مفاله های علمی نمایه شده در رسانه برخط بنیاد آموزش مجازی ایرانیان
نویسنده: عاطفه خدادادنیاسماکوش
کلمات کلیدی: انگشت نگار، انگشت نگاری، جرم، مجرم، صحنه جرم.
کد پیگیری: Ebama77849
چکیده:
امروزه علم انگشت‌نگاری به طور مؤثری در کشف جرم و دستگیری بزهکاران و قضاوت صحیح درباره آنها، به حقوق جزا کمک می‌کند . آثار انگشت به عنوان یکی از بارزترین
ادله و شواهد در صحنه های جرم موثر ترین عوامل تشخیص هویت و شناسایی مجرمان است
که در جهت اثبات جرم به کمک و مساعدت نظام کیفری در آمده است. در این پژوهش به روند اجرایی استفاده از انگشت نگاری در کشف جرایم علمی پراخته شد. روش تحقیق به صورت روش کتابخانه ای بود. یافته های این پژوهش نشان دادکه اثر انگشت
به عنوان یک دلیل و مدرک فیزیکی در صحنه ارتکاب جرم کمک شایانی به دستگاه عدالت کیفری نموده است.
مقدمه:
تحقیقات جنایی از نظر تاریخی مراحلی را سیر کرده است و منتهی به تکامل طرق بررسی، جمع آوری ادله و مدارک، تشخیص هویت و شناسایی مجرمان و اثبات جرم در امور کیفری به ویژه دعاوی کیفری شده است، بررسی پیرامون شیوه های ارتکاب جرم و وسایلی که برای انجام دادن آن به کار رفته و آثار و نشانه هایی که از مجرم باقی مانده است، موضوع مطالعات علوم جرم یابی و شاخه ای از آن پلیس علمی است. پیشرفت هایی که امروزه در شیوه های کشف جرم حاصل شده، از تعداد جرایم نامکشوف و بزهکاران ناشناخته کاسته است. تشخیص جعل و اسناد مجعول، تعیین نوع سلاح در ارتکاب جرم، تهیه تصویر مجرم بر اساس اظهارات گواهان و سرانجام بررسی آثار انگشتان در « انگشت نگاری» از جمله زمینه های اصلی تحقیقات در علوم جرم یابی است.
«انگشت نگاری» از جمله زمینه های اصلی تحقیقات پلیس علمی است. علم «انگشت نگاری» از جمله مباحث مهم پلیس علمی تلقی می شود. آنچه بیشتر در جرم یابی به عنوان دلیل در تحقیقات جنایی مورد توجه است و در تشخیص هویت، شناسایی مجرمان و اثبات جرم در دعاوی کیفری کاربرد دارد آثار انگشتی است به مقایسه خطوط بر جسته انگشتان محدود نمی شود و مقایسه خطوط برجسته اصطحکاکی روی پنجه های دست و پا را نیز در بر می گیرد. تجربیات گذشته نشان می دهد که هویت های بی شماری از روی آثار پنجه های دست و پا به وجود آمده و این شیوه از تعیین هویت به همان اندازه مدارک حاصل از آثار انگشت معتبر است.حال به توجه به این مسئله سوال پیش می آید که در کشف جرایم انگشت نگاری را چگونه می توان تشخیص داد؟
روش تحقیق :
روش تحقیق در مطالهه هاضر به صورت کتابخانه و با استفاده از منابع و کتب مختلف اطلاعات گرد آوری شد.
اهمیت علم انگشت‌نگاری
انگشت نگاری از جمله مباحث مهم پلیس علمی تلقی می شود، انگشت نگاری عبارت از به دست آوردن تصویر خطوط برجسته ( نقوش) سر انگشتان اشخاص و به معنای وسیع کلام، علوم استفاده از آثار انگشت در تشخیص هویت اشخاص و کشف جرایم است نگاهی به علم انگشت‌نگاری از منظر تاریخی و علمی به بررسی برخی از ادله شرعی اسلامی به ویژه آیات قرآن کریم در مورد اثر انگشت می‌پردازد. مقدمه علوم جنایی را می‌توان از زوایای گوناگون (جرم‌شناسی ،حقوقی و…) مطالعه و طبقه‌بندی کرد. عده‌ای از حقوقدانان جرم‌شناس یا جرم‌شناسان حقوقدان علوم جنایی – یعنی علوم مربوط به جرم و به تبع آن مربوط به کیفر را به چهار شاخه تقسیم کرده‌اند.
شاخه نخست یا هسته این علوم، در رشته‌های مختلف حقوق کیفری خلاصه میشود (حقوق جزای عمومی، حقوق جزای اختصاصی، آیین دادرسی کیفری، حقوق زندان و زندانیان،…)؛ شاخه دوم به جنبه‌های تجربی این علوم مربوط است که به طور کلی یا در جهت کشف و اثبات جرم به کار میرود (علوم جرم‌یابی) یا در جهت مطالعه و تحلیل ماهیت جرم، ماهیت کیفر و علل ارتکاب جرم و تحولات مربوط به کیفر مورد استفاده قرار می‌گیرند (علوم جرم‌شناختی – کیفرشناختی)؛ شاخه سوم به فلسفه حقوق کیفری اختصاص دارد؛ سرانجام رشته مطالعاتی جدیدی به عنوان شاخه چهارم مطرح شده است که حقوقدانان کیفری آن را ” سیاست کیفری “و حقوقدانان آشنا به مباحث جرم‌شناسی و حقوق بشر آن را ” سیاست جنایی” می‌نامند.
