رود تکنولوژی به عرصه اطلاعات و پدید آمدن تکنولوژی اطلاعات تمام ابعاد زندگی بشری را متحول کرد.وروند انجام امورکلی با گذشته های نه چندان دور از نظر کیفی وکمی تغییرکرده که نتیجه این تغیر وتحولات دانشگاهها ومراکز آموزشی با پدیده جدید به عنوان تکنولوژی آموزش ( فناوری آموزشی)رو به رو شده اند که این پدیده آموزش را از حالت سنتی خارج ساخته و جریان خاصی به آن بخشیده است .و با پیدایش کامپیوتر وبه دنبال آن شبکه های کامپیوتری و وب جهانی در دهه های اخر قرن بیستم نوع دیگری از آموزش و مکانهای آموزشی را فرا روی دانشجویان وفراگیران قرار داده است .این نوع آموزش شالوده ای ازکاربرد تکنولوژی ، ارتباطات ، مفاهیم روانشناختی ، حرفه ای وآکادمیک بر اساس معیارها واستاندارد های معمول است که بنا به اهداف ، نیازها و واقعیت های موجود جوامع شکل خاصی به خود می گیرد آموزش به کمک فناوری های نوین در مدت زمان کوتاهی که از زمان ان پیدایش آن می گذرد توانسته شیوه های آموزشی را در سطح بسیار گسترده دگرگون کند .
تاریخچه
آموزش از راه دور ریشه در زمان های قدیم داشته و به عقیده بعضی از صاحب نظران به زمان افلاطون وشاگردش دیونسیس می رسد ولی از آنجایی که شواهد نشان می دهد اولین آموزش از راه دور به شیوه پستی و مبادله مواد آموزشی وپرسش وپاسخ از طریق پست در سال های 1728میلادی انجام گرفته است از آن تا به حال شکلهای مختلفی از آموزش به صورت های ترویجی ، ارشادی وآکادمیک از طریق مکاتبه ، ضبط صوت ، برنامه های تلوزیونی ، ویدئویی واخیرا ماهواره ای و…انجام پذیرفته است .اما آموزش از راه دور به شیوهای جدید یعنی با بهره گیری از تکنولوژی نوین کامپیوتر ی واز همه مهمتر اینترنت پدیه ی نو بود.
به سوی مجازی شدن
عصر حاضر را باید تلفیقی از ارتباطات واطلاعات دانست .عصری که در آن بشر بیش از گذشته نیاز به اطلاعات وبرقراری ارتباط برای کسب اطلاعات مورد نیاز دارد امروز افراد با در اختیار داشتن امکانات واطلاعات پیشرفته امکان برقراری ارتباط و تبادل سریع اطلاعات بیش از پیش میسر گردیده است ، افراد در هر کجا که باشند می توانند آخرین اطلاعات مورد نیاز خود را در هر زمینه در یافت کنند .اما بی شک بیشترین تاثیر پدید آمدن فناوری اطلاعاتی وارتباطی به محیط ها ی آموزشی بوده است که این امر سبب شده است تا محیط های آمزشی به سوی مجازی شدن سوق پیدا کنند .چنین تغیری دارا بودن امکانات پیشرفته )کامپیوتر ، اینترنت و… (ومنابع اطلاعاتی غنی تر می باشد. آنچه در ابعاد جهانی آموزش و ضرورت وجودی آن حتمی است این است که که توسعه آموزش با اینکه هنوز زمان کودکی خود را می گذراند بر آموزش سراسر دنیا تاثیر جهانشمول وموثری گذارده است اما در بحث کلان این پدیده دیری نخواهدپایید تا این تاثیر بر ابعاد مختلف آموزش حرفه ای بین المللی چهره موثر خود را__به عنوان یک انقلاب نمایشی به نمایش به گذارد.
تاسیس آموزش مجازی
اندیشه تاسیس آموزش مجازی از سال 1996م در جهان مطرح شد ولی اولین دانشگاه مجازی در سال 2000م شکل گرفت .طرح آموزش مجازی را اولین با ر انگلستان مطرح کرد اما آمریکای ها به طور عملی برای اولین بار به آن پرداختند.
آموزش رایانه ای اگر از طریق اینترنت باشد آموزش شبکه ای و اگر از طریق فناوری اطلاعات باشد آموزش مجازی نامیده می شود .
نخستن گام در راستای آموزش مجازی فر هنگ سازی ایجاد اعتماد و باور مردم نسبت به کیفیت بالا آموزش مدرک آن عنوان کرد.
توسعه آموزش مجازی
در بسیاری از کشور های جهان سال هاست که آموزش مجازی شکل گرفته و اجرا شده اما توسعه واقعی این آموزش در ایرا ن به زمانی بر می گردد که اینترنت جهانی شد.
دانشگاه های صنعتی شریف ، امیر کبیر ، علم وصنعت ، فردوسی مشهد و علامه طباطبایی در این راه پیشگام هستند .مهمترین موانع تحقیق این نوع آموزش را فراهم نبودن زیر بسترهای مخابراتی ، نیروی انسانی متخصص در تدوین برنامه آموزشی ، عدم تدوین استراژی مشخص ، کیفیت محتوای آموزش و عدم گسترش فرهنگ استفاده از (ای _تی)می داند .
