مقدمه
مقاله علمی معمولاً در نتیجه پژوهش منطقی، ژرف و متمرکز نظری، عملی یا مختلط، به کوشش یک یا چند نفر در یک موضوع تازه و با رویکردی جدید با جهت دستیابی به نتایجی تازه، تهیه و منتشر میگردد. (اعتماد و همکاران، 1381، ص2) چنین مقاله ای در واقع گزارشی است که محقق از یافته های علمی و نتایج اقدامات پژوهشی خود برای استفاده سایر پژوهشگران، متخصصان و علاقه مندان به دست میدهد.
تهیه گزارش از نتایج مطالعات و پژوهشهای انجام شده، یکی از مهمترین مراحل پژوهشگری به شمار میرود؛ زیرا اگر پژوهشگر نتواند دستاوردهای علمی خود را در اختیار سایر محققان قرار دهد، پژوهش او هر اندازه هم که مهم باشد، به پیشرفت علم کمکی نخواهد کرد؛ چون رشد و گسترش هر عملی از طریق ارائه و به هم پیوستن دانشِ فراهم آمده از سوی فردفرد اندیشمندان آن علم تحقق مییابد.
همان طور که پژوهشگر پیش از اقدام به پژوهش، نیازمند توجه و بررسی یافته های علمی پژوهشگران قبل از خود است تا بتواند یافته های علمی خود را گسترش بخشد، دیگران نیز باید بتوانند به یافته های پژوهشی او دسترسی پیدا کنند و با استفاده از آنها فعالیتهای علمی خود را سازمان داده، در ترمیم و تکمیل آن بکوشند.
از امتیازهای مهم یک مقاله میتوان به مختصر ومفید بودن، بِروز بودن و جامع بودن آن اشاره کرد؛ زیرا محقق میتواند حاصل چندین ساله پژوهش خود در یک رساله، پایاننامه، پژوهش، یا حتی یک کتاب را به اختصار در یک مقاله علمی بیان کند تا پژوهشگران دیگر بتوانند با مطالعه آن مقاله از کلیات آن آگاهی یابند و در صورت نیاز بیشتر، به اصل آن تحقیقات مراجعه کنند.
بدین منظور، امروزه نشریات گوناگونی در زمینههای مختلف علمی- پژوهشی نشر مییابد و مقاله های به چاپ رسیده در آنها، اطلاعات فراوانی را در اختیار دانش پژوهان قرار میدهند. لازم است محققان با شیوه تدوین مقالات علمی آشنا باشند تا بتوانند با استفاده از شیوه های صحیح، با سهولت، نتایج تحقیقات و مطالعات خود را به صورت مقاله در اختیار علاقه مندان قرار دهند.
نوشتن مقاله مستلزم رعایت اصولی در ابعاد مختلف محتوایی، ساختاری و نگارشی است.
ملاکهای محتوایی مقاله
یکی از مهمترین ابعاد مقاله علمی، محتوای علمی و ارزشمندیِ کیفی آن است. مقاله باید یافته های مهمی را در دانش بشر گزارش نماید و دارای پیامی آشکار باشد؛ بنابراین پیش از تهیه مقاله، محقق باید از خود بپرسد که آیا مطالب او آنقدر مهم است که انتشار آن قابل توجیه باشد. آیا دیگران از آن بهره خواهند برد؟ و آیا نتایج پژوهش او، کار آنها را تحت تأثیر قرار خواهد داد؟ (هومن، 1378، ص 82).
در اینجا به چندین اصل مهم از اصول و معیارهای محتوایی پژوهش علمی اشاره میگردد که توجه به آنها قبل از تهیه مقاله به ارتقای کیفیت آن کمک می نماید.
الف) فرایند «تفکر»: تفکر، تلاش برای معلوم کردن مجهول با استفاده از علوم موجود است. (غرویان، 1368، ص11) بنابراین اساسی ترین محور محتوایی یک پژوهش علمی، آن است که مجهولی را روشن نماید. بر این اساس، هر پژوهش علمی در پی پاسخ دادن به پرسشهایی است که تاکنون برای مخاطبان کشف نشده است. از این رو پژوهش علمی همیشه با طرح یک یا چند سئوال آغاز میشود که محقق در صدد پاسخگویی به آنهاست.
ب) منطقی بودن: منطق که راه درست اندیشیدن (تصور) و صحیح استدلال آوردن (تصدیق) را میآموزاند، (مطهری، 1372، ص 21) ابزار ضروری یک مقاله علمی است و محقق باید شایستگی لازم را در استدلال آوردن، تحلیل محتوا و نتیجهگیری داشته باشد. قواعد تعریف، طبقه بندی، استنباطهای قیاسی و استقرایی، روشهای مختلف نمونه برداری و غیره همه از ویژگیهای منطقی یک مقاله علمی است که محقق باید به آنها توجه داشته باشد. (هومن، 1374، ص 19).
