درباره دانشگاه های مجازی بیشتر بدانیم

با حضور فناوری های جدید و افزایش روز افزون تعداد کاربران اینترنتی روال انجام همه کارها تغییر کرده است و شما بدون این که لازم باشد در مکان خاصی حضور داشته باشید کارهای تان را از طریق اینترنت انجام خواهید داد. به طور مثال در گذشته لازم بود که برای انجام هر کار بانکی در بانک مورد نظر حاضر شده و مدت زیادی از وقت تان را در صف های طولانی از دست بدهید. اما فناوری ها و ابزارهای دیجیتال سبک زندگی را متحول کرده اند و این موضوع تمامی شاخه های علم را هم تحت تاثیر قرار داده و باعث شده است که نرم افزارهای مختلف در هر رشته ای حرف اول را بزنند و تغییرات فراوانی را در نحوه زندگی افراد به وجود آورند.
همه این حرف ها را زدیم که بگوییم، سیستم آموزشی هم مثل همه موارد گفته شده از حالت کلاسیک و سنتی اش خارج می شود و به سمتی می رود که می گویند دانشگاه مجازی، دانشگاهی که واقعی است اما در فضایی مجازی اداره می شود.
دانشگاه مجازی چیست؟
قبل از این که در مورد دانشگاه مجازی فکر کنیم، باید این نکته را در نظر بگیریم که چگونه می توان آموزش در یک رشته خاص را به صورتی مجازی انجام داد و این که آیا این امکان وجود دارد که همه رشته های مختلف تحصیلی را به صورت مجازی آموزش داد و این که دانشجویانی که از این طریق تحصیل می کنند از نظر اطلاعاتی و سطح علمی چه تفاوت هایی با بقیه دانشجویان خواهند داشت.
اگر باور داشته باشیم که می توانیم از راه دور و بدون نیاز به حضور در یک مکان و برقراری ارتباط نزدیک با استاد، مطلبی را بیاموزیم، به این هم خواهیم رسید که می توانیم یک دانشگاه مجازی بر پا کنیم. یک دانشگاه مجازی در حقیقت پایگاهی است که تمامی دروس و برنامه های آموزشی موجود در آن از طریق جهان مجازی اینترنت به دانشجویان ارائه خواهد شد. به این صورت دیگر نیازی نخواهد بود که دانشجویان در کلاس درس به صورتی سنتی حاضر شوند و تمامی آموزش ها از راه دور صورت خواهند گرفت.
مهم ترین ابزاری که برای به وجود آوردن این پایگاه مورد نیاز است، شبکه اینترنت و فناوری های مرتبط با وب است که به پلی بین دانشجویان و اساتید تبدیل خواهد شد. شما برای حضور در یک دانشگاه مجازی هیچ محدودیت زمانی یا مکانی نخواهید داشت و لازم نیست که برای انتخاب دروس خود در هر ترم عجله کنید و ترسی از پر شدن کلاس ها داشته باشید. به این ترتیب تعداد دروس و رشته های ارائه شده محدودیتی نخواهند داشت و با تعداد بسیار کمی استاد می توان طیف بسیاری از دانشجویان را پوشش داد. چند سالی است که این شیوه آموزشی در کشور ما هم مطرح شده و جا افتاده است و البته صدها دانشگاه معتبر در جهان درس ها و رشته های دانشگاهی بسیاری را به صورت مجازی و از طریق اینترنت ارائه می کنند و به این صورت تنوع بسیاری را در نظام آموزشی و تحصیلی به وجود آورده اند.
پیشرفت این سیستم ممکن است که در آینده نظام آموزشی را به شکل شگفت انگیزی متحول کند و همان طور که می بینیم در ایران هم به تازگی به سیستم های مجازی توجه بیشتری می شود.
