آموزش بهداشت، ایمنی و محیط زیست

بهداشت، ایمنی و محیط زیست
HSE از سه کلمه بهداشت (در انگلیسی: Health])، ایمنی (در انگلیسی: Safety]) ومحیط زیست (در انگلیسی: Environment]) می‌باشد.
HSE MS
HSE MS نظام واحدی است که صنایع برای یکپارچه کردن و رسیدن به دید منطقی و فراگیر در زمینه ایمنی، بهداشت و محیط زیست برای مدیریت این بخش پیشنهاد نمودند. که به دلیل پیوستگی و در هم تنیدگی این مقوله‌ها نظامی واحد به نام HSE تشکیل شد. در برخی صنایع نیز کنترل کیفیت نیز به این مجموعه اضافه گردید HSEQ به عبارتی ساده تر استاندارد HSE روندی مدیریتی برای پوشش دادن نقاط ضعف ایمنی و بهداشتی یک مجموعه صنعتی خواهد بود.
ارتباط با ایزو
حرکت بسوی یکپارچه سازی نظامهای مدیریتی باعث بوجود آمدن مجموعه استانداردهای ISO گردید. پس از موفقیت مجموعه 9000 ISO سازمان جهانی استاندارد سازی بران شد تا در زمینه محیط زیست و ایمنی نیز استانداردی تهیه نماید. ارتباط بین HSE و مجموعه قوانین ISO یک مولفه دو سویه‌است و یک سازمان بدون استقرار نظام HSE قادر به پیاده کردن مجموعه استاندارد ۱۴۰۰۰و ۱۸۰۰۰OHSAS نخواهد بود از طرفی مجموعه استاندارد ISO باعث یکپارچه شدن مدیریت HSE و قابل ارزیابی شدن این مجموعه خواهد گردید.
نظام مدیریتHSE سعی در بهبود وضعیت بهداشت، ایمنی و محیط زیست یک مجموعه دارد و مجموعه استانداردهای ۱۴۰۰۰و۱۸۰۰۰OHSAS الزاماتی رابرای این معقوله‌ها پیش بینی کرده‌است. طرح ریزی و داشتن برنامه‌ای مشخص و از پیش تدوین شده از شرطهای ISO می‌باشد و مدیریت HSE را در شناسایی راه درست یاری می‌نماید. داشتن خط مشی زیست محیطی و ایمنی برای یک مجموعه افقهای دید را روشن می‌نماید و استقرار چرخه PDCA (طرح ریزی – انجام – بررسی – اقدام و بازنگری) باعث پویایی مجموعه و بهبود مستمر خواهد شد.
شناخت جنبه‌های مختلف کار از نظر HSE و حرکت به سوی بهبود مستمر از اهداف استاندارد کردن روشهای اجرایی است. بعد از شناخت مجموعه و بررسی تحلیلی وضعیت موجود مدیریت باید سرسپردگی و تعهد خود را اثبات نماید و این اولین قدم در استقرار سیستم است. که بوجود آورنده خط مشی مجموعه‌است. و افق دید را مشخص می‌نماید. در مرحله طرح ریزی و مدون کردن فرایندها باید دقت شود و شاخصها که از مهمترین فرایند است به خوبی تشخیص داده شود که معیار درستی برای ارزیابی صحیح فرایند بوجود آورد.
سازمان‌های مرتبط با HSE
1- اداره ایمنی وبهداشت شغلی امریکا:(به اختصار: OSHA)
این اداره یکی از مجموعه‌های سازمان کارامریکا می‌باشد که رسالت و حیطه کاری آن عبارتست از اطمینان از ایمن بودن شرایط کاری برای کار مردان و زنان با تنظیم و اجرای استانداردها و با ارائه آموزش، اطلاع رسانی، آموزش و پرورش. این سازمان قدرت اجرایی و قانونی دارد
2- انجمن بهداشت صنعتی آمریکا:(به اختصار: AIHA)
این سازمان یکی از بزرگترین انجمن‌های بین‌المللی در خدمت نیازهای متخصصان بهداشت محیط و حرفه‌ای و ایمنی است.
3- موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (امریکا):(به اختصار: NIOSH)
مسئول انجام تحقیقات و ساخت توصیه‌هایی برای پیشگیری از آسیب‌های شغلی است. رسالت NIOSH تولید دانش جدید در زمینه ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و انتقال این دانش برای بهبود عملکرد کارگران است
4-سازمان HSE انگلستان
HSE در انگلستان نام اداره ایمنی و بهداشت اجرایی:(انگلیسی: ایمنی، بهداشت و محیط زیست) است
رسالت این اداره ارسال چهارچوب بیانیه مدیریت و استانداردها و عملکردها در سازمانهای مختلف می‌باشد
5- سازمان بین‌المللی محافظت در برابر آتش:(به اختصار: NFPA)
رسالت NFPA کاهش بار آتش وخطرات آن در کیفیت زندگی در سراسر جهان، با ارائه استانداردها، تحقیقات، آموزش و آموزش و پرورش می‌باشد.