فن آوری اطلاعات
تعریف فناوری اطلاعات :
فن آوری اطلاعات به مجموعه به هم پیوسته ای از روشها ، سخت افزارها ، نرم افزارها وتجهیزات ارتباطی که اطلاعات را در اشکال مختلف (صدا ، تصویر ، متن )جمع آوری ، ذخیره سازی ، باز یابی ، پردازش ، انتقال ویا عرصه می نماید ، اطلاق می گردد .
از نظر یونسکو :
تکنولوژی اطلاعات عبارت است از روش های علمی ، فنی ، مهندسی و تکنیک های مدیریت و پردازش و کاربرد اطلاعات در زمینه های اجتماعی ، اقتصادی و فرهنگی .
نقش فناوری اطلاعات و ارتباطات در یادگیری
فناوری اطلاعات و ارتباطات در مدت زمان کوتاهی که از پیدایش آن می گذرد توانسته زندگی انسان را درسطح بسیار گسترد .یکی از این تغیرات عمده اختصاص به یادگیری آموزشی دارد .نقش فناوری اطلاعات وارتباطات در چرخه یادگیری بسیار پر اهمیت است .
فناوری اطلاعات وارتباطات توانسته است کمبود و نواقص یادگیریها و آموزشهای سنتی را رفع نماید .ودگرگونی های زیادی را در آموزش به وجود آورد با استفاده از دنیای مجازی در یادگیری می توان به روشهای نوین وکار آمد یادگیری دست یافت علت استفاده از فناوری اطلاعاتی و ارتباطی در یادگیری آموزش بهتروسریعتر می باشد فناوری اطلاعات و ارتباط نوع جدیدی از یادگیری را به وجود می آورد که نیازی به حضورفیزیکی استاد در کلاس درس نیست و یادگیری در محیط های غیر از کلاس امکان پذیر می باشد به نحوی که یادگیرندگان اطلاعات خود را با سایر افراد در میان می گذارند و به این ترتیب از اطلاعات خود و دیگران استفاده می کنند.
تعاریف اینترنت ، شبکه ، وب
اینترنت :
شبکه ای است که سایر شبکه های جهانی کامپیوتری در سراسر جهان را به هم مرتبط می سازد اینترنت
مخفف ( work net connected inter )است .
شبکه :
دو یا چند کامپیوتر که به یکدیگر متصل می شوند و زبان کامپیوتری واحدی را به کار می گیرند ( work )netو به این ترتیب با یکدیگر مرتبط می شوند.
( web wide word ) تار جهان گستر یا وب:
نامیده می شود که چند سالی ایجاد شده است اما رشد بسیار سریعی webیا wwwبخشی از اینترنت همان اینترنت می باشد در حالی که این تصور درست نیست . wwwداشته است اغلب فکر کرده اند که اینترنت خود شبکه است و تار جهان گستر یا وب از جمله فعالیت های است که در آن انجام می شوند .
آموزش مجازی
امروزه اینترنت به خاطر به صرفه بودن از لحاظ هزینه ، زمان و مکان و سرعت بالا انجام دهی کارها دارا بودن حجم بالا اطلاعات از لحاظ مقداری در اکثر زمینه های آموزشی ، تجارب ، ارتباطات جایگاه ویژه ای پیدا کرده است در حال حاضر انقلاب الکترونیکی و تکنولوژیکی دگرگونی های عمیقی در تمام زندگی ما ایجاد کرده است و جامعه جهانی را به سویی می کشاند که آموزش از راه دور را اجتناب نا پذیر و ضروری ساخته است و روز به روز آن را غنی تر و آسانتر می کند و فرصت های ذیقیمتی را برای بانیان و متولیان آموزش از طریق در اختیار گذاشتن وسایل کمک آمرزشی پیشرفته ، ارائه دروس و مطالب را جذابتر کرده است .
تعریف آموزش مجازی (الکترونیکی):
عبارت است ا ز ارائه محتوای آموزشی و تجربیات مدرس به فراگیران که این افراد می توانند در هر نقطه از جهان از این نوع آموزشها بهره بگیرند .
تعاریف آموزش مجازی از دیدگاه کارشناسان مختلف
(Howard block) :
آموزش مجازی توجه به یادگیری از طریق اینترنت می باشد .
(elit trondsen) :
آموزش مجازی )الکترونیکی (نیروی شبکه را به کار می گیرد برای کسانی که به تکنولوژی های اینترنتی تکیه دارند که در ضمن کار با شبکه آنها را نیز قادر به یادگیری می کند .
دست اندر کارهای سیستم های ciscoاینگونه معتقدند که :
آموزش مجازی یک یادگیری اینترنتی است که می توان شامل رساندن مطالب در چندین شکل ، مدریت آموزشی و یک مجموعه شبکه شده از دانش آموزان و تعدادی توسعه دهندگان و کارشناسان خبره می باشد، همچنین آموزش مجازی یادگیری را سریعتر و با هزینه کمتر میسر می سازد .به علاوه دستیابی به آموزش برای همه و شرکت همگان در فرایند یادگیری را مهیا می سازد.
طراحی آموزشی در محیط های مجازی
در یک محیط آموزش مجازی (الکترونیکی)ابزارهای دیدار ی وچند رسانه ای پایه و اساس فرایند یاد دهی ویادگیری می باشند برای استفاده ا ز این محیط های جدید آموزشی لازم است فرا گیرنده چندین سواد (سواد شنیداری ، دیداری ، سواد فناوری ، سواد رایانه ای و سواد عادی)داشته باشد .طراحی آموزشی یک فعالیت تیمی است که در این تیم کارشناسانی شامل استاد طرح درس (ترجیحا با سابقه تألیف منبع درسی خود آموز)متخصص علوم تربیتی ، متخصص یادگیری الکترونیکی (محیط مجازی )، متخصص فناوری اطلاعات و پیاده کننده طرح درس شرکت دارند.