تشخیص هویت از طریق انگشت‌نگاری بر این اصل استوار است که دو اثر انگشت کاملاً یکسان وجود ندارد. آثار انگشت بسیاری از لحاظ شکل، طرح و یا اندازه وجود دارند، اما تا به امروز دو اثر انگشت که کاملاً مشابه هم باشند به دست نیامده است . بنابراین مهمترین فایده علم انگشت‌نگاری تعیین هویت مجرمان می باشد، زیرا مجرمان همیشه هویت واقعی خود را مخفی میکنند و هر بار با مشخصاتی متفاوت مرتکب جرم میشوند. اما انگشت‌نگاری وسیله تشخیص هویت واقعی آنها می‌باشد. به عبارت دیگر اگر آثار باقی‌مانده انگشتان مجرم که بر روی در، میز شیشه یا در سایر نقاط صحنه جرم باقی می‌ماند، با استفاده از دانش انگشت‌نگاری جمع‌آوری و طبقه‌بندی علمی شودبه تشخیص هویت مجرمان کمک خواهد نمود و مقامات قضایی را در انجام وظایف محوله یاری خواهد کرد، به ویژه در مورد مجرمین با سابقه‌ای که مرتکب تکرار جرم میشوند و در حین دستگیری، برای مخفی نگاه داشتن سوابق مجرمیت خود در صدد تغییر نام و مشخصات خودشان بر می‌آیند. در این قبیل موارد دانش انگشت‌نگاری به کمک بایگانی آثار انگشتان مجرمان، سوابق و هویت اصلی مجرم را تعیین می‌کند؛ و مقامات قضایی نیز با کمک اطلاعات این علم امر تعقیب و محاکمه را انجام داده و مقررات تعدد یا تکرار جرم را اعمال میکنند.
انگشت نگاری جنایی (پنهان):
آثار انگشتی که از طریق تماس سطح انگشتان (خطوط پوستی) مجرمان با اشیاء و وسایل
(دلائل و مدارک) موجود در صحنۀ جرم ندانسته یا نا خواسته بر جای می مانند اصطلاحا آثار انگشت پنهان یا جنایی نامیده می شود
مجرمین معمولا حین ارتکاب جرم اجسام و اشیایی را در صحنه جرم لمس می کنند و به این ترتیب نقوش و خطوط سر انگشتان خود را بر روی آنها باقی می گذارند که در نظر اول قابل رویت نیستند و به اصطلاح پنهان و مخفی می باشند که باید آنها را کشف و در صورت لزوم ظاهر کرد. این نوع انگشت نگاری برای کشف جرائم و پیدا کردن مجرم از طریق تطبیق و مقایسه این آثار با آثار انگشتان متهمان و مظنونان بکار میرود و از این جهت این نوع آثار را آثار مخفی و یا انگشت نگاری جنایی می نامند
مهمترین تکنیک های انگشت نگاری جنایی عبارتند از:
– ظهور آثار نامرئی انگشتان با استفاده از انواع پودر های معمولی و مغناطیسی
– ظهور آثار نامرئی انگشتان با استفاده از انواع دستگاههای مولد نوری (نور ماورای بنفش، نورها
یا پرتوهای لیزر، پلی لایت، اشعه ایکس و…)
– ظهور آثار انگشتان با استفاده از مواد ظاهر کننده شیمیایی همچون ید، ناین هیدرین، نیترات نقره و…
– ظهور آثار انگشتان با استفاده از روش بخار چسب و سایر تکنیک های جدید
روند اجرای انگشت نگاری
طبقه بندی اثر انگشت:
طبقه بندی اثر انگشت در سیستم های تعیین هویت مورد استفاده قرار می گیرد. در سیستم های تعیین هویت تنها بخشی از بانک داده که از حیث طبقه متناظر با اثر انگشت ورودی است مورد جستجو قرار می گیرد.درسیستم هایی که با جمعیت های کم کار می کنند می توان از رده ای که اثر انگشت به ان متعلق است به عنوان تنها ویژگی برای تعیین یا تایید هویت فرد استفاده کرد.از جمله قدیمی ترین سیستم طبقه بندی مورد استفاده در سیستم های دستی روشی است که توسط هنری ارائه شده است.در این طبقه بندی ۵ رده وجود دارد که به ترتیب راست – حلقه، چپ –حلقه،پیچشی ، کمانی و کمانی خیمه ای نامیده می شود. تعیین طبقه برای یک اثر انگشت با توجه به جهت امتداد لبه ها در اطراف هسته و همچنین تعداد و چگونگی قرار گرفتن نقاط هسته و دلتا صورت می گیرد .طبقه بندی ارائه شده برای فرایندی دستی طبقه بندی مناسبی است،چرا که ضوابط بیان شده برای نسبت دادن یک اثر انگشت به یک رده خاص بسیار شفاف و واضح است.در یک سیستم خودکار بهتر است تا با بیشتر کردن تعداد رده ها بانک داده
را به بخش های کوچکتری تقسیم کنیم.اما به دلیل واضح بودن سیستم طبقه بندی ارائه شده اکثر سیستم های خودکار امروزی نیز از همین طبقه بندی استفاده می کنند.۲
روشهای مختلف انگشت نگاری :
این فنون از زمان پیدایش در معرض تغییرات بسیاری قرار گرفته‌اند. استفاده از تجهیزات اسکن دیجیتالی به مقایسه‌ی چندین نمونه و در نتیجه شناسایی درست هویت کمک میکنند.