ج) انسجام و نظامدار بودن: مرتبط بودن اجزای مختلف مقاله با همدیگر، همچنین متناسب بودن آنها با عنوان مقاله و ارتباط عناوین فرعی با همدیگر، از جمله مواردی است که به تحقیق، یکپارچگی و انسجام میبخشد. بر این اساس، محقق باید عناوین فرعی مقاله خود را با نظمی منطقی از یکدیگر مجزا کرده، ارتباط بخشها را مشخص نماید.
د) تراکمی بودن: از آنجا که هدف پژوهش پاسخ به سئوال هایی است که تا آن زمان دست کم از نظر محقق، پاسخی منطقی برای آن وجود نداشته است، هر پژوهش علمی باید از یک سو به منظور کشف دانش جدید، و از سوی دیگر، برای تکمیل دانش، صورت پذیرد. بنابراین هدف اصلی یک مقاله، کشف یا تکمیل دانش بشری است، نه تکرار دوباره آن با عبارات مختلف. (هومن، 1374، ص 20).
ر) تناسب موضوع با نیازهای فعلی جامعه علمی: هر پژوهش علمی باید نیازهای اساسی جامعه علمی خود را در نظر گرفته، در صدد حل آن مسایل برآید؛ بنابراین از طرح موضوعاتی که از اولویت تحقیقی برخوردار نیستند و جامعه علمی، بدانها نیاز ندارد، باید احتراز نمود.
س) خلاقیت و نوآوری: هر تحقیق علمی زمانی میتواند در ارتقای سطح دانش، موفق و موثر باشد که از فکری بدیع و خلّاق برخوردار باشد. مقالاتی که به جمع آوری صِرف بسنده میکنند، نمیتوانند سهم عمدهای در پیشرفت دانش بشری داشته باشند.
ص) توضیح مطلب در حدّ ضرورت: از جمله مواردی که محقق در گزارش نویسی پژوهش خود (مقاله) باید بدان توجه کند، پرهیز از حاشیه روی و زیاده گوییِ افراطی است؛ همچنان که خلاصه گویی نباید به حدّی باشد که به ابهام و ایهام منجر شود؛ بر این اساس محقق باید به حدّی مطالب را تبیین کند که مقصود وی برای خواننده، روشن شود.
ط) متناسب بودن با نظریه ها: هر رشته علمی، متشکل از نظریه ها و قوانینی است که مورد اتفاق صاحبنظران آن فن است؛ از آنجا که تحقیقات علمی در این پژوهشگاه در حیطه مشترک علوم انسانی- اسلامی است، یافته های به دست آمده در تحقیقات میدانی یا توصیفی نباید با اصول مبانی دینی و همچنین با قوانین کلی آن رشته تخصصی منافات داشته باشد.
ع) اجتناب از کلی گویی: هدف نهایی علم، صورتبندی یک «نظریه»(3) و «تبیین کردن»(4) یکی از اصول مهم نظریه است. (دلاور، 1371، ص 33) از این رو محقق باید بتواند مباحث علمی خود را به روشنی توضیح دهد و با زبان گویا آن را تبیین و از کلی گویی اجتناب نماید.
ف) گزارش روششناسی تحقیق: «تحقیق»(5) فرایندی است که از طریق آن میتوان درباره ناشناختهها به جست و جو پرداخت و از آن، شناخت لازم را کسب کرد. در این فرایند چگونگی گردآوری شواهد و تبدیل آنها به یافته ها «روششناسی»(6) نامیده میشود. این سئوال که چگونه داده ها باید گردآوری شود و مورد تفسیر قرار گیرد، به طوری که ابهام حاصل از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد؟» از موارد مهم تحقیق علمی است. (سرمد و همکاران، 1379، ص 22). یک تحقیق علمی زمانی میتواند مطالب خود را به اثبات برساند که از روش گردآوری مناسبی برخوردار، و آن روشها در مقاله به خوبی بیان شده باشد.
3. ساختار مقاله علمی
نوشتن مقاله مستلزم داشتن طرحی مدوَّن است. در گزارش یک تحقیق نه تنها باید ارزشهای محتوایی را مراعات کرد، بلکه باید از ساختار روشمندی نیز پیروی کرد. امروزه تحقیقات فراوانی انجام میشود، اما تنها بخش کوچکی از آنها در مقالات منتشر میگردد. یکی از دلایل آن، عدم مهارت محقق در تهیه و تدوین ساختاری مقاله علمی است.