ویژگی های دانشگاه مجازی
نیاز نداشتن به حضور فیزیکی استاد و دانشجو در کلاس
وابسته نبودن کلاس درس به زمان خاص
کیفیت بالاتر ارائه درس ها
حضور بیشتر دانشجوها برای یک درس
دسترسی آسان
اجزای دانشگاه مجازی
یک دانشگاه مجازی هم مثل یک دانشگاه واقعی جزئیاتی دارد، فقط شاید این جزئیات به بزرگی و شلوغی حالت واقعی اش نباشد. این اجزاء قسمت های مختلف یک دانشگاه مجازی هستند:
اتاق اطلاعات: دانشجویان را متوجه خدمات دانشگاه، سر فصل های دروس و امکانات تحصیلی دانشگاه می کند.
واحد تدریس: اطلاعاتی در مورد واحدهای درسی، سمینارها، آزمایشگاه ها، پایان نامه ها و برنامه امتحانات می دهد.
اداره دانشجویان: مسئول خدمات اجرایی و اداری مثل ثبت نام دروس، سمینارها، امتحانات و کارگاه هاست.
کتابخانه دیجیتال: در این کتابخانه می شود به فهرست های اطلاعاتی و کتابخانه ای دسترسی پیدا کنید.
کافه تریا: شاید در این جا خوراکی پیدا نشود ولی همان بحث های معمولی کافه های دانشگاه در این جا هم برقرار است، ارتباطات و اجتماعات دانشجویی را برای آن هایی که در شهرهای دیگری هستند و در ضمن گفتگو و بحث را برای همه دانشجوها ممکن می کند.
تخته سیاه: اخبار و اطلاعات جدید را به دانشجوها می دهد.
مرکز جستجو: این مرکز به دانشجویان درباره فعالیت های تحقیقاتی و انتشارات اطلاع می دهد و امکان ارتباط بین دانشجویان و محققان را به وجود می آورد.
فروشگاه: در این قسمت دانشجوها می توانند منابع و کتاب های درسی شان را بخرند.
دفتر ثبت نمرات: دفتر ثبت نمرات در واقع یک پایگاه داده است که ریز نمرات دانشجوها در آن ذخیره شده و از مکانیزم ها و سیستم های امنیتی خاصی برای حفظ امنیت آن استفاده می شود. استاد، دانشجو و اپراتور آموزش به آن دسترسی دارند، ولی هر کسی به اندازه اختیاراتش.
کلاس مجازی: دانشگاه های مجازی مفهوم کلاس های سنتی درس را تغییر داده اند، خیلی از فعالیت هایی که در کلاس های مجازی اتفاق می افتد، مشابه همان هایی هستند که در برنامه ها و کلاس های درس سنتی انجام می شود، اما ماهیت و فضایی که این فعالیت ها در آن انجام می شود، متفاوت است. در کلاس های مجازی دانشجویان در دوره هایی به صورت کنفرانس های رایانه ای شرکت می کنند. این دوره ها از طریق اینترنت و شبکه های وب ارائه می شوند و از نرم افزارهایی استفاده می کنند که امکان برقراری ارتباط را برای دانشجویان فراهم می کند. در کلاس های مجازی، دانش پژوهان امکان طرح سوال و امکان دیدن یا شنیدن پاسخ سوال خود و دیگران را دارند و همچنین امکان دسترسی به پرونده های آرشیو شده هم برایشان ممکن است.
چرا دانشگاه مجازی؟
با توجه به گسترش و توسعه سیستم های مجازی این موضوع بیشتر از گذشته به چشم می آید که چه افرادی به سمت سیستم های آموزشی مجازی جذب می شوند. در نگاه اول بسیاری از افراد به این نتیجه می رسند که دانشجویانی به این دانشگاه ها تمایل پیدا می کنند که در زمینه درسی ضعف دارند و نمی توانند که مانند دانشجویان عادی از طریق آزمون ورودی به دانشگاه های معتبر راه پیدا کنند و به همین خاطر به سمت دانشگاه های مجازی کشیده می شوند. اما با توجه به آماری که توسط کارشناسان این زمینه ارائه شده است این طرز تفکر اشتباه است و در حال حاضر بسیاری از باهوش ترین افراد در سراسر جهان به سمت سیستم ها و دانشگاه های مجازی جذب شده اند.
