فصل اول
آسیب های عضلانی
عضلات معمولاً به دنبال ضربات مستقیم دچار ضایعه می‌شوند و این ضربات اثراتی همچون کبودی و پارگی در عضله به جا می گذارند. به این ترتیب ضایعات و آسیب های عضلانی را به دو گروه کلی پارگی عضله و هماتوم عضله مورد بررسی قرار می دهیم.
پارگی عضله
پارگی عضله به دنبال کشش بیش از حد و یا دراثر ضربه ایجاد میشود.
انواع پارگی عضلانی
پارگی عضلانی به ۲ نوع کلی کامل و ناکامل تقسیم‌بندی میشود:
پارگی کامل عضلانی پارگی تمام تارهای عضلانی ماهیچه می باشد و بعد از اتفاق افتادن چنین آسیبی عضله کوچکترین قدرتی جهت انقباض نخواهد داشت.
در پارگی ناکامل عضله که به دو نوع پارگی خفیف و شدید تقسیم می شوند فقط تعدادی از فیبرهای عضلانی دچار پارگی می شوند.
پارگی های ناکامل از لحاظ مکانی، ۲نقطه را درگیر میکنند یا مرکز عضله و یا رشته‌های در محیط عضله که آنها را به دو نوع پارگی نا کامل مرکزی و محیطی تقسیم می کنیم.
پارگی های مرکزی معمولا دردناک ترند و کبودی همیشه دیده نمیشود، در مقایسه پارگی های محیطی اجازه می دهند که خون ناشی از پارگی عروق به واسطه نیروی جاذبه از محل خود خارج شود و کبودی واضحی را در سطح عضله خواهیم دید حداکثر درد در نقطه کبودی نیست بلکه در محل پارگی می باشد.
فاکتورهایی که در پارگی عضله موثرند:
عضله ای که گرم نشود و قبل از شروع فعالیت نرمش نداشته باشد
عضله ای که قبلا به جهت ضایعه ضعیف شده باشد
عضله ای که در مسیر الیاف خود بافت فیبروز داشته باشد
عضله ای که خسته باشد عضله است و بیش ازحد مورد استفاده قرار گرفته باشد
عضله ای که بیشتر در معرض سرما قرار گرفته باشد و قدرت انقباض و انبساطش کم شده باشد.
علائم و نشانه های پارگی عضله
درد مشخص و واضحی که با حرکت تشدید می شود و با استراحت تخفیف پیدا می کنند.
در پارگی های ناکامل، درد فعالیت را محدود میکنند و در پارگی کامل عضله قادر به فعالیت نیست.
در پارگی های ناکامل گاهی در امتداد مسیر عضله فرورفتگی لمس میشود و در پارگی های کامل نقص و فرورفتگی عمیقی در مسیر عضله قابل لمس است.
تغییر رنگ بصورت کبودی در سطح پوست نیز دیده میشود.
جهت ثبت نام در دوره آموزشی آسیب شناسی ورزشی بر روی تصویر فوق کلیک نمایید
دوره غیر حضوری است و محتوای الکترونیکی در قالب CD یا DVD به آدرستان ارسال می گردد
پس از پایان گواهی و مدرک معتبر دوره آموزشی آسیب شناسی ورزشی با قابلیت ترجمه رسمی دریافت می نمایید
مشاوره رایگان: ۰۲۱۲۸۴۲۸۴ و ۰۹۱۳۰۰۰۱۶۸۸ و ۰۹۳۳۰۰۲۲۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۳۳۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۸۸۲۸۴ و ۰۹۳۳۰۰۹۹۲۸۴
درمان
در مورد انواع مختلف پارگی عضله باید گفت ترمیم در مورد نوع مرکزی طولانی ترین از نوع محیطی است. در مورد پارگی کامل به طورقطع زمان بسیار طولانی تری خواهد بود چرا که همیشه جراحی نیاز است.