اساساً سه نوع اثر انگشت وجود دارد که عبارتند از: آشکار، پلاستیکی و پنهان یا نا مرئی. اثر انگشت آشکار با مرکب (معمولاً مواد مرطوب) ساخته میشود و به راحتی قابل مشاهده است. اثر انگشت پلاستیکی با موادی مانند موم، صابون و غیره به وجود می‌آید. آخرین نوع اثر انگشت پنهان یا نا مرئی نامیده میشود. اثراتی را که بر روی یک سطح به وسیله‌ی عرق یا روغن‌های طبیعی به وجود می‌آیند اثر انگشت پنهان می‌نامند. تشخیص اثرات انگشت پنهان بسیار مشکل است.
روش سنتی:
در رایج‌ترین روش انگشت نگاری یعنی روش سنتی اثر انگشت فرد با کمک مرکب نگاشته میشود. فشردن انگشتان آغشته به مرکب، بر روی یک صفحه روشی است که با آن اثرات انگشت فرد را به دست می‌آورند.
روش اسکن دیجیتالی:
در این روش از یک پد لمسی حساس برای گرفتن اثرات انگشت یک فرد یا مضنون استفاده میشود. تصویر اثر انگشت ثبت شده بر روی پد لمسی بعداً به کمک نرم افزار با هزاران تصویر دیگر مقایسه میشود و اگر اثر انگشت نظیر یا همانندی در پایگاه داده‌ی رایانه موجود نباشد در سیستم ذخیره می‌گردد.
روش لیفتینگ
در این روش، چربی به جا مانده از دستها به وسیله‌ی پودرهای ساخته شده از پلیمرهای رزینی گرفته میشوند. برای دست رسی آسان به فرایند تعیین هویت، از پودرهای تیره بر روی صفحات روشن و بر عکس استفاده میشود. به منظور اصلاح (بهترکردن) اثرات انگشت بر روی مواد متخلخل، مواد شیمیایی مانند ناین هیدرین مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای قرار دادن شیئی که از محل حادثه برداشته شده است از محفظه‌ی چسب قطره‌ای استفاده میشود. چسب موجود در این محفظه‌ها به اثرات انگشت می‌چسبند و در نتیجه آنها را قابل مشاهده می‌نمایند۲٫
روش لیزری
روش لیزری یکی از سودمندترین روش‌ها برای گرفتن اثر انگشت به شمار میرود. در این تکنو لوژی انگشت نگاری، می‌توان به وسیله‌ی لیزر اثرات انگشت را از سطوح مختلف بسیاری بر داشت.
انگشت نگاری گلوله
روش انگشت نگاری گلوله از این جهت خاص است که به دست آوردن تصویر از اثر انگشت را حتی پس از پاک شدن آن از سطح مورد تردید ممکن میسازد. این روش فعل و انفعالاتی را که بین عرق اثر انگشت و فلز صورت گرفته است تجزیه و تحلیل می‌کند. روشهای تصویر بر داری از سطح با استفاده از میکروسکوپ نیروی اتمی انجام می‌گیرند.. این تکنیک به عنوان یک روش مطمئن در تعیین هویت از طریق اثر انگشت تلقی میشود، چرا که حتی پاک کردن و شستشوی سطح هم نمی‌تواند لایه‌های غده‌ی عرق را کاملاً از بین ببرد.مفاهیم بسیاری در رابطه با انگشت نگاری موجود است که نیاز به درک دارند. زمینه‌ی تعیین هویت توسط اثر انگشت بسیار تخصصی است..
تشخیص اثر انگشت
روش گرد آلومینیم:
با انگشت خود که با صابون شسته‌ایم، روی چند جای یک کاغذ سفید و صاف فشار وارد می‌کنیم و چون به کاغذ نگاه کنیم، معمولا اثر از جای انگشت نیست. دور جای انگشت را با مداد مشخص می‌کنیم و روی آن گرد آلومینیم پخش می‌نماییم و با فوتی آنها را رد می‌کنیم. ذراتی از آلومینیم که پس از فوت کردن هنوز روی کاغذ چسبیده و باقی مانده‌اند، اثر خطوط انگشت دست را نمایان می‌سازند.