مزایای مهم آموزش الکترونیکی
امروزه با پیدایش آموزش الکترونیکی دیگر تصورات قبلی نسبت به تهیه جا ومکان برای تحصیل وآموزش مجازی از بین رفته است اکنون با به صحنه آمدن دانشگاهها و مراکز آموزش مجازی دیگر نیازی به ترک منزل و صرف هزینه گزاف برای مسافرت و اسکان نیست و هر فردی در هر زمان و مکانی می تواند از این امکانات استفاده نماید افزون بر آن ، ساعات شروع وخاتمه کلاسها ثابت نیست و دانشجویان در هر زمان می توانند در سر کلاس حضور پیدا کنند یکی از نکات مهمی که در این نوع آموزش مطرح است آزادی عمل در انتخاب موضوع وسر فصلهای مورد علاقه افراد است .
به طور کلی می توان این مزایا را به صورت زیر بر شمرد :
-1عدم نیاز به حضور فیزیکی استاد در کلاس درس :
از آنجا که در این نوع آموزش کلیه ارتباطات از طریق اینترنت انجام می شود لزومی به حضور فیزیکی مدرس و فراگیر در کلاس نیست .تنها کافی است مدرس یا فراگیر از طریق یک دستگاه کامپیوتر ا زمنزل یا نزدیک ترین مرکز متصل به اینترنت به دانشگاه مجازی متصل شوند این امر خود سر منشأ مزایا دیگری است چرا که با این اوصاف دیگر نیازی به صرف هزینه برای ساختمان سازی آموزشی نخواهد بود .از سوی دیگر در شهرهای بزذگ منجر به کاهش رفت و آمد درشهر وکمتر شدن ترافیک شهری وآلودگی هوا می شود.
-2عدم کلاس درس به زمان خاص :
هر چند که این سیستم آموزشی از تکنولوژی های کنفرانس از راه دور و مانند آن که نیاز به حضور در پشت__کامپیوتر در زمان خاص دارد پشتیبانی می کند ولی قسمت اعظم این سیستم مبتنی بر دروسی است که هرزمان فراگیر اراده کند می تواند به سایت آموزش متصل شود و دروس را در یافت کند این سیستم برای افراد شاغل که وقت آزاد محدودی برای تحصیل دارند کاملا مناسب است .
-3کیفیت بالای ارائه دروس :
در آموزش واقعی درس توسط یک مدرس ارائه می شود که این امر مطلوب نیست ، چرا که کیفیت مطالب ارائه شده در کلاس به پارامترهای زیادی مانند وضعیت روحی مدرس ، گرما و سرمای محیط کلاس و …که می تواند تاثیر منفی داشته باشند بستگی دارد ولی در آموزش مجازی این مشکلات وجود ندارد .در این نوع آموزش دروس توسط تیم های مجرب آمده می شوند وبا استفاده از تکنولوژی های مدرن و متنوع چند رسانه ای به نحو مطلوبی ارائه می شوند در ضمن فراگیر می تواند به کرات مطالب ارائه شده در جلسه خاصی را مشاهده کند و این لحاظ کیفیت آموزش بهبود می یابد.
-4پشتیبانی از تعداد زیادی فراگیر در یک درس :
در آموزش واقعی معمولا به خاطر محدویت های کلاسها و همچنین به خاطر بازدهی این مشکل وجود دارد که فراگیران ممکن است به خاطر تکمیل ظرفیت نتوانند در دروس ثبت نام کنند این مشکل طبعا در آموزش مجازی وجود ندارد و فراگیران ثبت نام شده در یک کلاس یا در یک درس می توانند هزاران نفر باشند.
-5بالا بردن سطح علمی جامعه :
د رآموزش های واقعی معمولا به خاطر محدودیت امکانات از لحاظ مکان ، اساتید وغیره هر ساله تعداد محدودی دانشجو از طریق آزمون هایی که برگزار می شود موفق به ورود به دانشگاه می شوند در صورتی که در دانشگاه مجازی این محدودیت ها وجود ندارد بنابر این تمامی افراد علاقه مند به تحصیل شانس ادامه تحصیل در دانشگاه را پیدا می کنند که این امر مطمئنا در بالا بردن سطح علمی وفرهنگی جامعه موثر است .
-6دسترسی به کتابخانه های دیجیتالی:
در این نوع کتابخانه ها دیگر نیازی به برگرداندن کتاب نمی باشد زیرا ما مطالب مورد نظری را که می خواهیم جستجو می کنیم و با سریع ترین سرعت ممکن به آنها دست می یابیم .در کتابخانه های معمولی امکان فرسوده شدن کتاب می باشد) .
کلاسهای مجازی
فناوری اطلاعات وارتباطات را می توان به عنوان ابزار نیرومندی برای ارتقای کیفیت و کارایی آموزش مورد استفاده قرار داد به گونه ای که شیوه آموزش را دستخوش تغیر داده و دیگر نیازی به حضور فیزیکی در کلاسهای درس نباشد .
کلاسهای مجازی یکی از محصولات فناوری اطلاعات وارتباطات در زمینه آموزش است در این روش آموزشهای مورد نظر در مکانی مشخص ارائه وسپس با بهره برداری از روشها ی انتقال همزمان یا نا همزمان به مکان دیگر منتقل می شود .