شاید یکی از مهم ترین دلایل این گرایش، افزایش روز افزون دانشجویان و علاقه مندان به تحصیلات تکمیلی باشد. همچنین این نکته را نمی توان نادیده گرفت که امروزه تمامی دانشجویان و دانش آموزان در مدارس و هر پایگاه آموزشی که باشند به رایانه ها و امکانات اینترنتی به آسانی دسترسی دارند. اگر شما هم جزء آن دسته از افراد باشید که اول وارد بازار کار شده اید و دوست دارید که در حین کار به تحصیل هم مشغول شوید، مسلما یک دانشگاه مجازی را برای تحصیل خود انتخاب خواهید کرد تا برای آموزش از زمان و مکان مستقل بوده و به دلیل غیبت های بیش از حد، دروس شما در یک ترم حذف نشوند! از دیگر دلایل وجود یک پایگاه آموزشی مجازی می توان به وجود یک نظام آموزشی جدید و ارزان تر برای دانشجویان اشاره کرد.
در مورد هزینه های تحصیلی هنوز در این رابطه بحث وجود دارد که آیا هزینه های تحصیل در این دانشگاه ها کمتر از هزینه های تحصیل در یک دانشگاه عادی است یا این که علاوه بر این که محرومیت آموزش حقیقی برای افراد به وجود می آید، هزینه های بیشتری هم از شرایط عادی توسط دانشجو صرف خواهد شد. از دیگر فواید دانشگاه مجازی این است که دیگر نیازی نخواهد بود موسسات و دانشگاه های مختلف هزینه زیادی را برای رفت و آمد استادان پروازی صرف کنند و علاوه بر این مورد با استفاده از سیستم مجازی، دانشجویان می توانند تجربیات استادان معتبر و برجسته را به صورت هم زمان در اختیار داشته باشند. به این ترتیب رقابت جالبی در میان استادان رشته های مختلف در رابطه با سطح علمی شان به وجود می آید و مطمئن باشید آن ها برای بالا بردن سطح علمی و کارایی شان احساس نیاز خواهند کرد. البته در این روش بیشتر کار به عهده خود دانشجو خواهد بود و این موضوع باعث خواهد شد که توان آموزشی دانشجویان دانشگاه های مجازی بسیار بالاتر از دانشجویان عادی باشد و نکته جالبی که در این میان به چشم می خورد این است که در یک سیستم مجازی دانشجویان با توانایی و کشش های ذهنی متفاوت با هم هماهنگ می شوند و لزومی نیست که مانند یک روش سنتی، دانشجویانی با سطح علمی متفاوت در یک کلاس حضور داشته باشند.
کلاس های درس
کلاس های درس در دانشگاه مجازی به سه شکل ممکن است برگزار شود:
کنفرانس ویدئویی دو طرفه: در این روش، استاد و دانشجو همدیگر را می بینند و می توانند با هم صحبت کنند. در این حالت به پهنای باند زیادی برای انتقال صوت و تصویر نیاز است. هر چند با استفاده از فنون فشرده سازی صوت و تصویر، مثل MPEG4، می توان پهنای باند را تا حدود 256 کیلو بایت کاهش داد.
کنفرانس صوتی دو طرفه: برخلاف کنفرانس ویدئویی، استفاده از صوت به همراه تصاویر جانبی برای آموزش از راه دور، بهتر است. چون توجه دانشجو بیش از این که به معلم جلب شود، به محتوای درس جلب می شود. در این سیستم استاد و دانشجویان تصویر را نمی بینند، آن ها فقط اسلایدها را می بینند و صدای همدیگر را می شنوند. در این سیستم به پهنای باند کمی، حدود 32 کیلو بایت بر ثانیه از هر طرف مورد نیاز است.
روش دیداری- شنیداری: در این روش از ترکیب دو روش قبل استفاده می شود. هر وقت استاد اسلاید ندارد، تصویرش نمایش داده می شود و هر وقت مطلبی با اسلاید بیان می شود، فقط اسلاید و صدای او شنیده می شود. صدا و تصویر دانشجویان نیز با نظر استاد نمایش داده می شود. این روش قابلیتهای دو شیوه قبل استفاده شده است، هر چند از پهنای باند به صورت مناسب استفاده نمی شود.