روش مرکب:
با انگشت پاک خود روی یک کاغذ فشار می‌آوریم و دور جای انگشت را با مداد مشخص می‌کنیم، سپس یک کاغذ را در داخل مرکب معمولی زده ، روی جای انگشت می‌مالیم. پس از چند ثانیه با آب ، مرکب را می‌شوئیم. اگر مرکب آبی رنگ باشد، جای انگشت به رنگ آبی روشن نمایان میشود. روش دمیدن:
اگر روی یک شیشه معمولی که با ناخن ، اسم خود را روی آن نوشته‌ایم، با دهان بدمیم، خط نمایان میشود. زیرا بخار آب روی محل نوشته شده ، مایع میشود. اگر با یک تکه چوب روی کاغذ صاف و معمولی بنویسیم، خطی نمایان نخواهد بود. ولی اگر مقداری ید جامد کنار کاغذ در زیر یک جام قرار دهیم، ید بخار میشود و بسته به دمای اتاق پس از چند دقیقه خط به رنگ قهوه‌ای نمایان می‌گردد. برای تعیین اثر انگشت هم از همین اصل استفاده میشود. با این روش می‌توان اثر انگشتی را که ده سال از تاریخ آن گذشته است، نمایان ساخت.۱۲
ثبت اثر انگشت:
شعله یک شمع را در زیر یک صفحه شیشه‌ای طوری حرکت می‌دهیم که شعله با شیشه تماس پیدا نماید. در نتیجه یک قشر نازکی از دود روی شیشه می‌نشیند. پس از سرد شدن با انگشت روی دود فشار می‌آوریم و در نتیجه اثر انگشت در روی شیشه آشکار می‌گردد. حال اگر با همین انگشت دوده‌ای روی کاغذ سفید فشار بیاوریم، اثر انگشت بطور واضح روی کاغذ هم نمایان خواهد شد.نوک انگشت خود را در یک محلول اسید سولفوریک %۲۰ می‌زنیم و با آن در چند جای یک کاغذ سفید ، فشار می‌آوریم. حال اگر این کاغذ را در روی یک شعله کوچک نگاه داریم و گرم نماییم، اثر انگشت بصورت خطوط ریزی نمایان می‌گردد. علت خطوط سیاه این است که: اسید سولفوریک موجود روی خطوط انگشت که بر روی کاغذ متصل شده است، کاغذ را بر اثر حرارت تبدیل به خاکستر می‌کند. خطوط سیاهی که خطوط انگشت را نشان میدهد، همان محلهای زغال شده کاغذ می‌باشد.یک گرم فروسیانور پتاسیم را در ۱۰۰ گرم آب حل کرده ، یک محلول یک در هزار کلرو فریک درست می‌نمائیم. پس از خشک شدن کاغذ ، انگشت خود را در محلول کلرو فریک می‌زنیم و با آن در چند جای کاغذ فشار می‌آوریم. بدین ترتیب اثر انگشت به رنگ آبی روی کاغذ نمایان میشود.
آثار انگشت در صحنه جرم :
آثار انگشت مکشوفه در صحنه جرم به سه دسته مرئی (آشکار)، پلاستیکی (نرم) و نامرئی (پنهان) طبقه‌بندی میشوند. آثار انگشت مرئی آن‌هایی هستند که به آسانی دیده می‌شوندو از تماس خطوط برجسته دست و پا با سطوح اشیایی که بر روی آنها موادی مانند خون، رنگ یا انواع کثافات وجود دارد، ایجاد میشوند. آثاری که روی رنگ نرم، بتونه یا مو باقی می‌مانند از جمله آثار پلاستیکی هستند. آثار نامرئی آن‌هایی هستند که ازتراوشات طبیعی بدن مانند عرق، چربی‌ها واسیدهای مترشحه از غدد چربی اطراف گوش، بینی و گردن شخص و به وسیله انگشتان منتقل میشوند. آثار نامرئی روی تمام سطوحی که با خطوط پوستی تماس پیدا کند بلااستثناء برجا می ماند ولی ظهور آنها و در برخی از موارد ممکن است مقدور نباشد برای نمونه آثار بجای مانده روی سطوح فلزی، شیشه ای، پلاستیکی، کائوچوئی، فلبیکا، چوبهای کیلرکاری شده، کاغذ و مقوا را می توان با امکانات موجود ظاهر کرد. ولی آثار نامرئی محل هایی مانند سطوح مضرس (دندانه دار)، پارچه های تیره و درشت بافته شده را با امکانات موجود نمی توان ظاهر کرد.
سیستم های تایید وتعیین هویت مبتنی بر اثر انگشت
در گذشته سیستم های بیومتریکی مبتنی بر اثر انگشت برای مسایل پلیسی و جنایی مورد استفاده قرار می گرفت اما امروزه این سیستمها برای موارد کنترلی و امنیتی سازمان ها و ادارات نیز استفاده می شود۲٫
اخذ تصویر
قدیمی ترین روش همان روش استفاده از کاغذ و جوهر است در این شیوه ابتدا سطح انگشت را به جوهر اغشته کرده و سپس روی کاغذ می غلتانند.برای وارد کردن تصویر به دست امده به یک سیستم کامپیوتری از یک پویشگر تخت استفاده می شود. تصویر بدست امده در تشخیص بصورت دستی نیز نیازمند یک فرد خبره است.روش دیگری که امروزه در بسیاری از سیستم ها از ان استفاده می شود بکارگیری دوربین هایCCD است.در روش اخیر که اصطلاحا اسکن زنده نیز نامیده می شود دستیابی به تصویری با کیفیت خوب امکان پذیر است۴
تکنیک حرارتی
در کلیه این تکنیک ها سطح انگشت با قسمت خاصی از دستگاه در تماس قرار گرفته و تصویر اخذ می شود.در تکنیک نوری انگشت بر روی یک منشور قرار می گیرد و به ان نور تابانده می شود. با اندازه گیری میزان نور بازگشتی از هر قسمت،تصویری از اثر انگشت شکل می گیرد. در روش ماورا صوت با توجه به میزان انرژی صوتی منعکس شده از سطح انگشت برای اشکار سازی لبه ها و شیارها استفاده میشود.حسگرهای میدان الکتریکی بر اساس اندازه گیری اختلاف ظرفیت الکتریکی سطح انگشتی که حسگر را لمس می کند عمل میکنند و در نهایت حسگر های حرارتی با اندازه گیری اختلاف دمای سطح پوست، شیارها و لبه های اثر انگشت را نمایان میسازد۲
روش اسکن زنده،تصویر نسبتا خوبی از اثر انگشت ارایه میدهد.اما هنوز هم عواملی چون خشکی پوست، بیماری های پوستی، عرق،کثیفی و چربی باعث بوجود امدن امواج درتصویر اثر انگشت می شوند.