نیازمندی های کلاس مجازی
-1سیستم های آموزشی که به دو دسته تقسیم می شوند -1 :سیستم های آموزشی هم زمان 2- سیستم های آموزشی غیر هم زمان
-1سیستم های آموزشی هم زمان :
الف-کنفرانس ویدئویی دو طرفه :
در این روش استاد ودانشجو همدیگر را می بییند و می توانند با همدیگر به گفت وگو بپردازند در چنین حالتی به پهنای باند زیادی به انتقال صوت وتصویر نیاز است این نوع آموزش همان دیگاه سنتی آموزشی است که معلم در سر کلاس حضور پیدا می کند تنها تفاوت عدم حضور فیزیکی استاد در سر کلاس درس است .
ب-کنفرانس صوتی دو طرفه :
دراین سیستم استاد و دانشجو تصویر را نمی بینند آنها فقط اسلاید ها را دیده وصدای یکدیگر را می شنوند .
ج -روش دیداری وشنیداری :
از ترکیب دو روش قبل استفاده می شود .
-2سیستم های آموزشی ناهمزمان :
در این رووش دروس آموزشی از قبل وتهیه وبه گونه ای ذخیره می شود و فراگیران می توانند به آن گوش دهند .این حالت یادگیری نیز با روش های گوناگون قابل اجرا است .
-استفاده از ضبط ویدئویی
آموزشی ، برنامه های کامپیوتری . cd -استفاده از
-استفاده از پخش وبی :
درس با روشهای مختلف برنامه ریزی روی یک سایت قرار می گیرد .
-2بستر ارتباطی
بستر ارتباطی ، محیطی است که د رآن داده ها بین دو نقطه منتقل می شوند که در حالت کلی به سه دسته تقسیم می شود .برای انتقال صوت وتصویر می توان line leasedو switch packetو switch circuitاز هر سه نوع خط ارتباطی استفاده کرد .در انتخاب خطوط باید پارامترها و از مشخصات آن خط را در نظرگرفت .بستر ارتباطی بر اساس حداقل نیاز انتخاب می شود .این بستر می تواند خطوط اجاره ای و حتی خطوط تلفن باشد . vsatمخابرات ، اتصال ماهواره به اینترنت شکل یک ،استفاده از
-3اطاق تدریس
تقریبا در تمام روشهای مجازی ، اطاقی برای تدریس با امکانات زیر مورد نیاز است :
-عایق های صوتی
-دوربین فیلم برداری
-وایت برد الکترونیکی یا معمولی
-میکرفون
-ادوات ضبط دیجیتالی درس
-4کلاس اطاق دانشجویان
برای پخش وبی ، وجود یک رایانه متصل به اینترنت کافی است تا دانشجویان در هر زمان یا مکانی ازآموزش استفاده کنند اما در روش های هم زمان ، اطاق دانشجویان باید به امکانات زیر مجهز باشد :
-میکروفون حداقل یک عدد و حداکثر به تعداد دانشجویان
-بلند گو حداقل یک عدد
(progector pc) – یا یک کامپیوتر به ازای هر دانشجو
-یک کامپیوتر
-یک دوربین فیلم برداری
-وایت برد الکترونیکی یا معمولی
-5امنیت :
شبکه های رایانه های به سرعت در حال گستر ش هستند به گونهای که اگر در سال 1986فقط تعداد معدودی از رایانه ها در یک مرکز کوچک به یکدیگر متصل می شدند ، در سال 1997بیش از شانزده میلیون رایانه در 85کشور جهان به شبکه اینترنت متصل شده و هر ده ماه این رقم دو برابر می شود .این گونه شبکه ها علاوه بر مزایا ، معایبی نیز دارند .به عبارت بهتر ، چون اطلاعات در شبکه های کامپیوتری در محیط انتقال به اشتراک گذاشته می شود و امکان استفاده بالقوه آن برای دیگران نیز مهیا خواهد شد ، این موضوع در سیستم های امنیتی -تجاری خطر بزرگی است اما در آموزش الکترونیکی خطر های دیگری نیز وجود دارد و آن اینکه یک اخلالگر می تواند اقدامات ذیل را انجام دهد :
-تغیر محتوا
-از کار انداختن سرویس برای اجتناب از موارد یاد شده ، باید تمهیداتی در نظر گرفته شود که از مهمترین راهکار های آن می توان به روش رمز نگاری داده ها و احراز هویت و استفاده از خطوط اختصاصی اشاره کرد .
دلایل توجه به کلاس مجازی در اجرای سیاستهای آموزشی
-عدم نیاز به جا به جایی استادان ، معلمان و مربیان از یک منطقه به منطقه دیگر وامکان بهره گیری از اساتید به نام بدون توجه به موقعیت مکانی
-کاهش هزینه لجستیکی
-حذف تأثیر منفی عوامل همچون دوری ، وضعیت بد جغرافیایی و امنیت کم
-افزایش کیفیت آموزش از طریق بهره مندی از اساتید ، معلمان و مربیان با سابقه و مجرب مناطق دیگر )اینترنت ، خامنه زاده ، تورج (
چالش های یک کلاس مجازی
-1چگونگی حضور و غیاب – 2نحوه ورود دانشجویان به شبکه – 3تدوین قوانین لازم برای ثبت نام 4- پرداخت شهریه – 5آیا ارزیابی آموخته ها باید به صورت مرحله ای باشد یا نهایی؟ – 6چگونگی برگزاری
اینگونه ارزیابی ها .
