به کمک کامپیوتر)
Fluent(نرمافزار تحلیل و بر رسی حرکت سیالات)
Matlab(نرم‌افزاری برای نوشتن برنامه و محاسبات ریاضی در مهندسی)
Mathcad
Working Model
Nastran
PATRAN
Abaqus
Solidworks (نرم‌افزار طراحی قطعات) PDMS
Autocad(نرم‌افزار طراحی قطعات)
inventor
Mechanical Desktop
Microstation
AutoPlant
Maple(نرم‌افزار محاسبات ریاضی و مهندسی)
CadPipe
Power shape نرم‌افزار مدلسازی
Power mill نرم‌افزار شبیه سازی تولید قطعات
PDMS
AutoPipe
AutoPlant
EES (Engineering Equation Solver)
Carrier نرم افزار قدرتمند طراحي سيستم هاي تهويه مطبوع از شركت عظيم كرير آمريكا
Aspen B-Jac
building systems
Cosmos(نرم‌افزار تحلیل نیروها و تنشها)
POWERMILL&POWERSHAPE
CAESAR II
SolidThinking : نرم افزار تخصصی رشته مهندسی مکانیک – ساخت و تولید
Abaqus  Simulia: نرم افزار پرکاربرد رشته مکانیک جهت استفاده دانشجویان و اساتید این رشته
آینده شغلی، بازار کار، درآمد    
در حال حاضر دانشجوی توانمند مهندسی مکانیک پس از فارغ‌التحصیلی مشکل کاریابی ندارد؛ چرا که به گفته دکتر دورعلی توسعه سخت‌افزاری و رشد مسایل مهندسی، گرایش به سمت تولید داخل و ایجاد تکنولوژی تولید تجهیزات و وسایل در داخل کشور و روی آوردن به خدمات مهندسی در داخل کشور به علت محدودیت‌های ارزی و کاهش درآمدهای نفتی، باعث رشد چشمگیر بازارکار مهندسان مکانیک در ایران شده است. دکتر دورعلی در ادامه می‌گوید: «یک مهندس مکانیک در حال حاضر در زمینه‌های مختلفی فعالیت می‌کند که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: طراحی و ساخت تمامی ماشین‌آلات و قطعات آنها، اعم از ماشین‌آلات تولیدی، تمامی صنایع، لوازم خانگی و تجهیزات پزشکی. – طراحی و ساخت تجهیزات مکانیکی نیروگاههای فسیلی، اتمی ، خورشیدی ، بادی و آبی. – طراحی و ساخت تجهیزات و سیستم‌های انتقال و تصفیه آب، سیستم‌های مکانیکی و کنترلی پالایشگاهها و کارخانجات شیمیایی. – طراحی و ساخت تاسیسات حرارتی و برودتی ساختمانها و اماکن، بالابرها و آسانسورها و سیستم‌های حمل و نقل. – ساخت ماشین‌آلات تغلیظ و بازیافت مواد مثل کارخانجات قند، کاغذسازی ، سیمان ، نساجی ، نمک و کنسانتره . – طراحی و ساخت وسایل و تجهیزات حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی. – ساخت تجهیزات دفاعی مانند تانک، راکت، اژدر و پلهای متحرک – ساخت روبات‌ها ، بازوهای مکانیکی و سیستم‌های تولید. در ضمن یک مهندس مکانیک می‌تواند به عنوان کارشناس و مشاور فنی در بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه‌گذاری و بیمه و شرکت‌های بازرسی و نظارت امور بین‌المللی فعالیت بکند.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر
امکان ادامه تحصیل در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترای تخصصی میسر می‌باشد. در دوره کارشناسی ارشد ۳۲ واحد و در دوره دکترا ۴۸ واحد درسی ارایه می‌گردد.
رشته‌های مشابه و نزدیک به این رشته
رشته مهندسی مکانیک به عنوان جامع‌ترین رشته مهندسی دارای دروس مشترک با اغلب رشته‌های مهندسی دیگر نظیر مهندسی دریا ، مهندسی شیمی، مهندسی هوا فضا و … می‌باشد.
مصاحبه با دانشجوی مشغول به تحصیل
مهندسی مکانیک جامع‌ترین رشته مهندسی است که در آن با اصول اساسی طراحی تمامی سیستمهای محیط پیرامون آشنا می‌شویم . دروس این رشته غالبا کاربردی بوده و در ارتباطی تنگاتنگ با دروس ریاضیات و فیزیک است. دانشجوی این رشته باید فردی خلاق و دارای قدرت تجسم کافی باشد تا بتواند در طراحی مکانیزم ها موفق باشد.
وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر
دانش مکانیک دانش زندگی است . در هر مجتمع و کارگاه صنعتی نیاز به فارغ‌التحصیلان این رشته امری ضروری و مشهود است و با توجه به حرکت های صنعتی این چندساله اخیر کشور مهندسین مکانیک بیش از پیش در گرداندن چرخ صنعت دخیل شده‌اند و راه همواره برای رشد و ترقی آنها گشاده است. چشم‌انداز شغلی مهندسان مکانیک، امیدبخش و با استحکام است. برای مثال، در ایالات متحد آمریکا، رشد شغل‌ها و حرفه‌های مربوط به مهندسی مکانیک، هر سال حدود ۱۶٪ (۳۵ هزار شغل) است و انتظار می‌رود این آهنگ رشد تا سال ۲۰۰۸ میلادی حفظ شود. مهندسان مکانیک از روزگاران گذشته تا به امروز، اغلب در بخش‌های صنعتی زیر نقش عمده‌ای ایفا می‌کنند:
هوا فضا، خودروسازی، واحدهای شیمیایی، فن آوری نانو، رایانه و الکترونیک، ساختمان‌سازی، انواع فرآورده‌های مصرفی، انرژی، مشاوره مهندسی و بخش‌های دولتی.
هم‌چنین صنعت پزشکی و داروسازی، فرصت‌های شغلی هیجان‌انگیزی را برای مهندسان مکانیک به وجود آورده‌اند تا نیروها و دانش‌های زیستی را در هم بیامیزند. همچنین فرصت شغلی این رشته در ایران نسبت به رشته‌های دیگر بسیار مناسب است.