این مقاله آموزشی جهت آشنایی دانشجویان آموزش مجازی در رابطه باپيشگيري از سوء مصرف مواد ارائه گردیده است، امیدوار است کلاس های مجازی، آموزش های از راه دور، مقالات آموزشی، کتاب های معرفی شده و کلیه ی فعالیت های خدماتی ما برای شما عزیزان مفید واقع گردد.
پيشگيري از سوء مصرف مواد
سوء مصرف مواد به عنوان يکي از مشکل هاي بهداشتي ، درماني و اجتماعي قرن حاضر شناخته شده است . اعتياد نه تنها منجربه آسيب هاي شديد و عميق جسمي و رواني در فرد معتاد مي شود بلکه آسيب هاي اجتماعي مانند افزايش طلاق ، بزهکاري و بيکاري را نيز بدنبال دارد .
مصرف مواد مخدر به خصوص ترياک در ايران ، سابقه اي چندصدساله دارد . همجواري کشور ما با دو کشور اصلي توليد کننده مواد مخدر يعني افغانستان و پاکستان موجب شده است خاک ايران راه عبور اين مواد به کشورهاي اروپايي باشد و در اين نقل و انتقال ها ، مقداري از مواد در ايران توزيع شود .
طبق آمارهاي منتشر شده از سوي ستاد مبارزه با مواد مخدر تعداد تقريبي معتادان کشور حدود يک ميليون و دويست هزار نفر است علاوه برآن تعدادبسيار زيادي به صورت تفنني از مواد استفاده مي کنند . درصورتي که هر معتاد به طور متوسط عضوي از يک خانواده ايراني ? نفره باشد حداقل ?? ميليون نفر از مردم کشورما به نوعي با مشکل اعتياد و پيامدهاي رواني و اجتماعي آن درگيرند .
سوء مصرف مواد به عنوان مشکلي بهداشتي همواره مورد توجه مسئولان بهداشتي بوده است براي اولين بار در سال ???? در برنامه کشوري بهداشت روان به اين مشکل توجه شد و وابستگي به ترياک و هروئين به عنوان يکي از مسائل اساسي کشور مطرح گرديد.
درسال هاي اخير ، استفاده از سرنگ آلوده در معتادان تزريقي و همچنين افزايش بيماري ايدز و ديگر مشکل هاي اجتماعي ناشي از اعتياد ، موجب گرديد تا ضرورت توجه به برنامه هاي پيشگيري از اعتياد بيش از پيش احساس شود و در شرايط جديد که معتادان در حال ترک ، بيمار محسوب مي شوند نسبت به اجراي طرح ادغام پيشگيري و درمان سوء مصرف مواد اقدام شود . هدف کلي برنامه ملي پيشگيري و درمان سوء مصرف مواد ، کاهش ميزان سوء مصرف و وابستگي به مواد و آسيب هاي ناشي از آن با استفاده از امکانات شبکه بهداشتي درماني کشور است تا با استفاده از نتايج آزمايشي آن ، الگوي مناسب پيشگيري و درمان سوء مصرف مواد براي تمام کشور فراهم آيد .
مواد چيست و سوء مصرف مواد به چه مواردي گفته مي شود ؟
مواد ، شامل همه ترکيباتي است که مصرف آنها موجب تغيير در رفتار (مانند عصبانيت) ، اختلال در خلق و خوي (افسردگي) و اختلال در قضاوت و شعور فرد ( فراموشي و بي توجهي) ميشود
سوء مصرف مواد به مواردي گفته مي شود که فرد بدون نياز و بدون مجوز پزشکي (نابجا) اقدام به مصرف مواد مي کند ولي شدت مصرف به حدي نيست که وابسته و معتاد تلقي شود .
اعتياد چيست و علائم آن کدامند ؟
اعتياد وابستگي به مصرف هرماده مخدر و ناتواني در ترک آن را گويند .
وابستگي ميل شديد به مصرف هرماده و تمايل به ادامه مصرف آن است تاجايي که در بسياري از موارد وابستگي به مصرف مواد براي فرد ، مهمترين مسئله زندگيش مي شود .