مشکلات برگزاری امتحانات از طریق اینترنت مهمترین مشکل ، ضعف زیر ساختارهای شبکه اینترنت میباشد .امکان قطع تماس یا اشغال بودن خط برای مشترکانی که از طریق مردم از اینترنت استفاده می کنند امری معمول است.همچنین مشکلات دیگری
نظیر قطع برق می تواند یک امتحان از راه دور را با مشکلات مواجه کند .به خصوص در هنگام امتحان این مشکلات با تقویت زیر ساختارهای اینترنت قابل حل است .یک مشکل دیگر ، عدم تسلط کافی دانشجویان با تایپ کردن فارسی می باشد .برای رفع این مشکل از دانشجویان خواست که مسائل طولانی را در روی کاغذ حل کرده و سپس اسکن کنند .مسئله دیگر هزینه زیاد برگزاری امتحان به وسیله کامپیوتر می باشد .ولی مهمترین مشکل امکان تقلب است .راه حل استفاده از مراقب در هنگام برگزاری امتحان مانند دانشگاه مجازی آتاباسکا کانادا)مشکلاتی که گفته شد بیشتر برای کشورمان ایران می باشد .)
سیستم برگزاری خودکار امتحان در دانشگاه آتاباسکا کانادا
هدف این سیستم ، خودکار کردن فرایند طراحی سوالات امتحانی ، بر گزاری امتحان و نمره دهی امتحان می باشد .برای افزایش امنیت امتحانات ، پایگاه داده مربوط به سوالات محرمانه می باشد برای هر درس چهار تا شش امتحان کامل نوشته شده و این امتحانات توسط استاد درس تأیید می شود دانشجویان با پر کردن فرم های مخصوص ، از طریق شبکه تقاضای شرکت در امتحانات را می کنند .سپس نام شخص مراقب امتحان و تاریخ امتحان از طزیق پست الکترونیکی به دانشجو اطلاع داده می شود 48ساعت قبل از بر گزاری هر امتحان به دانشجو و مراقب از طریق پست الکترونیک زمان امتحان اطلاع داده می شود .
همچنین کدکاربر و کلمه عبور جداگانه ای برای دانشجو و مراقب ارسال می شود .امتحان می تواند شامل سوالات تستی وتشریحی باشد .سوالات تستی به طور خودکار تصحیح و نمره دهی می شوند .سوالات تشریحی به همراه پاسخنامه برای یک مصحح ارسال می شود .مصحح سوالات را تصحیح کرده و نمره مورد نظر را از طریق شبکه به سرور اصلی ارسال می کند .سپس در سرور اصلی این نمره با نمره سوالات تستی ترکیب شده و نمره نهایی محاسبه می شود .در یک جمع بندی کلی می توان گفت که سیستم بر گزاری امتحان فوق ترکیبی از برگزاری امتحان روی کاغذ و استفاده از شبکه می باشد)
( virtual grade )کارنامه مجازی
در این کارنامه نمرات دانشجویان با ضریب امنیتی بالا ، بر روی شبکه اینترنت قرار داده شده است .به گونه ای که بدون ایجاد فهرستی از اطلاعات موجود در پایگاه ، هر فرد توانایی دسترسی به اطلاعات مورد نیاز خود را در صورت موجود بودن در شبکه داشته باشد .بدین ترتیب از لو رفتن اطلاعات جلوگیری شده وهزینه نگهداری شبکه نیز کاهش می یابد و در عین حال بر سرعت شبکه افزوده می شود .به طور کلی ازاین روش می توان برای نمایش اطلاعات شخصی که دسترس عموم افراد به آن مجاز ، ولی انتشار عمومی آنها ناخوشایند است ، استفاده کرد .
در این روش علاوه بر افزایش امنیت شبکه ، فواید دیگری نیز وجود دارد که از جمله آنها می توان به نکات زیر اشاره کرد :
-کاهش حجم اطلاعات رد وبدل شده بین کاربر و شبکه و در نتیجه افزایش سرعت شبکه
-عدم نیاز به سرویسهای ویژه و پیچیده برای ایجاد پایگاه های داده و در نتیجه کاهش هزینه های ایجاد و نگهداری شبکه
– سهولت در ایجاد و به روز دهی پایگاه داده به علت مستقل بودن پایگاه و رابطه غیر مستقیم آن با صفحه وب .
کاربرد کارنامه مجازی
از این روش می توان برای اعلام نتایج آزمونها و مسابقات ، شناسایی افراد به منظور هدایت آنها به صفحات مورد نظر و …استفاده کرد .در این کارنامه جهت اعلام نتایج آزمون های دانشجویان از این روش استفاده شده است .در این کارنامه هدف ما دریافت شماره دانشجویی و سپس نمایش نمره آن دانشجو می باشد .برای انجام این عمل ، ابتدا در صفحه وب، شماره دانشجو را با نام درس و اطلاعات مورد نیاز دیگر از کاربر دریافت کرده و آن را به تابعی که به زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت می باشد ، می فرستیم .این تابع در آرشیو به جستجوی داده ی مورد نظر که به صورت تصویر می باشد ، پرداخته وآن را
نمایش می دهد .در صورتی که تصویر فوق موجود نباشد ، صفحه وب به هنگام بررسی تصویر مورد نظر ، متوجه موجود نبودن اطلاعات می شود و در نتیجه به نمایش پیغامی مبنی بر موجود نبودن اطلاعات درخواست شده می پردازد ) .