یک سری از روش ها هم هستند که به صورت هم زمان اتفاق نمی افتند و هزینه های کمتری را هم به دانشگاه و هم به دانشجو تحمیل می کند.
سیستم های آموزش ناهمزمان: در این مدل، دروس آموزشی از قبل تهیه و ذخیره می شوند و دانشجویان می توانند به آن گوش کنند یا آن ها را ببینند.
این حالت هم با روش های مختلفی قابل اجراست:
استفاده از ضبط ویدئویی: این روش، از روش های قدیمی آموزش از راه دور است. در این حالت، کلاس درس استاد با استفاده از نوارهای ویدئویی یا سی دی های صوتی- تصویری ضبط می شود و در اختیار دانشجو قرار می گیرد. هزینه این روش بسیار کم است.
تدریس و تکثیر با استفاده از سی دی های آموزشی: در این روش از برنامه های کامپیوتری برای فهم درس و شبیه سازی محیط آزمایشگاهی استفاده می شود. هزینه این روش هم کم است اما به نسبت ضبط ویدئویی هزینه بیشتری دارد.
استفاده از Web Casting: استفاده از وب در آموزش از راه دور، یکی از ابزارهای موثر آموزشی به شمار می آید که می تواند تمام محیط های متنی، صوتی و ویدئویی را ترکیب کند.
دغدغه های یک دانشجوی مجازی
سرعت پایین اینترنت و قطع و وصل های ناگهانی و زیاد آن یکی از نگرانی ها و دردسر های دانشجوهای مجازی است، سرعت اینترنت را هم شاید بتوان با هزینه بیشتر و استفاده از اینترنت پر سرعت حل کرد ولی مورد دوم همچنان یکی از معضلات است.
یکی از نگرانی های دانشجویان مجازی و آن دسته از کسانی که می خواهند به این جور دانشگاه ها بروند این است که مدرک دانشگاه مجازی چه قدر اعتبار دارد، در این مورد هم با توجه به قانونی که برای تحصیل در دانشگاه های مجازی نوشته شده باید بگوییم که: “مدرک فارغ التحصیلی دانشجویان این دوره مثل دانشجویان دوره های حضوری با قید دوره آموزش الکترونیکی صادر خواهد شد”
و اما بحث مهم و نگران کننده هزینه ها، در هزینه های تحصیلی دوره های آموزش الکترونیکی و دانشگاه های مجازی بر اساس تصویب هیئت امنای دانشگاه مورد نظر می باشد و هر سال هم بر اساس نرخ تورم هم تغییراتی در آن به وجود می آید. این هزینه ها در نگاه اول بسیار زیاد هستند با توجه به این که هیچ خدمات رفاهی هم برای دانشجوها در نظر گرفته نشده و از حضور در کلاس درس و ارتباط مستقیم با استاد هم محروم است. توجیه دانشگاه های مجازی در این مورد، هزینه های زیاد تولید منابع درسی و استفاده از اساتید معتبر و فناوری های روز است!
نگرانی اعتبار مدرک هم وجود ندارد، چون مدرک دانشگاه های مجازی به تأیید وزارت علوم می رسد. با این مدرک هم در دانشگاه های معتبر داخلی و هم در صورت پذیرش در دانشگاه های خارجی می شود ادامه تحصیل داد.
در مورد پذیرش دانشجوهای جدید، تا قبل از این جذب دانشجو به عهده خود دانشگاه ها و با هماهنگی وزارت علوم بود، به این ترتیب که دانشگاه ها خودشان معیارهایی را برای جذب دانشجو تعیین می کردند، اما در دوره های جدید پذیرش دانشجوها زیر نظر سازمان سنجش آموزش کشور است ولی با برگزاری یک آزمون اختصاصی که همزمان با آزمون سراسری نیست.