عود مصرف مواد مخدر چيست ؟
عود ، يعني بازگشت مجدد به مصرف مواد مخدر ، يعني وقتي که فرد پس از درمان (ترک مواد) ، دوباره شروع به مصرف مواد قبلي و يا مصرف مواد جديد کند .
در ايران مصرف کدام مواد مخدر زيادتر است ؟
1 – ترياک 2 – حشيش 3 – الکل 4- کراک 5- شيشه
وجود چه رفتارهايي در اعضاي خانواده ، نشان دهنده اعتياد است ؟
در ابتداي شروع مصرف ، نمي توان ازروي مشخصات ظاهري به اعتياد افراد پي برد ، ولي با ادامه مصرف مواد ، رفتارهايي در فرد ايجاد مي شود که ممکن است ما را به اعتياد او مشکوک کند .
نشانه هاي جسماني و رفتاري مصرف ترياک و مشتقات آن چيست ؟
الف : نشانه هاي جسماني
? – اثر تزريق بر دست ها و مشاهده وسايلي که براي مصرف مواد از آنها استفاده مي شود در محيط زندگي فرد مانند تيغ ، سرنگ ، زرورق آلوده و شيشه مربا (بادرسوراخ شده)
? – بي اشتهايي و بي نظمي در غذا
? – استشمام بوي ترياک و مشتقات آن از شخص .
? – حالت خواب آلودگي و خواب دير هنگام .
? – شکايت هاي فراوان جسمي ، يبوست و شکايت از ناتواني جنسي .
ب : نشانه هاي رفتاري
1 – تغيير رفتار فرد مثل قفل کردن در اتاق به هنگام خروج ازخانه و غيبت يا ترک کردن بي دليل خانه و محيط .
? – درخواست مکرر پول زياد از افراد به بهانه و دروغ هاي مختلف .
? – خرج کردن پول زياد در مدت کوتاه و گم شدن پول ، طلا و وسايل منزل .
4 – طولاني شدن مدت ماندن دردستشويي .
5 – کم توجهي و بي توجهي به وضع ظاهري تاحد آشفته بودن سر و وضع .
? – کاهش احساس مسؤليت ، وقت شناسي و غيبت از محل کار يا تحصيل و هم چنين کاهش کارآيي درخانه ، مدرسه و محل کار .
? – افزايش استفاده سرخود از داروهاي آرام بخش و درخواست بي رويه داروهاي مسکن .
علائم و نشانه هاي مصرف حشيش کدام است ؟
علائم شايع: قرمزي چشم ها ، افزايش ضربان قلب و نبض ، افزايش اشتها و عدم تعادل هنگام راه رفتن .
عارضه هاي فردي (جسمي و رواني) اعتياد و سوء مصرف مواد چيست ؟
عارضه هاي جسمي : اعتياد به مواد مخدر ممکن است سبب بيماريهاي قلبي وريوي ،ناتواني جنسي ، عقيم شدن ، سوء تغذيه و کاهش وزن شود . اگر اعتياد از نوع تزريقي باشد ممکن است فرد را به بيماري هاي عفوني هم چون ايدز و هپاتيت دچار کند .
. عارضه هاي رواني : اعتياد ممکن موجب اختلال درخواب ، افسردگي ، مشکل در تصميم گيري ، اختلال هاي رواني خفيف و شديد و اختلال شخصيت شود .
عارضه هاي خانوادگي اعتياد سوء مصرف مواد چيست ؟
مصرف مواد مخدر نه تنها به فرد مصرف کننده ، بلکه به هرکس که با او در تماس باشد نيز اسيب مي رساند . نياز فرد به مصرف مداوم مواد ، موجب بروز مشکلات اقتصادي ، کاهش درآمد خانواده ، افزايش هزينه ، نابساماني و از هم پاشيدگي خانواده ، طلاق ، خشونت درخانواده (خشونت نسبت به همسر و آزار کودکان) و هم چنين محدود شدن معاشرت سالم خانواده با ديگران مي شود و تربيت فرزندان را دچار اشکال مي سازد .