اجزای یک دانشگاه مجازی
اجزای دانشگاه مجازی عبارت اند از :
:Information booth
به دانشجویان در فهم دانشگاه مجازی ، خدمات آن ، سر فصل های دروس و مدارج تحصیلی کمک می کند .
Teaching unit:
دفاتر و واحد های آموزشی که واحد های درسی ، سمینارها ، آزمایشگاهها ، پایان نامه ها و برنامه ا متحانات را ارائه می دهند
Student office:
مسئول خدمات اجرایی و اداری مانند ثبت نام دروس ، سمینارها ، امتحانات و کارگاهها است .
Library:
امکان دسترسی به فهرست های اطلاعاتی و کتابخانه ای را فراهم می کند .
:Cafeteria
ارتباطات و اجتماعات دانشجویی را برای دانشجویان دور از دسترس و نیز گفت وگو و بحث را برای آنها فراهم می آورد .
Black board:
دانشجویان را در جریان اخبار قرار می دهد .
:Research center
این مرکز به دانشجویان در باره فعالیت های تحقیقاتی و انتشارات اطلاع می دهد و نیز امکان ارتباط بین دانشجویان و محققان را فراهم می سازد .
Shop:
در این محل اماکن خرید منابع درسی میسر است .
به عنوان نمونه از این دانشگاهها میتوان دانشگاه کنتکاکی را نام برد .این دانشگاه از سال 9991کار خود را آغاز کرده است و کلیه دروس دانشگاه به صورت پیوسته ارائه می گردد .این دانشگاه امکان دسترسی آزاد و بدون محدودیت به اطلاعات و منابع مطالعاتی کتابخانه مجازی دانشگاه کنتکاکی را برای کلیه ثبت نام .__-کنندگان از طریق اینترنت میسر ساخته است .این دانشگاه ، علاوه بر تحصیلات تکمیلی ، دارای مدرسه متوسطه مجازی به همین نام است)
آیا آموزش مجازی تفکر انتقادی را تقویت می کند؟
دگرگونی های حاصل از پیشرفت تکنولوژی اطلاعات وگسترش روز افزون آن ، چالش های جدیدی را فرا روی مربیان ومعلمان قرار داده است که یکی از این چالش ها ناظر بر گسترش مهارت های تفکر انتقادی در محیط های آموزش مجازی تحت وب می باشد .
مطالعات انجام شده نشان می دهد که آموزش مبتنی بر اینترت به طور کلی مهارت های فکری سطوح پایینتر را مد نظر قرار می دهد .یا به عبارت دیگر شواهد و قرائن قانع کننده ای برای استفاده از این رویکرد (تفکر انتقادی)در دست نیست.
می تواند به طور موفقیت آمیزی تفکر ( line on )حال این سوال مطرح میشود که آیا آموزش مجازی یا انتقادی را در دانش آموزان تقویت کند ؟ طبق مقاله ارائه شده در دومین همایش فناوری اطلاعات برای رسیدن به این مسئله مهم (تفکر انتقادی )طراحی آموزشی ویژه ای لازم است .که دانش آموزان را درفضای الکترونیکی به تفکر انتقادی وا دارد .
آموزش مجازی برای چه مقطعی می باشد ؟
نظام آموزش مجازی محدود به هیچ تخصص ، مقطع ، سن و دوره ی خاص نیست وبا توجه به گستردگی فعال خود می توانند آموزش را در همه مراحل ومقاطع فعال کند .بدین دلیل که محدود به مکان وزمان نیست و می تواند همه علاقمندان به آموزش را با گزینه های سادتر از آنچه که تا کنون در آموزش مطرح بوده است به یک فراخوان همگانی در موسسات ، دانشگاه ها ، کارخانه جات و …دعوت کند .این نوع آموزش نه فقط در مراکز آموزش رسمی بلکه در همه موسسات نیازمند به آموزش مورد استقبال قرار گرفته است .
انواع آموزش مجازی (الکترونیکی )از لحاظ کاربران و مخاطبان
- آموزش عالی :
کاربران این نوع از آموزش مجازی اغلب دانشجویان ، اساتید ، پرسنل ستادی دانشگاه ویا حتی متقاضیان دوره های آموزش عالی می باشند .مفاهیمی نظیر دانشگاه مجازی و دیجیتالی مربوط به این نوع از آموزش مجازی است .
- کمک آموزشی :
کاربران این نوع از آموزش مجازی اغلب دانش آموزان مدرسه ای مقاطع مختلف ، معلمان و دبیران و یا والدین آنها می باشند .مفاهیمی نظیر مدارس مجازی ، دبیرستان مجازی و…مربوط به این نوع از آموزش مجازی است .
- آموزش عمومی :
کاربران این نوع از آموزش مجازی اغلب کاربران عادی و خانگی می باشند که برای افزایش مهارت های فرد از ابزارهای فناوری اطلاعات استفاده می کنند .