تشخیص هویت اجساد مجهول الهویه:
اصولااجساد مجهول الهویه را می توان به روش های تشخیص هویت اشخاص زنده شناسایی کرد در عین حال برای شناسایی اجسادروش های دیگری نیز وجود دارد که بر اثر حالت جسد متفاوتند ۱- اجساد ی که از نظر فیزیکی و ظا هری سالم و اندام های متلاشی نشده مانند اجساد تازه در گذشته یا اجسادی که درسردخانه در دمایی مناسب نگه داری می شوند از روی مشخصات ظاهری و نشان دادن به افراد ی که احتمالا قادر به شناسایی وی باشند. بررسی محتویات مدارک و اشیاء همراه آنها کارت شناسایی- دستبند- پلاک و—– و همچنین انگشت نگاری و مطابقت با سوابق، شناسنامه و سایر اسناد ،عکسبرداری و ارائه به بستگان افراد گم شده صورت می گیرد .
۲-اجسادی که چهره شان قابل شناسایی نباشد به دلایل مختلف مانند سوختگی ها ،تصادفات شدید ،اصابت ترکش، انفجار فساد نقصی و عدم امکان انگشت نگاری در این حالت از مشخصات لباس، آثار روی بدن (خال کوبی، خال، سا لک طبیع جراحات،شکستگی های بهبود یافته، آثار جراحی، نقص قبلی برخی از اعضا و اندامهای بدن، وضع خاص موها، دندانها، و مقایسه با مشخصات افرادی که احتمال می رود جهت مکشوفه جسد آنهاست و نیز از طریق انداز گیری طول قد جسد بررسی امحاء واحشاء اندامهای جنسی مثلا در خانمها تخمدان رحم ،جنین در مرد ها غدد پروستات صورت می گیرد .
۳-اجسادی که مدتها از مرگ آنها گذشته و غیر استخونها چیز دیگری بر جای نمانده باشد در این قبیل موارد کار تشخیص هویت مشکل تر است و در درجه ی اول باید مشخص شود که آیا استخونهای مکشوفه مربوط به انسان است یا حیوان و پس از احراز تعلق انسان باید جنسیت، سن، طول قد، زمان فوت، و در صورت امکان نژاد و علت مرگ مشخص شود معمولا وقتی اسکلت کامل باشد بررسی موارد فوق دقیقتر و سریعتر انجام می شود ولی در مواردی که فقط قسمتی از اسکلت در دسترس بوده یا استخوانهای مکشوفه مربوط به چند نفر باشد کار بررسی هویت مشکل تر است.
اول روشهای تشخیص استخون انسان از حیوان به چند صورت انجام می گیرد.
۱- روش مقایسه ای
۲- روش اندازه گیری (ماکر وسکپی)
۳- روش بافت –شناسایی (میکروسکپی)
۴- روش سرو لژی (سرم پرسی پیتان)
شناسایی مجرمان:
برای شناسایی مجرم به روش انگشت نگاری ژنتیکی ، پس از استخراج DNAازنمونه ها و همچنین مقایسه الگوبندی حاصل از نمونه خون مقتول و با الگو بندی حاصل از نمونه حاوی مخلوطی از سلول های مقتول و قاتل ، الگوبندی متعلق به قاتل را تشخیص داد.
انگشت نگاری ژنتیکی همچنین می تواند برای شناسایی اجسادی که تخریب و متلاشی شده اند یا به هر علتی قابل تشخیص نیستند ، مورد استفاده قرار گیرند.
از سوی دیگر، از این روش می توان برای تشخیص والدین حقیقی در صورتی که بر سر آن شبهه وجود داشته باشد و نیز تشخیص سرطان ها استفاده کرد.
در برخی از انواع سرطان ها، به طور قابل توجهی افزایش یا کاهش تعداد توالی های میکروساتلایت دیده می شود.
چنین تغییراتی از سوی دیگر با استفاده از انگشت نگاری DNA، تمایز ژنتیکی ، تعداد مهاجران در هر نسل ، میزان همخوانی را برآورد کرد بخصوص با استفاده از این ابزار قدرتمند ، زمان اشتقاق گونه ها را نیز می توان محاسبه کرد.
تایید صحت ادعاهای شبیه سازی نیز یکی از موارد جالب کاربرد انگشت نگاری ژنتیکی است.
آزمایشگاه های تحقیقات جنایی می توان به تجهیزاتی نظیر گازکروماتوگرافی ، اسپکتروسکوپی، دستگاه اتوگاماسنیتلیشن ، بتالیکوئید، سنیتلیشن ، الکتروفورز، دستگاه جذب اتمی ، ماورائبنفش، طیف سنج مادون قرمز و انواع میکروسکوپ های مقایسه ای اشاره کرد.