HSE در ایران
HSE، بهداشت، ایمنی و محیط زیست (بام) رشته‌ای تحصیلی است که به تازگی (۱۳۸۹) در ایران در مقطع کارشناسی ارشد دانشجو تربیت می‌کند. این مقطع با عنوان‌های مهندسی و مدیریت فعالیت می‌کند. شایان ذکر است این رشته بعلت بازار خوب و درآمد مناسب اخیراً مورد سوء استفاده قرار گرفته‌است و دوره‌هایی بی اعتبار با عناوین مختلف بر‌گزار گردیده‌است.
پرتال تخصصی مهندسی بهداشت ایمنی و محیط زیست HSE ایران (موژ)
پرتال تخصصی مهندسی بهداشت ایمنی و محیط زیست HSE ایران با هدف ارتقاء سطح علمی کارشناسان HSE همچنین تبادل اطلاعات دانش آموختگان این رشته و برقراری ارتباط بین اساتید، کارشناسان و صاحبنظران در زمینهٔ سیستم مدیریت HSE،در سال ۸۵ تشکیل و اقدام به ایجاد پرتالی تخصصی ، تحت عنوان پرتال تخصصی مهندسی بهداشت ایمنی و محیط زیست HSE ایران در محیط مجازی کرده است
پرتال تخصصی مهندسی بهداشت ایمنی و محیط زیست HSE ایران از بخش های مختلفی از جمله تالار اصلی، بخش مقالات، بخش اخبار، بخش دریافت فایل، بخش فروشگاه تشکیل شده است.تالار اصلی پرتال نیز از بخش های مختلفی ازجمله تالار بهداشت محیط، تالار بهداشت حرفه ای، تالار محیط زیستف تالار سیستم‌های مدیریتی، تالار بهداشت و تالار ایمنی تشکیل شده است، نشانی پایگاه اینرنتی این انجمن (mozh.org)است. پرتال تخصصی مهندسی بهداشت ایمنی و محیط زیست HSE ایران به اختصار موژ نامیده میشود که به معنی برکه و آبگیر است.
انجمن نظام مدیریت HSE ایران
انجمن نظام مدیریت HSEایران جهت ایجاد هماهنگی و برقراری ارتباط بهتر و بیشتر بین تمام کارشناسان و صاحبنظران در زمینهٔ سیستم مدیریت HSE،در سال ۸۵ تشکیل و اقدام به تشکیل فرومی، تحت عنوان انجمن HSE در محیط مجازی کرده است
این انجمن از ۴ تالار اصلی یعنی تالار سیستم‌های مدیریتی، تالار بهداشت، تالار ایمنی و تالار محیط زیست تشکیل شده است، نشانی پایگاه اینرنتی این انجمن (hseforum.Com)است.
دانشگاه‌های مرتبط باHSE در ایران
در حال حاضر هیچ دانشگاهی در ایران در مقطع کارشناسی در رشته‌ای تحت عنوان HSE اقدام به پذیرش دانشجو نمی‌کند، اما این رشته در مقطع کارشناسی ارشد وجود دارد، از جمله رشته‌های مرتبط با HSE در مقطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد در ایران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
در مقطع کاردانی:ایمنی صنعتی، بهداشت حرفه‌ای، بهداشت محیط
در مقطع کارشناسی: مهندسی صنایع با گرایش ایمنی صنعتی، مهندسی تکنولوژی ایمنی صنعتی، مهندسی ایمنی صنعتی، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مهندسی بهداشت محیط، مهندسی محیط زیست، ارگونومی
در مقطع کارشناسی ارشد:مهندسی ایمنی صنعتی، مهندسی ایمنی و بازرسی فنی، بهداشت، ایمنی و محیط زیست(HSE)، مهندسی HSE، ارگونومی، مهندسی شیمی با گرایش HSE، مهندسی بهداشت حرفه‌ای، مدیریت HSE
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دارای دو دانشکده بهداشت و دانشکده HSE است.