دانشگاه مجازی ایرانی
بانکداری الکترونیک، تجارت الکترونیک، پست الکترونیک، دولت الکترونیک همه این ها جزء دلخواه های جامعه ایرانی هستند حتی اگر خیلی ها برایشان سخت باشد که خودشان را با این شرایط هماهنگ کنند، حوزه یادگیری الکترونیک یا آموزش الکترونیک هم یکی از همین آرمان هاست. حذف محدودیت زمان، مکان و سن آموزش گیرنده و ایجاد عدالت در توزیع آموزش و کیفیت آموزش، چیزهایی هستند که برای ایجاد آموزش مجازی آن هم از نوع تخصصی و آکادمیکش مورد نظر بوده و هست. از طرف دیگر نیازهای جدید نسل های جدید در مورد آموزش های آکادمیک و مهارتی و درخواست دانش محور و مبتنی برفناوری اطلاعات بودن آن با ادامه استفاده از روشهای سنتی نظام آموزشی پاسخگو نیست. این حرف و حدیث ها اصلا به معنی این نیست که دانشگاه های سنتی قابلیت ندارند و یا قرار است به صورت کامل از دنیای آموزش حذف بشوند، این فقط به معنای استفاده از فناوری ها و امکانات جدید برای از بین بردن محدودیت هاست.
با توجه به این موضوع، آموزش الکترونیک در نظام آموزشی، بعضی از دانشگاه های ایران سعی کردند در جهت رسیدن به این هدف ها و استفاده از امکانات و مزایای آن، شعبه های مجازی شان را هم راه اندازی کنند. باید توجه کنیم که در رسیدن به این نتیجه یعنی راه اندازی دانشگاه های مجازی با استانداردهای بین المللی باید برنامه ریزی دقیقی انجام داد و زیرساخت های کشور را هم آماده کرد.
به همین منظور فعالیتهای مطالعاتی و تحقیقاتی و فراهم آوردن مقدمات اجرایی، در دستور کار این دانشگاه ها قرار گرفت. در کنار این فعالیتها انجام مطالعات تطبیقی و بررسی روند پیشرفت و توسعه آموزش های الکترونیک جهت بررسی راهکارهای مناسب اجرایی مدنظر قرارداده شد. در نهایت و پس از تحقق بخشی از اهداف پیش بینی شده و براساس نتایج بدست آمده و با صلاحدید مسئولان و دست اندرکاران این دانشگاه ها، برنامه ریزی های لازم جهت تحقق اهداف بعدی در این زمینه صورت گرفت که در همین راستا، راه اندازی پرتال آموزش های الکترونیک به مرحله اجرا درآمد.
در ایران دانشگاه شیراز، بنا به ادعای خودش، به عنوان اولین دانشگاه کشور موفق به شروع رسمی این نوع دوره آموزشی دانشگاهی شده است. در این نوع آموزش، اکثر فعالیت های آموزشی از قبیل ثبت نام، انتخاب واحد دریافت مطالب درسی، مذاکره با استاد از طریق شبکه رایانه ای اجرا و در بعضی موارد کلاس های رفع اشکال و برخی کلاس های آزمایشگاهی به صورت حضوری ولی با زمان بندی مناسب اجرا می شود.
همچنین در حال حاضر دانشگاههای دیگری چون دانشگاه خواجه نصیر، دانشگاه علم و صنعت، امیرکبیر، علوم و حدیث، و دانشگاه الکترونیک دانشگاه آزاد، در رشته های مختلف، پذیرای دانشجو به صورت مجازی هستند.
باید بپذیریم که دنیای مجازی و آموزش مجازی یکی از انتخاب های اول نسل جدید خواهد بود و تلاششان برای پیگیری این موضوع با افزایش تقاضای ثبت نام در دانشگاه های مجازی مشخص تر می شود. وقتی یک نسل به باوری نسبت به یک موضوع رسید حتما از آن استفاده هم خواهد کرد. پس بعید نیست که در آینده ای نزدیک شاهد حضور افرادی در کارهای اجتماعی باشیم که مدارک مجازی گرفته اند تنها نکته ای که مهم است این است که این آموزش ها استاندارد لازم را در مقایسه با روش سنتی دارند یا نه؟!