ساختار مقاله و تهیه گزارش از یک پژوهش علمی، با توجه به روش به کار گرفته شده در پژوهش، متفاوت است. دانشمندان در یک تقسیم بندی کلی، روشهای استفاده شده در علوم را به دو دسته تقسیم میکنند. روشهای کمی که در آنها از دادههای کمّی در تحقیق استفاده میشود (تحقیقات میدانی) و روشهای کیفی که در آنها از دادههای کیفی (تحقیقات کتابخانه ای) استفاده میشود. (سرمد و همکاران، 1379، ص 78).
مراحل گزارش یک پژوهش (مقاله) با توجه به روش اتخاذ شده در تحقیق، با تفاوت هایی بیان میگردد.
به دلیل یکسان بودن هر دو روش در مراحل مقدماتی، و برای پرهیز از تکرار در قسمت دوم ، مراحل مقدماتی را به صورت مجزا می آوریم.
————————————————————————-
پیروز باشید
مطالب مرتبط
نکات اصولی تایپ مقاله
چگونه یک مقاله علمی بنویسیم؟ (قسمت چهارم)
چگونه یک مقاله علمی بنویسیم؟ (قسمت سوم)
ارسال دیدگاه
نوشتههای تازه
آخرین دیدگاه ها
- Arayz در دانلود رایگان نمونه سوالات استخدامی شرکت نفت(سوالات تخصصی نفت،گاز و پتروشیمی)
- علی باقریان چیمه در دوره آموزشی باستان شناسی Archeology E-learning
- ...... در دوره آموزشی باستان شناسی Archeology E-learning
- Webmaster در راهنمای تصویری ثبت نام
- @fatemeh-49 در راهنمای تصویری ثبت نام
دستهها
- آزمون های آنلاین
- آموزش مجازی بازرگانی و مالی
- آموزش مجازی برق و الکترونیک
- آموزش مجازی بهداشت و سلامت
- آموزش مجازی تاریخ
- آموزش مجازی دروس پایه
- آموزش مجازی دوره های پر مخاطب
- آموزش مجازی روانشناسی
- آموزش مجازی زبان
- آموزش مجازی شیمی و فیزیک
- آموزش مجازی صنایع و معادن
- آموزش مجازی کامپیوتر و اینترنت
- آموزش مجازی کشاورزی و دامپروری
- آموزش مجازی کودک و نوجوان
- آموزش مجازی کیفیت و استاندارد
- آموزش مجازی گردشگری
- آموزش مجازی مدیریت
- آموزش مجازی مربیگری و تدریس
- آموزش مجازی معارف و حقوق
- آموزش مجازی معماری و عمران
- آموزش مجازی مکانیک و متالورژی
- آموزش مجازی ورزش و هنر
- آموزش مجازی ویژه اشتغال
- اخبار
- اخبار باما
- اخبار پنل کاربری
- اخبار علمی
- اساتید همکار بنیاد
- بسته های ویژه آموزشی
- بینگو ویژه اعضاء پنل آموزشی
- تخفيف های مناسبتی
- داستان های ایباما
- رپورتاژ
- سایر قراردادها
- سایر مقالات آموزشی
- سمینار و همایش های بنیاد
- قرارداد استخدام
- قرارداد پیش خرید
- قرارداد خرید قسطی (لیزینگ)
- قرارداد خرید و فروش
- قرارداد مشارکت
- قرارداد های املاک
- قراردادهای بازرگانی
- قراردادهای بانک وبیمه
- قراردادهای خدمات صنعتی
- قراردادهای رهن و اجاره
- قراردادهای نرم افزار و رایانه
- قراردادهای وسایل نقلیه
- گواهی و اقرار نامه
- معرفی دوره های آموزشی کوتاه مدت
- معرفی کتاب
- معرفی و بررسی بازار کار رشته های دانشگاهی
- مقالات برتر باما
- مقالات دانشگاهی
- مقالات علمی
- مقاله معماری و عمران
- مقاله های آشپزی
- مقاله های ادبیات شیمی و فیزیک
- مقاله های خدمات حقوقی
- مقاله های روانشناسی
- مقاله های زبان آموزی
- مقاله های سلامت
- مقاله های صنایع و معادن
- مقاله های کامپیوتر و اینترنت
- مقاله های کشاورزی و دامپروری
- مقاله های کیفیت و استاندارد
- مقاله های ماساژ
- مقاله های مالی و بازرگانی
- مقاله های مدیریتی و حسابداری
- مقاله های مشاغل و مهارت ها
- مقاله های معارف و حقوق
- مقاله های مکانیک و متالورژی
- مقاله های هوا فضا
- مقاله های ورزش و هنر
- مقاله های ویژه اشتغال
- نمونه دادخواست
- نمونه سوالات استخدامی
- نمونه سوالات کنکور
- نمونه قرارداد ها و اسناد حقوقی
- نمونه وکالت نامه
سایت های کاربردی