حلال یک واژه عربی است که به آنچه که توسط جوامع مسلمان پذیرفته شده و مجاز محسوب می شود اشاره دارد. این واژه در سال 1997 به عنوان یک استاندارد جهانی مطرح شد و برای تائید سلامت محصولات غذایی مورد استفاده قرار گرفت.

بر اساس آئین نامه مربوط به این نشان، نه تنها تولید محصولات باید بر اساس قوانین خاص صورت گیرد بلکه نگهداری، حمل و نقل و ذخیره سازی آن ها نیز باید قوانین حلال را در بر گیرد. لازم به ذکر است که نشان حلال علاوه بر اینکه توسط مسلمانان مورد توجه قرار می گیرد، سایر ادیان نیز به آن اهمیت داده و این استاندارد را نشانی از سلامت و کیفیت تولیدات می دانند.

با توجه به اینکه امروزه اسلام دین برگزیده یک سوم مردم جهان است، رعایت استانداردهای حلال برای وارد نمودن محصول به کشورهای اسلامی امری ضروری است، لذا حکومت های اسلامی با رعایت استانداردها و قوانین لازم توسعه تجارت حلال را فراهم می نمایند. در واقع در هر دین و ادیانی نسبت به غذایی که مصرف می کنند محدودیت ها و حساسیت هایی وجود دارد. در دین اسلام غذا نظامی نوین در جهت زندگی اجتماعی و فکری انسان ها ایجاد کرده است.

به همین خاطر است که این موضوع از اهمیت زیادی برخوردار بوده و در تعالیم و آموزه های اسلامی به یک رژیم غذایی سالم که بتواند شان انسانی را مورد توجه قرار دهد توجه بسیاری شده است. دین اسلام از تمامی پیروان خود خواسته است تا تمامی آداب و قواعد لازم در مورد غذا، نوشیدنی ها، ذبح حیوانات و … رعایت کنند. در دین اسلامی مصرف مواد غذایی مجاز است که، حلال باشند.

کشورهای اسلامی در طول 15 قرن گذشته این نظام را حفظ کرده و تمامی تلاش خود را کرده اند تا از طریق قوانین حکومتی بر این موضوع کنترل کامل داشته باشند. در حال حاضر در شرایط جهانی شدن باید این معیارهای حلال در همه سرزمین ها به شکلی کاملا استاندارد تدوین و از طرف مراکز مربوطه نظارت دائمی شود و کلیه محصولات با نشانه خاصی که امنیت خاطر مصرف کنندگان را تضمین می کند، ارائه شود.

تولیدکنندگان باید این نظارت را پذیرفته و با درج این نشان بر روی محصولات خود مصرف کنندگان به مسلمان در نقاط مختلف جهان امنیت خاطر بخشند. در سال های اخیر این علامت تجاری به صورت یک علامت جهانی از طریق کشورهای اسلامی به سراسر دنیا معرفی شده است و کشور های غیر اسلامی نیز از این مورد استقبال کرده اند. در کنار استانداردهای مدیریت صنایع غذایی نظیر اخذ ایزو، استاندارد غذای حلال کمکی چشمگیر به توسعه صادرات و سلامت محصول دارد.

استاندارد حلال تنها به محصولات غذایی محدود نمی شود بلکه حوزه های دیگر را نیز در بر می گیرد. در واقع صنعت حلال را می توان به دو بخش خدمات و محصولات تقسیم کرد که محصولات خود، به محصولات غذایی و غیر غذایی تفکیک می شود. منظور از خدمات نیز رسانه، سرگرمی، بانکداری، گردشگری و … می باشد.

تدوین این علامت استاندارد که توسط کارشناسان استاندارد کشورهای مختلف اسلامی صورت گرفته یکی از اقدامات بسیار مهمی است که اهمیت حلال بودن محصولات را در کلیه کشورهای اسلامی بارز نموده و امکان صدور گواهی حلال توسط سازمان های زیرربط به منظور سهولت واردات و صادرات را فراهم کرده است.

بر اساس بند یک آیین نامه صدور گواهی حلال، غذاهای حلال به نوشیدنی ها و خوراکی هایی گفته می شود که حلال بوده و بنا بر قوانین اسلامی مورد تائید واقع شده اند. از جمله ضوابط کلی که در این آیین نامه قید شده اند می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. محصول مورد نظر باید فاقد هر نوع ماده ای باشد که طبق قانون اسلامی غیر مجاز و ممنوع اعلام شده است.

2.  مراحل تولید، فرآوری، حمل و نقل و حتی ذخیره سازی محصولات نباید با تجهیزاتی که از متریال های غیرمجاز ساخته شده اند در تماس باشند.

3. در صورتی غذاهای حلال را می توان در کارخانه هایی که غذاهای حرام تولید و نگهداری می کنند تولید نمود که ناظر شرعی بر فرآیند تولید نظارت داشته و به منظور پرهیز از تماس مواد حلال و حرام، تمهیدات لازم را بیندیشد.

4. اگر در تولید، نقل و انتقال و ذخیره سازی غذاهای حلال و حرام از تجهیزات مشترک استفاده شود، ناظر شرعی باید بر تولید محصولات حلال نظارت کند و ابزار و تجهیزات بر اساس ضوابط اسلامی شسته شده و آبکشی گردند.

5. گواهی حلال تا مدت زمان خاصی اعتبار دارد، از این رو پس از انقضا باید مجدداً تمدید شود.