استخراج ویژگی های موجود در اثر انگشت
خصوصیات اصلی در یک اثر انگشت لبه ها (برجستگی ها) و شیارها ( فرو رفتگی ها) هستند که بصورت یک در میان قرار دارند.لبه ها و شیارها بصورت محلی دارای جهت یکسانی بوده و موازی می باشند.در خطوط لبه بی نظمی های مانند دو شاخه شدن خط لبه و پایان یافتن خط لبه دیده می شود در چنین حالتی اصطلاحا می گوییم با عدم پیوستگی محلی مواجه گشته ایم. که چنین نقاطی را ویژگی می نامند.رایج ترین ویژگی هایی که امروزه از اثر انگشت استخراج می شود ویژگی هایی هستند که توسط Galton معرفی شدند.در ابتدا این شخص چهار ویژگی معرفی کرد، اما بعد ها این ویژگی توسط افراد دیگری هم توسعه پیدا کرد و تا هجده ویژگی معرفی شد.استخراج خودکار کلیه ویژگی های معرفی شده توسط کامپیوتر بسیار مشکل بوده و حتی استخراج ان ها بصورت دستی نیز نیاز به تخصص دارد. در اکثر سیستم های خودکار امروزی فقط به استخراج دو ویژگی خاص با نام های پایان – لبه و دو شاخه که ریزه نامیده می شود بسنده می شود.این دو ویژگی خاص بیشتر از ویژگی های دیگر در یک اثر انگشت قابل مشاهده است و الگوریتم های استخراج ان از قابلیت اعتماد بیشتری برخوردار می باشد.شناسایی اثر انگشت بر اساس تحلیل ریزه های استخراج شده انجام میشود.بنابراین قابلیت اجرا و کارایی سیستم خودکار شناسایی اثر انگشت به دقت ریزه های استخراج شده بستگی دارد.البته تعداد زیادی از روش ها برای کشف ریزه های اثر انگشت وجود دارد در بیشتر این روش ها تصاویر سیاه و سفید (سطح خاکستری) اثر انگشت را به یک تصویر باینری (دو سطحی) تبدیل می کند.طی این فاز لبه ها از شیارها کاملا تفکیک می شود. سپس یک فرایند نازک سازی که باعث می شود تا لبه ها به منحنی هایی با عرض یک نقطه تبدیل شوند بر روی تصویر باینری می شود.در مرحله بعد ریزه ها از تصویر باینری نازک سازی شده، استخراج میشوند. البته تبدیل تصویر سطح خاکستری به تصویر باینری ممکن است بسیاری از اطلاعات ریزه ها را از بین ببرد و عملیات بسیار حساسی است.همچنین فرایند نازک سازی داخلی از نظر محاسباتی بسیار پیچیده است.روش استخراج ریزه های بررسی شده در این پروژه بر اساس الگوریتم دنبال کردن خط لبه است.در این الگوریتم جهت لبه ها و مشخصه های ساختاری خطوط لبه مانند عرض و فاصله خطوط لبه به صورت خودکار از تصویر سطح خاکستری اثر انگشت براورد می شوند.برای بدست اوردن نتایج قابل اطمینان در استخراج ریزه ها تصویر اثر انگشت ورودی تحلیل می شود و پارامتر های خطوط لبه براورد می شوند. سپس الگوریتم دنبال کردن خط لبه برای استخراج ریزه ها بکار می رود.برای حفظ هر اثر انگشت، مرز های تطبیق توافقی برای حذف ریزه های نا معتبر خارج از محدوده مورد نظر تولید و برای تعیین مقدار کمی ریزه ها از مفهوم مجموعه های فازی روی لبه ها استفاده می شود۲٫
اگر ریزه های بدست امده معتبر باشند،در یک بانک اطلاعاتی ثبت میشوند و در غیر این صورت به مرحله تطبیق می روند.خصوصیاتی از اثر انگشت که در یک سیستم خودکار ذخیره می شود شامل موقعیت مکانی، جهت و نوع ریزه ها است.بدین ترتیب مساله تطبیق دو اثر انگشت به تطبیق دو گراف یا دو مجموعه از نقاط منتهی می شود.تحقیقاتی که در طی یکصد سال گذشته صورت گرفته یکتا بودن الگوی اثر انگشت بر اساس ریزه را برای جمعیت های زیاد تضمین می کند.بر روی یک تصویر کامل از اثر انگشت بین ۵۰ تا ۱۵۰ریزه قابل استخراج است و در یک سیستم خودکار استخراج و تطبیق حدود ۱۰ ریزه برای نتیجه گیری در مورد یکسان بودن دو اثر انگشت کافی می باشد.۵
تطبیق اثر انگشت:
تطبیق فرایندی است که طی ان میزان شباهت دو اثر انگشت اندازه گیری می شود.در اکثر سیستم ها از ریزه ها برای تطبیق دادن دو اثر انگشت استفاده می شود.در روشی موسوم به بانک فیلتر ابتدا تصویر اثر انگشت به بخشهایی تقسیم می شود سپس در هر بخش فیلتری موسوم به Gabor Filter را با زاویه های مختلف اعمال کرده و به ازای هر زاویه انحراف معیار برای ناحیه مورد نظر محاسبه می شود.با توجه به این که Gabor Filter یک فیلتر جهتی است و لبه های اثر انگشت نیز در هر ناحیه دارای یک جهت غالب می باشد اعمال فیلتر با زاویه های مختلف باعث می شود که لبه ها تضعیف یا تقویت شوند.اگر زاویه انتخاب شده برای فیلتر برابر یا نزدیک به جهت غالب لبه ها در ناحیه مورد نظر باشد ان ها را تقویت خواهد کرد و در غیر این صورت باعث تضعیف یا کم رنگ تر شدن لبه ها می شود.در هر بار بکارگیری فیلتر انحراف معیار برای ناحیه مورد نظر محاسبه شده و مجموعه انحراف معیار های محاسبه شده ویژگی متناظر با اثر انگشت مورد نظر را تشکیل می دهد.۶