عارضه هاي اجتماعي ، اقتصادي و شغلي اعتياد و سوء مصرف مواد چيست ؟
اعتياد خسارات بسياري را بر جامعه و اجتماع تحميل مي کند و در عملکرد شغلي او دشواري هاي فراوان پديد مي آورد . اعتياد ممکن است موجب طرد شدن فرد از جامعه ، بيکاري ، غيبت از کار ، کاهش ميزان کارآيي ، اخراج از کار و بروز حوادث حين کار و رانندگي شود . شيوع ايدز ، هپاتيت ،، بيماري هاي مقاربتي ، فقر ، بي کاري ، افزايش بروز جرم در جامعه همچون دزدي ، فحشا و قتل از جمله عارضه هاي اجتماعي اعتياد است .
مصرف الکل چه عارضه هايي دارد ؟
مصرف الکل ممکن است باعت اختلال رفتاري ، اختلال خواب ، نارسايي کبد ، افزايش فشارخون ، سوء تغذيه ، ناتواني جنسي ، رفتارهاي غير اخلاقي و ابتلا به فراموشي درفرد شود . مصرف الکل ممکن است فرد را به طرف مصرف سيگار ، حشيش و مواد مخدر بکشاند . اين خطرها و پيامدها را به خاطر بسپاريد ، نمونه هاي اين عوارض را در خانواده ها و افراد محل شناسايي کنيد و کوشش کنيد در آموزش جوانان و افراد جامعه از اين نمونه ها به کار بريد
داستان شيشه :
واقعيت اينست که شيشه يک ماده محرک بسيار اعتياد آور است بطوريکه در بسياري از مقالات پزشکي قدرت اعتياد زايي آن رابيشتر از مواد محرکي مانند کوکائين مي دانند
بخاطر داشته باشيم که در حال حاضر درمان اعتياد به شيشه و مواد محرک مشکل ترين درمان در زمينه درمان سوء مصرف مواد است.
شيشه اي که در حال حاضر در بازار قاچاق مواد محرک ايران وجود دارد بيشتر بصورت کريستال هاي ريز ( مانند شکر)است که در تکه هاي کوچک جاسازي شده و سر و ته آن بسته مي شود
اين ماده به شکل هاي ديگري از جمله بلور هاي شفاف و تيز و…. نيز عرض مي شود
قاچاقچيان مواد با اين شعار که : شيشه حاوي مورفين نيست پس اعتياد آور نيست مصرف آنرا تبليغ مي کنند و متاسفانه بسياري از افراد ناآگاه خواسته يا ناخواسته در دام اين ماده محرک گرفتار مي شوند
امروزه افراد بسياري شيشه را در لابراتوارهاي خانگي كه به ان آشپزخانه مي گويند ميسازند و در ساخت آن از تركيباتي از قبيل: الكلهاي صنعتي- افدرين- استون- اسيد سولفوريك- اتر- آب مقطر و… استفاده ميكنند…
کراک چيست ؟
اين ماده از كوكائين با استفاده از اتر، آمونياك و بيكربنات سديم گرفته مي شود.
كوكائين از برگ بوته كوكا گرفته ميشود و ماده اي محرک وبسيار اعتياد آور است. شکل قابل تدخين آن را کرک مي گويند.
پودر سفيد كوكائين ميتواند با مواد ديگر مانند شكر، مواد بي حس كننده ، كافئين و ساير مواد مخلوط و مورد استفاده قرار گيرد. اين ماده مي تواند عوارضي همچون آريتمي قلبي افزايش حرارت بدن / هايپرترميا تا بيشاز ??? درجه فارنهايت، تشنج، شوك، از دست دادن هوشياري ، ايست قلبي و تنفسي ، افسردگي ، ناتواني جنسي و آسيب به سلولهاي مغزي را بوجود آورد.
پيشگيري از اعتياد يعني بکار گيري اقدام هايي که مانع از مبتلا شدن افراد به مصرف مواد مخدر شود . ازعوامل مؤثر درپيشگيري از اعتياد وسوء مصرف مواد مي توان به موارد زير اشاره نمود :
? – آموزش جامعه در زمينه عارضه ها و پيامدهاي سوء مصرف مواد .