زمان لازم برای بهبود کامل در مورد پارگی مرکزی سه هفته و در نوع محیطی یک تا دو هفته می باشد.
اصول درمان در مورد پارگی R-I-C-E می باشد که مخفف کلمات استراحت، یخ، فشار و بالا نگه داشتن می باشد.
در کمک های اولیه هدف باید متوقف کردن خونریزی و محدود کردن تخریب بافتی و درنتیجه کوتاه کردن زمان بهبود باشد و بعد به اصول درمانی پارگی عضله می پردازیم.
هماتوم یک عارضه ناشی از ضربه و پارگی عضله است و به دو نوع کلی زیر ممکن است تشکیل شود:
داخل عضله ای بین عضله ای
به ندرت امکان افزایش فشار در منطقه و وجود خواهد داشت و تورم موقتی خواهد بود و عملکرد عضله به سرعت به شکل طبیعی خود باز میگردد، این در حالی است که در هماتوم داخل عضله جای وسیعی وجود ندارد بلکه محدودیت جا نیز خواهیم داشت و تورم برای بیش از ۴۸ ساعت پایدار خواهد بود که این خود باعث درد و محدودیت حرکت میشود.
افزایش فشار داخل عضله پدیده ای است خطرناک که می تواند پدیده‌ای به نام سندروم کمپارتمان را به وجود آورد که در آن به علت فشار روی عروق و به خصوص عروق شرایین تغذیه کننده خونرسانی به عضو مختل می شود و رنگ عضو سفید شده و همراه با درد شدید می باشد.
چنانچه اقدام درمانی آن انجام نشود منجر به نکروز و سیاه شدن عضو خواهد شد. درمان هماتوم به دو بخش تقسیم میشود:
- درمانی که در ۷۲ ساعت اول در نظر می گیریم که شامل استراحت، سرد کردن موضع، بانداژ فشاری محل ضایعه، بالا نگه داشتن عضو مبتلا و کاهش بارعضو میباشد.
- درمانی که بعد از ۷۲ ساعت در نظر میگیریم که شامل استفاده از بانداژ الاستیک، گرمای موضعی، تمرینات کششی و استاتیک، تمرینات ویژه ورزشکار می باشد.
عوارض آسیب های عضلانی
۱٫تشکیل بافت جوشگاهی ۲٫تشکیل بافت استخوانی در عضله ۳٫تشکیل توده
آسیب های تاندونی
اکثر تاندون‌ها یک غلاف فیبروزی به دور خود دارند که حاوی مایع روان کننده و نرم کننده است. بدن دو تاندون اصلی و بزرگ دارد یکی تاندون آشیل و دیگری تاندون کشکک است که بدلیل این که فاقد پوشش یاغلاف می‌باشند نوع مشکلاتی را که پیدا میکنند با دیگر تاندون ها متفاوت است.
ضایعات و آسیب های تاندونی به مراتب بیشتر از ضایعه دیگر تاندون یعنی پارگی آن، دیده میشود. تاندون تا سن ۳۰ سالگی از مقاومت خوبی برخوردار است. از آن به بعد قدرت ارتجاعی خود را به تدریج از دست میدهند برای جلوگیری از این امر لازم است تمرینات مداوم و برنامه ریزی شده داشته باشیم. به غیر از سن، التهاب تاندون از مقاومت آن می کاهد و نسبت به پارگی مستعد تر می شود. تاندون آشیل علاوه بر مشکلی که قبلاً ذکر شده در ۲ تا ۵ سانتیمتر محل چسبندگی اش به استخوان پاشنه، از خونرسانی ضعیف برخوردار است بنابراین استعداد بیشتری نسبت به ضایعه دارد.