مقایسه و تطبیق آثار انگشت:
۱- مقایسه و تطبیق آثار انگشت یا آثار خطوط پوستی به دست آمده از صحنه و جرم:
پس از عکس بر داری یا قالب گیری یا ظهور آثار انگشت بدست آمده از صحنه ی جرم این قبیل آثار با آثار انگشت اشخاص مضنون به ارتکاب جرم مورد مقایسه و تطبیق قرار می گیرد در سیستم های دستی کار تطبیق آثار انگشت به کمک ذره بین یا دستگاه های بزرگ نمایی انجام می شود و در سیستم های رایانه ای به کمک رایانه و از طریق تشخیص و مقایسه ی مینو شای موجود در دو اثر انگشت انجام می شود حتی اگرمظنونی نباشد رایانه با آثار انگشت مجرمانی که پیشتر (قبلا) به حافظه ی آن داده شده مقایسه و چنانچه صاحب اثر سابقه دار باشد وی را شناسایی می نمایند . علاوه بر آن آثار انگشت به دست آمده از صحنه های مختلف جرم که صاحب آنها شناسایی نشده ضبط شده با هم مقایسه می گردد و چنانچه مثلا از انگشت سبا به ی مجرم در دو محل جرم مختلف اثری بر جای مانده باشد رایانه این موضوع را کشف نموده و معلوم می شود توسط شخص واحدی این جرائم انجام شده است.۵
۲- مقایسه و تطبیق آثار انگشت ذیل اسناد و مدارک:
گاهی اوقات آثار انگشت ذیل اسناد و مدارک همانند :قولنامه، چک، سفته، لیست حقوق مورد انکار یا اختلاف قرار می گیرد در این قبیل موارد باید از شخص یا اشخاصی که احتمال داده می شود سند را انگشت زده باشند انگشت نگاری ده انگشتی بعمل آید و با آثار انگشت مورد دعوا تطبیق و مقایسه گردد تا تعلق یا عدم تعلق آنها به شخص مورد نظر مشخص شود .در مورد اسناد منسوب به اشخاص متوفی مانند وصیت نامه و امثال آنها باید به تفصیل اسناد و مدارکی که در زمان حیات انگشت زده است برآمد .و اثر انگشت مورد اختلاف را باآثار انگشت مسلم ذیل این قبیل اسناد تطبیق و مقایسه نمود.۴
نکات مهم در مورد تطبیق و مقایسه ی آثارا نگشت ذیل اسناد :
۱- در صورتیکه چند نفر ذیل سند را انگشت زده باشند بهتر است اثر انگشت فرد را با تمام آثار انگشت موجود در سند تطبیق داد چون ممکن است در نوشتن اسم در زیر اثر انگشت به سهوی یا عمدی یا به اشتباه اسم دیگری قید شده باشد .
۲-ممکن است به دلیل باند پیچی دست یا چپ دست بودن فرد یا از روی سوء نیت فرد با انگشت دیگری غیر از سبابه انگشت زده باشد و لذا باید با سایر انگشتها تطبیق و مقایسه نمود.
۳-برای کارشناسی اصل سند باید ارائه شود زیرا فتوکپی ممکن است جزئیاتی را که کارشناس برای بررسی به آن نیاز دارد بطور کامل و با وضوح نشان ندهد.۲
۳- تشخیص هویت نوزادان: تشخیص هویت نوزادان مورد اختلاف از روی آثار کف پای آنهای صورت می گیرد .(به جهت کوچک بودن سطح سر انگشتان نوزادو رعایت اصول بهداشتی) امروزه با استفاده از آمایش تشخیص هویت ژنیتکی (DNA ) که امکان آن درنیروی انتظامی ،اداره ی کل تشخیص هویت و سازمان پزشکی قانونی کشور وجود دارد به طور قاطع می توان در مورد تعلق یا عدم تعلق طفلی به پدر یا مادر موردادعا اظهار نظر نمود.۲
نتیجه گیری:
پلیس علمی یا کشف علمی جرایم یکی از شاخه های علوم جرم یابی (علوم جنایی تجربی اثباتی) محسوب می شود. انگشت نگاری نیز یکی از اجزاء مهم پلیس علمی است.
تشخیص هویت از طریق انگشت‌نگاری بر این اصل استوار است که ۲ اثر انگشت کاملاً یکسان وجود ندارد. آثار انگشت بسیاری از لحاظ شکل، طرح و یا اندازه وجود دارند؛ اما تا به امروز ۲ اثر انگشت که کاملاً مشابه هم باشند، به دست نیامده است. بنابراین مهمترین فایده علم انگشت‌نگاری تعیین هویت مجرمان است؛ زیرا مجرمان همیشه هویت واقعی خود را مخفی میکنند و هر بار
با مشخصاتی متفاوت مرتکب جرم میشوند؛ اما انـگـشـت‌نـگـاری وسیله تشخیص هویت واقعی آنهاست.
حتی سرسخت‌ترین مخالفان انگشت‌نگاری هم به اینکه این تکنیک از دیگر روشهای شناسایی مبتنی بر آزمایش موها، تعیین گروه خون یا هر روش دیگری مگر تعیین DNA فرد به مرتب دقیقتر است، اذعان دارند. برجستگی‌ها، فرو رفتگی‌‌ها و شکل نهایی خطوط سر انگشتان درون رحم شکل می‌گیرد و مجموعه‌ای بسیار‌پیچیده از وراثت و محیط را تشکیل میدهد، آنقدر که حتی دوقلوهای یک‌تخمکی هم اثرانگشت یکسانی از خود به جا نخواهند گذاشت.
به همین دلیل چیزی که می‌تواند گمراه‌کننده باشد، باید پس از باقی‌گذاشتن اثر رخ دهد و با توجه به اینکه اغلب متخصصان انگشت‌نگاری سال‌ها آموزش دیده‌اند، به نظر می‌رسد، بیش از خطای انسانی باید نگران دستورالعمل چهار مرحله‌ای شناسایی اثرانگشت که در بسیاری از کشورهای جهان رایج است، باشیم. این دستورالعمل که ACE-V نام دارد، که چهار مرحله متوالی تحلیل، مقایسه، ارزیابی و تأیید نهایی است. خط فاصله نشان میدهد تأیید نهایی باید توسط شخص دیگری انجام بگیرد.