? – آموزش مهارت هاي اجتماعي به منظور بالا بردن توانايي افراد براي مقابله سالم با مشکلات زندگي
? – فراهم آوردن امکان اشتغال و فعاليتهاي فوق برنامه براي جوانان و نوجوانان .
? – اجراي مقررات و قوانين مبارزه با مواد مخدر .
5 – درمان افراد معتاد و پيشگيري از عود در آنها .
چند توصيه به والدين براي پيشگيري از مصرف مواد مخدر در فرزندان:
پدر و مادر عزيز ،
براي پيشگيري از اعتياد فرزندان خود به نكات ساده اما كليدي زير عمل نماييد و مطمئن باشيد كه ميزان موفقيت شما در اين امر افزايش چشم گيري خواهد يافت .
· درباره مواد اعتياد آور اطلاعات كافي كسب كنيد
شما به عنوان پدر و مادر بايد انواع مواد اعتياد آور ، نحوه مصرف آن ها ، علل و عوامل موثر در شروع اعتياد و خطرات ، عوارض و علائم مصرف مواد مخدر را بشناسيد .
مواد اعتياد آور شامل همه تركيباتي است كه باعث تغيير كاركرد مغز انسان به صورت هيجان ، افسردگي ، رفتار نابهنجار ، عصبانيت و يا اختلال در قضاوت و شعور شود .
· مهارتهاي تربيتي خود را افزايش دهيد
والدين در پيشگيري از اعتياد فرزندان خود نقشي اساسي دارند . شما مي توانيد مهارتهاي تربيتي خود را بازنگري كنيد تا فرزنداني با اعتماد به نفس بالا تربيت كنيد و به آنها مهارتهاي زندگي را بياموزيد . ( توانايي نه گفتن ، مهارت تصميم گيري ، مهارت حل مشكل ، مهارت دوست يابي و … ) .
· با فرزندان خود صحبت كنيد
قبل از اين كه فرزند شما اطلاعات مرتبط با مواد اعتياد آور را به غلط از اطرافيان خود كسب كند ، خود اين نكات را به وي بياموزيد . به او بگوييد مواد چه خطراتي دارد و عواقب اعتياد چيست ، معتاد كيست و علل شروع مصرف كدامند و … ولي دقت كنيد :
· عقايد خود را به زور به آن ها تحميل نكنيد .
· قبل از رسيدن آنان به سن بحراني اين كار را انجام دهيد .
· آنان را پيش از اندازه و به طور اغراق آميز تنرسانيد .
· زمان مناسبي را به گفت و گو اختصاص دهيد . زيرا فرزند شما ارزش نصايح شما را با ارزش زماني كه به آن اختصاص داده ايد برابر مي داند .
· هنگام صحبت فرزندتان ، عكس العمل تندي نشان ندهيد زيرا بدين ترتيب امكان مكالمات صميمانه بعدي را از بين خواهد برد .
· يك الگوي مناسب باشيد
براي فرزند خود در طي روز يك الگوي واقعي باشيد و براي او درستكاري ، صداقت ، تواضع و كليه صفات مثبت را به نمايش بگذاريد . ? رطب خورده چون منع رطب كند ؟ ? اگر شما بر خلاف آن چه مي گوييد ، عمل كنيد ، ا زفرزند خود نيز انتظاري نداشته باشيد . چگونه يك پدر معتاد مي تواند راهنماي خوبي براي فرزندش باشد ؟ ? در رفتارهاي خود بيشتر دقت كنيد ? شايد شما روزي با ت مس خر به يك معتاد و يا صحبت كردن با لحن افراد معتاد ، به فرزند خود پيامي نادرست منتقل كنيد .
· گوش كردن را بياموزيد
شما با صحبت كردن تنها به پنجاه درصد از وظايف خود عمل كرده ايد . شما بايد ارتباط خود را با فرزندتان به اين طريق حفظ نماييد :
به حرفهايش خوب گوش دهيد و به موقع صحبت كنيد . فرزند خود را با گفتن اين جملات كه : ? چقدر جالب !!! من اين را نمي دانستم و … ? به گفتن بيشتر تشويق كنيد . به او بياموزيد تا مسائل روزمره و عقايد خود را با شما در ميان بگذارد .