بزرگ ترین و بهترین دانشگاه های آنلاین جهان
برای بسیاری از دانشجویان دانشگاهی که قرار است در آن تحصیل کنند، از اهمیت بسیاری برخوردار است و حتی شاید بتوان گفت که برای افراد زیادی، دانشگاه معتبر مهم تر از رشته ای است که قرار است در آن تحصیل کنند. سال های بسیاری از تاسیس دانشگاه های آنلاین در جهان می گذرد و جالب است که بدانید در کشورهای دیگر اهمیت بسیاری به دانشگاه های مجازی داده می شود. به طور مثال در آمریکا در حدود 2 میلیون نفر مدرک معتبر تحصیلی خود را از سیستم آموزشی مجازی دریافت کرده اند و پیش بینی شده است که در سال های آینده از هر 10 دانشجو 4 نفر به طور تمام وقت در سیستم های آموزشی آنلاین ثبت نام می کند. دکتر مایک کری که در دانشگاه جورج واشنگتن فعالیت می کند، طبق تحقیقاتی که در این زمینه انجام داده است، بر این نظر است که بیشتر مردم اعتقاد دارند سیستم های آنلاین آموزشی باعث می شوند، سیستم های سنتی از بین بروند و به این ترتیب بسیاری از والدین مجبور می شوند از فرزندان خود بیشتر مراقبت به عمل آورند. زیرا در روش های مجازی، مدرسه یا دانشگاهی در کار نیست و فرزندان دیگر در کلاس های سنتی و متداول شرکت نخواهند داشت. به این ترتیب والدین باید نظارت و کنترل جدی تر و بیشتری روی فرزندانشان داشته باشند و به همین خاطر نگرانی های آن ها بیشتر خواهد شد. برخی از دانشگاه های جهان در زمینه سیستم های مجازی فعالیت خود را گسترش داده اند. اگر شما هم تصمیم دارید در یک دانشگاه مجازی تحصیل کنید، شاید بد نباشد که با تعدادی از دانشگاه های معتبر جهان در این زمینه آشنایی پیدا کنید.
پر طرفدارترین دانشگاه
این دانشگاه پر طرفدارترین دانشگاه در میان مکان های تحصیلی موجود است و این مرکز آموزشی 23 رشته مختلف در مقطع لیسانس و فوق لیسانس ارائه کرده است و برای دوره های کوتاه مدت آموزشی اش گواهی معتبری به دانشجویان ارائه می کند. برای آشنایی با سیستم مجازی این دانشگاه کافی است که سری به پایگاه phoenix.ebu بزنید.
دانشگاه آیو
این دانشگاه را می توانید با مراجعه به آدرس auiu.ebu پیدا کنید. در حال حاضر رشته های آنلاین مدیریت مراکز درمانی، امور اداری و مرتبط با بازرگانی، توسعه شاخه های مربوط به روانشناسی سازمانی، بازاریابی، فناوری اطلاعات و زیر شاخه های آن، ارتباطات دیداری، حقوق جزایی و وکالت و همچنین تعلیم و تربیت از مهم ترین رشته هایی هستند که در این دانشگاه برای دانشجویان علاقه مند ارائه می شوند.
دانشگاه مجازی والدن
این دانشگاه بیشتر در سطح فوق لیسانس رشته هایی را ارائه کرده است و در حال حاضر 24 رشته مختلف، به صورت آنلاین دارد. Walden.ebu، آدرس این دانشگاه است و رشته بازرگانی و امور اداری تنها رشته در مقطع لیسانس است که توسط این دانشگاه ارائه شده است. دیگر رشته ها مانند بهداشت عمومی و علوم انسانی در مقطع فوق لیسانس ارائه شده اند.
دانشگاه مجازی ریلند
این دانشگاه از معتبرترین و قدیمی ترین دانشگاه هایی است که در سیستم مجازی تاسیس شده است و تا به حال 23 رشته مختلف در مقطع لیسانس بدون نیاز به دانشنامه، 43 رشته در مقطع لیسانس با دانشنامه، 38 رشته در مقطع فوق لیسانس و رشته مدیریت را در مقطع دکترا ارائه کرده است. اما همه واحدها در این دانشگاه به صورت آنلاین نبوده و برای گذراندن تعدادی از آن ها دانشجویان مجبور هستند که در سر کلاس ها حاضر شوند. آدرس این دانشگاه umuc.ebu است.
———————————————————————————————-
پیروز باشید