در مرحله اول تحلیل سه طرح اصلی که شامل حلقه‌ها، مارپیچ‌ها و منحنی‌ها میشوند، بررسی خواهند شد. با تشخیص طرح اولیه در مرحله دوم تمرکز روی نکات ظریف‌تری مانند انشعاب‌های گرفته‌شده از برآمدگی‌ها و نقاط پایانی آنها خواهد بود. در بسیاری از موارد مرحله دوم تعیین‌کننده است. اگر احتمال خطا و جود داشته باشد، میشود در مرحله سوم شکل لبه برآمدگی‌ها یا طرح پرزها را نیز بررسی کرد.پس از اتمام مرحله تحلیل، مقایسه نمونه با نمونه‌های پیشین آغاز میشود
که شامل بازبینی برای تعیین شباهت‌ها یا تفاوت‌ها با نمونه‌هایی است که پیش از این وجود داشته، از بایگانی استخراج‌شده یا متعلق به مظنون هستند.
اگر اثر انگشت مجرم که روی در، میز، شیشه یا سایر نقاط صحنه جرم باقی می‌ماند، با استفاده از دانـش انـگـشت‌نگاری جمع‌آوری و طبقه‌بندی علمی شود، به تشخیص هویت مجرمان کمک خواهد نمود و مقامات قضایی را در انجام وظایف محول شده یاری خواهد کرد. این اقدام به‌ویژه
در مورد مجرمان باسابقه‌ای که مرتکب جرم میشوند و در حین دستگیری، برای مخفی نگاه داشتن سوابق مـجرمیت خود درصدد تغییر نام و مشخصات خویش برمی‌آیند، حایز اهمیت است. در این قبیل موارد، دانش انگشت‌نگاری به کمک بایگانی آثار انگشتان مجرمان، سوابق و هویت اصلی مجرم را تـعـیـیـن مـی‌کـنـد و مقامات قضایی نیز با کمک اطلاعات به دست آمده از این علم، امر تعقیب و محاکمه را انجام داده و مقررات تعدد یا تکرار جرم را اعـمـال مـی‌کـنند. به این ترتیب، امروزه علم انگشت‌نگاری به طور مؤثری در کشف جرم و دستگیری بزهکاران و قضاوت صحیح درباره آنها، به حقوق جزا کمک می‌کند. شاید بتوان گفت انگشت‌نگاری تنها وسیله قاطع برای شناسایی هویت واقعی افراد است.
منابع
- شریفی خضارتی،امیر مقاله نگاهی به علم انگشت نگاری سال
- اردبیلی، محمد علی: حقوق جزای عمومی، جلد ۱، تهران، نشر میزان، چاپ اول، ۱۳۷۹.
- افراسیابی، محمد اسماعیل: حقوق جزای عمومی، جلد ۱، ،تهران، انتشارات فردوسی، چاپ اول، ۱۳۷۴.
- موذن زادگان ، حسنعلی، حمیدزاده اربابی نجف،کاربرد انگشت نگاری در جرم یابی، فصلنامه علمی – ترویجی کاآگاه، دوره دوم، سال ۱۳۹۲٫
- شرقی عباس،علم انگشت نگاری، ، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی،سال ۱۳۷۲
- نجابتی،مهدی. پلیس علمی، ص ۱۱۱، تهران: انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها(سمت). ویراست دوم سال ۱۳۹۱٫
- دانش، تاج زمان: مجرم کیست – جرم‌شناسی چیست، تهران، انتشارات کیهان، چاپ نهم، ۱۳۸۱.
- سودرمن، هاری- اوکانل، جان: پلیس علمی (کشف علمی جرایم) مترجم: یحیی افتخارزاده، تهران، انتشارات زوار، چاپ دوم، ۱۳۷۱.
- شامبیاتی، هوشنگ: حقوق جزای عمومی، جلد ۱، تهران، انتشارات ژوبین، چاپ دهم، ۱۳۸۰.
- ولیدی، محمد صالح: حقوق جزای عمومی، جلد ۱، تهران، انتشارات سمت، چاپ چهارم، ۱۳۷۸.
- – نجابتی، مهدی: پلیس علمی (کشف علمی جرایم)، تهران، انتشارات سمت، چاپ سوم، ۱۳۸۱.
- محمدی، ابوالحسن: مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ شانزدهم، ۱۳۸۲.
- آیت الله مکارم شیرازی، ناصر و جمعی از محققان: تفسیر نمونه، جلد ۲۵، قم، دارالکتب الاسلامیه، چاپ چهاردهم، ۱۳۷۶.
- علامه طباطبایی، محمد حسین: المیزان فی تفسیر القرآن، مترجم: محمدباقر موسوی، جلد ۲۰، قم، دفتر انتشارات اسلامی، ۱۳۶۳.
- افراسیابی، محمد اسماعیل: حقوق جزای عمومی، جلد ۱، تهران، انتشارات فردوسی، چاپ اول، ۱۳۷۴.
- امینی، علیرضا – جوادی، محسن: معارف اسلامی ۲، ، قم، دفتر نشر معارف، چاپ پنجاه و سوم، ۱۳۸۴.
- انصاری، ولی الله: کشف علمی جرایم، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول، ۱۳۸۰.