- آموزش کارکنان (آموزش ضمن خدمت ) :
کاربران این نوع از آموزش مجازی پرسنل و کارکنان شرکت ها، موسسات و سازمانهای خصوصی و دولتی می باشند .البته استفاده از فناوری اطلاعات در آموزش و تربیت نیروی انسانی معمولا برای شرکتها ، کارخانه جات و موسسات با نیروی انسانی زیاد مطرح می شود . )روزنامه دنیای اقتصاد ، ضمیمه ارتباط پویا ، حقیقی احمد رضا (کتابخانه های مجازی__با پیشرفت های حاصل از پیدایش فناوری اطلاعاتی وارتباطی ، کتابخانه ها هم از حالت سنتی نقش خودتغییر داده اند و از وسایل فناوری نوین برای ارائه خدمات استفاده می کنند .و در نتیجه در کنار کتابخانه های سنتی ، نوع جدیدی از کتابخانه به نام کتابخانه مجازی پدید آمد .
ابن کتابخانه های مجازی ، مجموعه ای از اطلاعات را به صورت دیجیتال در اختیار دارند وآنها را سازمان دهی می کنند این اطلاعات شامل کتابها ، مجلات الکترونیکی ، پایگاههای اطلاعاتی ، صفحات وب ، لوح های فشرده و سایر قالب های الکترونیکی می باشد .
کتابخانه های مجازی طیف گسترده ای از منابع اطلاعاتی که به صورت فیزیکی موجود نیستند را فراهم می کنند در حالی که محدود به زمان و مکان ، مقدار نمی باشند).
کنفرانس های مجازی
کنفرانس های مجازی در آموزش مجازی که در آن تعامل دو طرفه از طریق فناوری های جدید )اینترنت ورایانه (و ایجاد یک محیط مجازی فعال در زمان واقعی امکان پذیر است .
که در این محیط ها مباحث به صورت مجازی مطرح می شود .نکته مهم در این نوع آموزشها شرکت فعال فراگیران در بحث وگفت وگو با استادو دیگر فراگیران و همچنین بهره برداری از منابع اطلاعاتی کتابخانه های مجازی و کتب و مجلات دیجیتالی می باشد .
در این کنفرانس ها تعامل استاد با فراگیران بر اساس نیازها وتوانایی ها ی فراگیران خلاصه می شود واستاد به عنوان مشاور و جهت دهنده فراگیر برای نیل به هدف است .
کیفیت آموزش مبتنی بر اینترنت (دروس اینترنتی )
یکی از موضوعات که باید در ورود اینترنت به مراکز آموزشی و استفاده از شبکه ها ی آن مورد توجه قرار گیرد کیفییت برنامه های آن است .بسیاری از برنامه هایی که به وسیله اینترنت وبا عنوان (آموزش مجازی)از سری شرکت های تجاری ارائه می شود چیزی غیر از سو استفاده از افراد ومراکز آموزشی نیست وعلت اصلی آن نیز عدم آشنایی مسولان آموزشی می باشد .علاوه بر این ، دروس و برنامه هایی که درکشور های در حال توسعه ارائه می شود .بیشتر ساخته و پرداخته کشور های پیشرفته می باشد .و این نوع برنامه بدون توجه به فرهنگ و نیاز های این گونه کشورها فاقد اعتبار و کارایی لازم است .
به عنوان مثال ، دانشگاه آنادولد ترکیه با 500000دانشجو که در سال 1998از سوی بانک جهانی به عنوان بزرگترین دانشگاه آموزش از راه دور شناخته شده است .
اخیرا در این دانشگاه برای بالا بردن کیفیت آموزشی اش کلاس های درس خود را از طریق اینترنت بر گزارکرده است ولی با این وجود اعتبار لازم در بین دانشگاهیان پیدا نکرده است و این گونه موارد کیفیت واعتباردروس اینترنتی همواره زیر سوال بوده است در حال حاضر به نظر می رسد که دانشگاه های مجازی قادرنباشند جایگزین دانشگاه های سنتی با کیفیت مطلوب آموزشی ، پژوهشی خدمات اجتماعی باشند اما می توانند به عنوان مکمل مراکز آموزشی و برنامه ها باشند .یکی از عوامل تاثیر گذار بر کیفیت پایین دروس اینترنتی هزینه بسیار بالای آن می باشد و اکثر کشورها در تهیه وسایل و تجهیزات زیر بنایی و هزاران عوامل دیگر مشکل دارند اما به زغم برخی از اساتید و صاحب نظران در این زمینه ایجاد نگرش مثبت در فراگیران
جهت استفاده در پژوهش های علمی و ایجاد دوره ها ی آشنایی با اینترنت می توانند کیفیت چنین آموزش هایی رابالا ببرند .
کاربرد واقعیت مجازی در آموزش
واقعیت مجازی :شکل جدیدی از به تصویر در آوردن اطلاعات و داده ها که در آن تصاویر آنقدر شبیه سازی می شود که به
واقعیت نزدیک بشود یا عین واقعیت شود .از این مدل آموزشی در دوره های پیش دبستانی تا دبیرستان وهمچنین در بخش های صنعتی ، دولتی و ارتش استفاده می شود .
توماس و استوارت 1991 ( )چند نقش را برای واقعیت مجازی در آموزش وپروش ترسیم کرده اند :
1-مکانها و چیز هایی را به دانش آموزان ارئه می دهند که دانش آموزان در دنیای واقعی به آنها دسترسی ندارند .
2- برای نشان دادن اشیا وچیزهایی به کار می روند که بررسی موثر و دقیق آنها مستلزم تغیر مقیاس اندازه و یا زمان است .
3- مکانها ، فضاها و اشیا را بدون تغیر در کیفیت آنها ایجاد می کند .