    1. دانشکده HSE
دانشکده سلامت، ایمنی و محیط زیست در سال۱۳۵۴ تحت عنوان “مدرسه عالی حفاظت و بهداشت کار” تاسیس و با یک رشته تحصیلی کاردانی حفاظت و بهداشت کار شروع به کار نمود
از سال ۱۳۶۲ براساس مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی، با پذیرش دانشجو در رشته‌های بهداشت حرفه‌ای و بهداشت محیط در مقطع کاردانی به کار خود ادامه داد. در سال ۱۳۶۳ نیز در رشته ایمنی صنعتی در مقطع کاردانی و در سال ۱۳۶۵ در رشته مهندسی بهداشت حرفه‌ای در مقطع کارشناسی ناپیوسته دانشجو پذیرفت.
در سال ۱۳۶۸ به نام “دانشکده حفاظت و بهداشت کار” تغییر نام یافت. این دانشکده در سال ۱۳۸۱ در رشته مهندسی صنایع- ایمنی صنعتی و در سال ۱۳۸۵ در رشته کارشناسی ناپیوسته ایمنی صنعتی و محیط کار دانشجو پذیرش نمود.
دانشکده در سال ۱۳۸۸ در رشته کارشناسی پیوسته مهندسی بهداشت حرفه‌ای و کارشناسی ارشد ناپیوسته ارگونومی دانشجو پذیرفت. دوره کارشناسی ارشد رشته مهندسی ایمنی صنعتی نیز در اواخر سال ۱۳۸۸ به تصویب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری رسیده و پذیرش دانشجو جهت تحصیل از بهمن‌ماه سال۸۹ انجام شده است.
شایان ذکر است که ضرورت ایجاد رشته کارشناسی ارشد سلامت، ایمنی و محیط زیست به تصویب شورای عالی برنامه‌ریزی علوم پزشکی رسیده است و تصویب برنامه آموزشی آن در دستور کار شورای مذکور می‌باشد. توجیه راه‌اندازی کارشناسی ارشد رشته بهداشت روانی محیط کار و برنامه آموزشی آن نیز به دفتر گسترش و ارزیابی آموزش پزشکی ارائه گردیده است.
  ۲. دانشکده بهداشت
این دانشکده در حال حاضر دارای پنج گروه آموزشی بوده که دو گروه آن گروه بهداشت حرفه‌ای و بهداشت محیط می‌باشد و در مقاطع مختلف کارشناسی، کارشناسی ارشد و PhD با پذیرش دانشجو در دوره‌های مختلف فعال می‌باشد.در این دانشکده رشته مهندسی ایمنی صنعتی از رشته‌های مرتبط با HSE تدریس نمی‌شود.
پروفسور منصور رضا زاده آذری و دکتر محمد جواد جعفری از اعضای هییت علمی این دانشکده می‌باشند
دانشگاه صنعتی امیر کبیر
دانشگاه صنعتی امیرکبیر اقدام به پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد رشته مهندسی HSE با زمینه‌های کارشناسی مهندسی عمران و مهندسی شیمی نموده است.
دانشجویان در این مقطع با مفاهیم و اصول مهندسی در زمینه ایمنی، بهداشت و محیط زیست آشنا می‌گردند.
دروس طراحی شده تماماً” بر اساس جدیدترین دستاوردهای مهندسی روز دنیا در رشته HSE می‌باشد. از آنجا که گذراندن گرایش‌های مهندسی عمران برای گروه مهندسی عمران-HSE و همچنین دروس مهندسی شیمی برای گروه مهندسی شیمی HSE ضروری به نظر می‌رسد لذا توصیه می‌گردد که دانشجویان در هنگام ثبت نام در گرایش مهندسی عمران-HSE و گرایش مهندسی شیمی-HSE دانشگاه صنعتی امیرکبیر توجه ویژه‌ای را به سابقه تحصیلی خود معطوف دارند.
دانشگاه‌های دیگر
از دانشگاه‌های دیگر که اقدام به پذیرش رشته‌های مرتبط با HSE می‌کنند می‌توان به دانشگاه صنعت نفت آبادان، دانشگاه سمنان، دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه صنعت آب و برق شهید عباسپور،، دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه تهران، دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران، شیراز، اصفهان، اهواز و یزد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات و مؤسسات غیر دولتی همچون موسسه آموزش عالی کار واحد قزوین و موسسه آموزش عالی ایوانکی و موسسه آموزش عالی آیندگان-تنکابن اشاره کرد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان برای اولین بار در ایران در بین دانشگاههای آزاد واحدهای دیگر اقدام به پذیرش دانشجو در این رشته تحت عنوان مهندسی صنایع – ایمنی صنعتی کرد. در حال حاضر نیز فعالترین انجمن علمی ایمنی صنعتی کشور انجمن علمی مهندسی صنایع-ایمنی صنعتی دانشگاه آزاد دهاقان می‌باشد.