پارگی تاندون
به ۲نوع پارگی کامل و ناکامل تقسیم می شود:
پارگی کامل: معمولاً در تاندون‌هایی اتفاق می‌افتند که دچار دژنرانس شده باشند به خصوص در ورزشکارانی که پس از سالها کناره گیری دوباره به ورزش رو آورده اند. درمان پارگی کامل بعدازاقدامات اولیه معمولاً جراحی و پیوند تاندون و به حرکت درآوردن عضو مبتلا با گچ به مدت ۴ تا ۶ هفته می باشد. این روش در افراد جوان ورزشکار اعمال می شود.
پارگی ناکامل: فقط در قسمتی از رشته های تاندون پارگی ایجاد می شود، علائم به وجود آمده از آن را به التهاب و استفاده بیش از حد ارتباط میدهند نوع ناکامل به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود.
الف) علائم پارگی ناکامل حاد: تورم و گاهی هماتوم به وجود خواهد آمد و ممکن است بلافاصله بعد از آسیب عضله تا حدودی دچار اختلال در کارکرد شود.
ب) علائم پارگی ناکامل: حساسیت موضعی به وضوح وجود دارد گاهی قدری تورم مشاهده میشود. تاندون آشیل از جمله تاندون‌هایی است که دچارهر ۲نوع پارگی ناکامل حاد و مزمن می شود و این احتمال برای تاندون های چون تاندون پاتلا، نزدیک کننده دراز، و وتر عضلات چرخش دهنده ساق نیز می رود.
درمان
درمان آسیب نوع حاد به سرما درمانی، بانداژ فشارنده، استراحت و گاهی استفاده از عصا محدود می شود و حتماً باید با پزشک مشاوره شود چراکه پزشک از گچ یا بانداژ حملیتی جهت تکمیل درمان کمک میگیرد.
درمان آسیب نوع مزمن مشتمل بر ارائه یک برنامه تمرینی منظم می باشد.
از لحاظ کلی ضایعات این منطقه از بدن همانند ضایعات سایر نقاط است و علل ایجاد التهابات و درد و پارگی فرقی با بقیه نقاط ندارد، با این تفاوت که دست از حیث عملکرد خاصی که دارد و ظرافت‌های که در این عضو نهفته است فوق العاده با اهمیت است و می‌بایست در نگهداری و حمایت‌هایی که پس از ضربات ورزشی در آن به وجود می‌آیند حداکثر تلاش و دقت را کرد.
در اینجا چند مورد از آسیب های دست را به طور خلاصه مطرح میکنیم:
انگشت چکشی: به دنبال ضایعه در اکستانسور راست کننده بند انگشت که در محل چسبیدن به آخرین قسمت انگشت، رخ میدهد. درواقع قسمت اعظم تاندون که به آخرین بند استخوان می چسبند میتواند به دنبال ضربه آسیب دیده و قسمتی از استخوان زیرش را با خود بکند که در این حالت انگشت در قسمت آخر خود افتادگی نشان می دهد و قادر به صاف شدن نیست.
ضایعات لیگامان (رباط) انگشتان:
از آسیب‌های ورزشی شایع به خصوص در مورد ورزشکاران رشته والیبال، بسکتبال، هندبال و راگبی می باشد. به عنوان مثال یک توپ والیبال که با سرعت زیاد بعد از آبشار اسپک از تور عبور می‌کند چنانچه به نوک انگشتان دفاع برخورد کند آن را در مسیری که تا بحال انگشت حرکت نکرده برمی‌گرداند و به این شکل ضایعاتی بر لیگامان وارد می آورد که با درد و حساسیت شدید همراه خواهد بود.
فصل دوم
آشنایی با کبودی، خون مردگی، کوفتگی و شکستگی
شکستگی:
ضربات وارده به استخوان که باعث به هم خوردن تداوم تیغه های استخوانی گردد شکستگی گویند. استخوان به انواع پهن و دراز وجود دارد. استخوانهای دراز مانند استخوان ران و استخوان پهن مانند استخوان های جمجمه می باشد.