حوزه محصولات حلال:

نشان حلال یک نشان تجاری است که مورد قبول جوامع اسلامی بوده و بر روی مواد غذایی، آرایشی، بهداشتی، دارویی و… درج می گردد. در حال حاضر 57 کشور مسلمان عضو سازمان همکاری های اسلامی (OIC) در اکتبر 2010 در ترکیه، استاندارد غذای حلال را تدوین و امضا نموده اند و قصد دارند در حوزه های مختلف دیگر که در زیر به بیان آن ها می پردازیم نیز فعالیت کنند.

1. غذای حلال

2. داروی حلال

3. مواد آرایشی و بهداشتی حلال

4. گردشگری حلال

5. ترانزیت حلال

6. پوشاک حلال

7. خدمات جانبی مانند رسانه، ورزش، تفریحات و کسب و کار حلال

8. خدمات مالی مانند بانکداری، بورس، بیمه و …. حلال

9. تدوین استاندارد غذای حلال توسط کارشناسان استاندارد کشورهای اسلامی یکی از اقدامات مهمی است که راه را برای اجرای استاندارد حلال کنفرانس اسلامی در کشورهای مسلمان آماده ساخته تا صدور گواهی نامه ثبت برند حلال در سراسر دنیا به وسیله سازمان های مجاز با هماهنگی موسسه استاندارد و اندازه شناسی کشورهای اسلامی صورت پذیرد و باعث سهولت و آسانی در امور واردات، صادرات و تجارت شود.

نظارت بر سازمان های گواهی حلال در این کشورها جهت تشویق و حمایت از پروژه های انجام شده یکی دیگر از فعالیت های این مرکز می باشد.

نشان حلال و تاثیر مستقیم بر بازار:

بازار جهانی و چند میلیارد دلاری محصولات حلال، برای ایجاد بازار اقتصادی و همبستگی بین کشورهای اسلامی و اعضای کنفرانس اسلامی است. سازمان های قانون گذار کشورهای اسلامی برای ایجاد رقابت محصولات حلال در بازار جهانی اقدام به تهیه قرارداد تعرفه برای کالاها و خدمات حلال کرده اند.

پژوهش و تحقیق پیرامون مسائل علمی اصلی ترین دلیل گسترش تجارت حلال است که از طرف نهادهای سازمان همکاری اسلامی از طرف بانک توسعه اسلامی یا IDB مورد حمایت های مالی و فنی در زمینه تحقیقات حلال قرار می گیرند.

نشان حلال در مسیر رشد و پیشرفت:

کشورهای اسلامی باید در زمینه خدمات مالی حلال به تدوین استاندارد خدمات مالی حلال توسط بانک های مرکزی و مراکز مالی کشورهای اسلامی عضو سازمان کنفرانس اسلامی بپردازند و شرکت ها و بازرگانان را تشویق به سرمایه گذاری بیشتر در صنایع حلال در دنیا نمایند.

در این مورد صنایع کوچک بنگاه های اقتصادی فعال در صنعت حلال از طریق یک شبکه به هم پیوسته در کشورهای اسلامی با همکاری موسسه استاندارد کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی و موسسات علمی و تحقیقاتی مرتبط در کشورهای اسلامی مختلف در سراسر دنیا به یک دیگر متصل می شوند.

در کتاب ها و متون اسلامی آیاتی در مورد غذای حلال موجود است و تمرکز و تاکید همه این آیات بر این است که غذای حرام بر جسم و روح انسان ها تاثیر سوء و مخرب دارد. مسلمانان معتقدند که اگر کد حلال به صورت یک استاندارد جایگاه خود را تثبیت کند می تواند برای مسلمانان در کشورهای دیگر ایجاد هویت کند. کسب سود مناسب در بعد جهانی و ایجاد همگرایی میان کشورهای مسلمان از اهداف بارز ایجاد نشان حلال برای مواد غذایی است.

مزایای اخذ استاندارد حلال:

اخذ این نشان همانند سایر علامت های تجاری مزایای قابل توجهی در بر دارد که در ذیل به آن ها اشاره شده است:

1. این استاندارد به مسلمانان این اطمینان را می دهد که محصول مورد نظر از سلامت کامل برخوردار بوده و مطابق با قوانین اسلامی تولید شده است.

2. با نشان حلال می توان به بازار مصرف جوامع اسلامی دست یافت.

3. محصولات مختلفی که از این علامت برخوردارند در بازار جهانی مطرح شده و می توانند به جایگاه ویژه ای در بین رقبای خود در حوزه صادرات دست یابند.

4. با این استاندارد می توان سیستم مدیریت را بهبود بخشید.

5. در صورتی که یک محصول دارای برند معتبر بوده و از نشان استاندارد برخوردار باشد می تواند در سطح بالاتری از فروش قرار گیرد.

مدارک مورد نیاز برای اخذ علامت حلال:

مدارکی که به منظور دریافت نشان حلال مورد نیاز می باشند شامل موارد زیر هستند:

1. مجوز ساخت محصول

2. پروانه ثبت شرکت

3. پروانه بهره برداری بهداشت

4. برند تبلیغاتی شرکت

5. مجوز استاندارد اجباری

6. مجوز ناظر شرعی کشتارگاه ها

7. پروانه دکتر دامپزشک کشتارگاه ها

8. مجوز بهره برداری وزارت صنایع

9. گواهینامه های بین المللی و استانداردها

10. فلوچارت مربوط به تولید و بسته بندی محصول

11. نام ترکیبات و افزودنی های مورد استفاده در تولید محصول و منابع تهیه آن ها