سه نكته :
· فضايي ايجاد كنيد تا او احساس راحتي كند .
· با جملات مثبت ، با لبخند و يا تكان دادن سر و به او گوش دهيد .
· با لحن خود و بكارگيري جملات تشويق كننده اشتياق خود را به ادامه گفت و گو نشان دهيد .
· از قبل آماده باشيد
شما مي دانيد كه فرزندانتان كنجكاوند و سوالات بسياري درباره مواد مخدر دارند و طبيعتاً آنها را با شما در ميان مي گذارند ، مثلاً ممكن است روزي فرزندتان از شما بپرسد كه آيا تا به حال مواد مخدر را تجربه كرده ايد يا خير ؟ شما بايد براي جواب اين سوال از قبل آماده باشيد . كارشناسان معتقدند اين فرصت بسيار خوبي است كه شما علت عدم مصرف خود را به زبان سالهاي جواني به وي منتقل كنيد و يا اگر مصرف كرده ايد به او بگوييد علت گرايش شما به مواد چه بوده است ؟ چرا آن را كنار گذاشتيد ؟ حالا چه چيزهايي فهميده ايد كه آن زمان نمي دانستيد ؟ و حالا چرا مي خواهيد كه فرزندتان آن اشتباه را تكرار نكند ؟ مسائل را بيش ازاندازه تشريح نكنيد زيرا اين مسئله كنجكاوي بيشتر او را بر مي انگيزد .
·به فرزندتان نزديك شويد
جواناني كه با والدين خود احساس نزديكي مي كنند ، كمتر از سايرين به مواد اعتياد آور روي مي آورند . حتماً زماني را به فرزند خود اختصاص دهيد . به طور منظم و هفتگي با او برنامه ريزي كنيد و به كارهاي مختلف بپردازيد . براي صحبت كردن ، بعد از شام و قبل خواب و يا روزهاي تعطيل بسيار مناسب است . جلسات خانوادگي برگ زار كنيد . در اين جلسات كليه قوانين و مسائل خانواده ، مورد بحث و تجزيه و تحليل قرار خواهد گرفت. دراين جلسه هركس فرصت صحبت كردن خواهد داشت .
واهمه نداشته باشيد . از فرزند خود بپرسيد كه كجا مي رود ؟ با چه كسي مي رود و آن جا چه مي كند ؟ سعي كنيد در ساعات غذا خوردن ، همه خانواده را دور هم جمع كنيد . فوايد اين امر را به مرور زمان درك خواهيد كرد . در صورتيكه فرزندتان به منزل دوستش رفت ، از حضور والدين وي در منزل مطمئن شويد و به حضور خواهر و برادر بزرگتر و يا پدر بزرگ و مادر بزرگ اكتفا نكنيد . دوستان فرزندتان را بشناسيد و با والدين آن ها ارتباط برقرار سازيد .
· به آنان در مقابله با گروه همسال كمك كنيد
وقتي يك دوست صميمي به فرزند شما مواد مخدر تعارف كند ، ممكن است او اين مواد را مصرف كند ، چرا كه نه گفتن به يك دوست كاري دشوار است . بله حتي يك دوست صميمي نيز ممكن است فرزند شما را گمراه كند . احتمال مصرف مواد مخدر بدنبال تعارف افراد ناشناس و غريبه در مقايسه با تعارف يك دوست صميمي بسيار كمتر است . بهترين روش پيشگيري از اين مسئله ، اين است كه با فرزند خود به طور آزمايشي چنين موقعيتي را تمرين كنيد تا در برخورد واقعي با تعارف مواد ، پاسخهاي مناسب را ارائه دهد .
مطالب مرتبط
اصول مدیریت استرس
آشنایی کامل با فنون نگه داری از کودک
همه انچه که باید درباره تمرکز حواس بدانید
ارسال دیدگاه