انواع شکستگی
الف) شکستگی ساده: به شکل یک خط راست و مایل در مسیر استخوان دیده می شود. نام دیگر این شکستگی، شکستگی بسته نام دارد. به شرط آنکه با محیط خارج تماس نداشته باشند یا به عبارتی زخمی در سطح شکستگی وجود نداشته باشد که استخوان را با پوست در تماس قرار دهد.
ب) شکستگی ترکه ای: این نوع شکستگی را به سبب خاصیتی که در زیر ذکر خواهیم کرد بیشتر در استخوانهای نرم اطفال می بینیم و آن عبارت است از شکستگی که خط شکستگی یکی از سطوح کورتکس را قطع کرده و سطح دیگر کورتکس درگیر نمیشود.
ج) شکستگی مرکب یا شکستگی باز: علت این نامگذاری تماس خط شکستگی و استخوان با فضای آزاد سطح پوست می باشد. در واقع ضربه ای که قادر به شکستگی استخوان گردیده است در سطح پوست نیز زخمی را ایجاد کرده که حفره شکستگی به راحتی با سطح پوست در تماس است.
د) شکستگی چند تکه ای: شکستگی که در آن قطعات شکسته بیش از ۲قطعه بزرگ و چند قطعه کوچک باشند، در این حالت استخوان خرد شده است.
شکستگی ناشی از استرس به علت آسیب‌ها و ضربه های متوالی ایجاد می شود. به عنوان مثال یک دونده ماراتون، یک سرباز که دایما در حال رژه می باشد. این شکستگی به طور عمده در اندام تحتانی بوده، بیشتر از همه متاتارس سوم و دوم را در بر میگیرد. انتهای تحتانی فیبولا و تیبیا در یک سوم انتهایی نزدیک قوزک از مکان های شایع دیگر است. البته در هر قسمتی از بدن این شکستگی دیده می شود. پدیده التیام و بهبود شکستگی در واقع از اولین ثانیه های شکستگی با پارگی عروق اطراف شکستگی و خونریزی به وجود می آید. استخوانهایی که تغذیه خونی خود را از دست داده اند جدا و نکروز میشود و سلول‌های سطحی پریوسیت شروع به تزاید می کنند و تولید یک بافت فعال میکنند. همزمان سلول های مغز استخوان نیز شروع به فعالیت کرده مجموعه این بافتها بر روی هم تشکیل یک کانال استخوانی را میدهند که برروی قطعه شکسته پل میزنند و سپس کندروبلاست و استیوبلاست ها باعث بلوغ و رسیدن این پل استخوانی می شوند.
زمان جوش خوردن به خصوص برای ورزشکاران حرفه ای لازم است که زمان دقیق جوش خوردن را پیشگویی کرد، مهمترین عوامل:
- سن بیمار است، هرچه پایین تر باشد زمان جوش خوردن کوتاهتر است.
- نوع استخوان، استخوان های بلند مانند ران زمان بیشتری لازم دارند تا به استحکام موثر برسند.
- جریان خون، بدیهی است هرچه میزان جریان خون رسیده به بافت شکسته بیشتر باشد سرعت التیام سریعتر است.
- بی‌حرکتی، حرکت یکی از قطعات شکسته یا حرکات بین قطعات باعث تاخی ترمیم و جوش نخوردن می شودشکستگی ناشی از فشار های ناشی از فشار به طور عمده در استخوانهای انگشتان پا بیشتر دوم و سوم نازک نی و درشت نیز دیده خواهد شد.