4- با مردمی که در مکان های دور قرار دارند از طریق باشگاههای جهانی ارتباط و تعامل برقرار می کنند دانش آموزان کشور های گونگون می توانند با همکاری هم در پروژه مورد علاقه خود فعالیت کنند .
5-تعامل با افراد واقعی در فضا های خالی ایجاد شده را امکان پذیر می کند .
6-تعامل با افراد واقعی را به روش های غیر واقع گرایانه میسر می کند .
7-ایجاد ودستکاری داده ها و مفاهیم مجرد به منظور حل آنها با عملیات ریاضی
8-تعامل با مجودات مجازی نظیر نمایند گان اشخاص وچهره های تاریخی که نشان دهنده فلسفه های متفاوت و دیدگاه های مختلف هستند و در یک بحث و گفتگوی شبیه سازی شده شرکت دارند .
برای ساخت واقعیت های مجازی از نرم افزار های سه بعدی استفاده می شود معروف ترین آنها عبارت اند از :
اساسا برای مهندسان معمار تهیهthrough walk virtus – through walk virt – corporation virtusشده اند .این نرم افزار ، یک برنامه انیمشین سازی سه بعدی و تعاملی است که به کاربر اجازه می دهد تا مدلی از هوش حجم دار واقعی را بسازد برای مثال شئ مورد نظر ممکن است کلاس درس با میز، صندلی و سایر چیز های مناسب کلاس باشد موجود می تواند در این دنیای مجازی خلق شده قدم بزند و همان چیزهایی را که در هنگام قدم زدن در دنیای واقعی با آن دنیا رو به رو می شود در این دنیای مجازی تجربه می کند .
سیستم های آموزش مجازی
سیستم های آموزش مجازی می تواند در منزل یا محیط آموزشی استفاده شود :
1-استفاده در منزل :
امروزه بعضی از خانواده ها دارای رایانه بوده و متصل به شبکه هستند در این صورت سیستم می تواند به عنوان یک ابزار موثر در یا دآوری مطالب ، ارتقای سطح یادگیری و تعمیق آن عمل کند از طرفی بر گذاری دوره های آموزشی از راه دور و ضمن خدمت و دوره کمک آموزشی مثل آمادگی برای کنکور و…امکان پذیر می شود .
2-استفاده در محیط آموزشی :
امروزه تمام هنرستان ها ، دبیرستان ها و مراکز آموزش عالی مجهز به سایت رایانه با حداقل 5دستگاه رایانه و امکان ایجاد شبکه و اتصال به اینترنت شده اند در صورت استفاده از محیط آموزشی در جهت کمک به معلم در انتقال مفاهیم به دانش آموزان مطرح می شود)
مشکلات آموزش مجازی
علی رغم اینکه آموزش مجازی محاسن فراوانی دارند اما نظام های آموزشی را دچار مشکلاتی نیز می نمایند .برخی از این مشکلات عبارتند از :
1-نیاز مخاطبان به سواد رایانه ای
2-لزوم وجود استاندارد های خاص برای ارزیابی و برنامه های آموزشی
3-مسئله صدور و اعتبار گواهی نامه
4-متواری کردن آموزش گران
5-آموزش به زبان غیر بومی
6-مسائل مربوط به حق مولف منابع اطلاعاتی
7-نیاز به استفاده از ابزارها و تجهیزات خاص
جهت استفاده از هر سیستم فناوری نوین در امور آموزشی کشور لازم است ابتدا شرایط زیر فراهم شود :
1-ایجاد زیر ساختار های قوی فناوری .
2-توسعه سرمایه گذاری در زمینه فناوری اطلاعات وصنایع مربوط به آن .
3-رعایات مسائل مربوط به قانون حق مولف و پی گردهای قانونی آن .
4-تدوین استاندارد های آموزشی لازم برای ارزیابی آموزشگران و دانشجویان .
5-تدوین دوره های آموزشی مستمر ضمن خدمت برای مسئولان ، پرسنل و اساتید .
6-تجهیز نیروی انسانی مناسب برای راه اندازی و پشتیبانی سیستم های آموزشی ضروری است .
7-سرمایه گذاری و مشارکت دولت و بخش های خصوصی در این زمینه الزامی است .
8-فرهنگ سازی مناسب و تغیییر نگرش سنتی جامعه در امر آموزش باید صورت پذیرد .
9-ارتباطات و هماهنگی بیشتر در سطح بین المللی جهت اعطای گواهی نامه معتبر جهانی الزامی است )
نتیجه گیری
فناوری اطلاعات و ارتباطات و حرکت از جوامع سنتی به جوامع اطلاعاتی تمامی ابعاد ونیازمندی های بشری را تحت تاثیر قرار داده است .روش آموزش نیز تابع چنین تغیر و تحولاتی بوده اند .بهره گیری از آموزش مجازی با استفاده ازروش های جدید موجبات کارایی و اثر بخشی بیش از پیش نظام های آموزشی درجوامع بشری را فراهم می نماید .در کشور ما نیز برنامه ریزی به منظور بهره گیری از چنین روش هایی دراجرای آموزشی اعم از آموزش های مدرسه ای ، حرفه ای وتخصصی ضروری است .استفاده از چنین فنونی امکان افزایش کیفیت و بهره وری آموزشی در کلیه سازمانها را پدید می اورد.
مایل به همکاری در فروش.
بیشترین نفع اموزش مجازی را دانشگاهها میبرند که در هزینه استاد و کادر خدماتی و هزینه های گرم و سرد کردن محیط و غیره صرفه جویی میکند.