برخورد با فرد مصدوم در هنگام شکستگی
ابتدا علائم شکستگی همانند کبودی، هماتوم، درد و حساسیت موضعی شک ما را بر می انگیزد سپس عدم کارایی عضو مزبور مثلا اینکه فرد با پای شکسته تقریبا نمی تواند پای خود را روی زمین بگذارند و روی آن تکیه کنند. چنانچه درمحل شکستگی زخمی وجود داشته باشد لازم است که دقت شود. بهترین محلول برای شستشو همان آب و یا آب و صابون می باشد. در صورت در دسترس بودن سرم فیزیولوژی استفاده شود، بعد روی زخم را با باند و گاز استریل می‌بندیم. از حرکات اضافه در مورد عضو مسدوم جدا خودداری شود و چنانچه عضو خونریزی هم داشته باشد آن را در خلاف جهت جاذبه نگه میداریم و پس از به عمل آمدن اقدامات اولیه به بیمارستان ارجاع می‌دهیم.
آشنایی با کوفتگی
کوفتگی و احساس دردی که بعد از فعالیت های سنگین در عضله احساس میشود به علت تجمع اسید لاکتیک در موضع می باشد که خود ناشی از گلیکولیز بی هوازی سلولی می باشد. هماتوم به کیسه خونی اطلاق میشود که به دنبال ضربه، یکی از شرایین زیر جلدی و داخل عضله پاره شده و خونریزی ناشی از آن در فضای مابین مجاورت شرایط تجمع پیدا کند.
کبودی و هماتوم
متعاقب ضربه وارد شده به بدن برای مثال ضربات مشت یا بازداشتن حریف با دست در فوتبال و ضربات چوب هاکی روی یخ بسته به ضخامت پوست، سن و شرایط مختلف دیگر مانند معمولا تغییر رنگی در پوست حادث میشود که به رنگ قرمز وبنفش در خواهد آمد و از آن تحت عنوان کبودی یاد میکنند. پوست پس از ضربه در دو تا سه روز اول آبی رنگ است، از سوم تا ششم سبزرنگ و بعد از آن تا روز دوازدهم زرد رنگ است، تقریبا از روز هفدهم از بین میرود. در مورد هماتوم روند اصلی همین است با این تفاوت که در هماتوم معمولا یکی از شرایین بدنی پاره می شود و در زیر پوست یا حتی اعضای داخلی تر برای مثال بین دو عضله در عمق خونریزی می‌کند. هماتوم در نسوج نرم و عموما عضله ایجاد میشود. برحسب تجمع خون در فضای عضله و یا خارج آن هماتوم را به دو دسته کلی هماتوم داخل عضله و هماتوم بین عضله تقسیم بندی می کنیم.
فصل سوم
آشنایی با دررفتگی و کشیدگی
زمانی که صحبت از دررفتگی میشود همواره نام مفصل تداعی میگردد، چرا که دررفتگی ها در سطوح مفصلی اتفاق می افتد و آن عبارت است از عدم تقابل مفصلی بعد از آسیب وارده. دررفتگی به دو نوع کامل و ناقص تقسیم می شود، نوع کامل دررفتگی به حالتی اطلاق می شود که سطوح مفصلی هیچ سطح مشترکی با هم نداشته باشند و هنگامی که سطوح مفصلی جابجایی داشته باشند و سطح مشترکی هم داشته باشند دررفتگی از نوع ناقص خواهد بود.
مفاصلی که بیشتر دچار ضایعه می شوند عبارتند از: شانه، ران، آرنج و مچ پا، مفاصل انگشتان. دررفتگی همیشه با درجاتی از آسیب لیگامان های محافظ و کپسول مفصلی همراه است. معمولاً کپسول و یا لیگامان پاره می شوند و در نتیجه انتهای مفصلی یکی از استخوان ها از محل پارگی بیرون میزند. در مورد تشخیص دررفتگی در اکثر موارد تظاهرات آنچنان برجسته و نمایان است که جای شک نمی گذارند.
طبیعی است که عوارض در رفتگی تا حدود زیادی شبیه عوارض شکستگی باشد به خصوص شکستگی های اطراف مفصل. در زیر عوارض در رفتگی ها را نام میبریم:
- عفونت (به خصوص بعد از دررفتگی باز)
- ضایعات نسوج نرم ( شرایین و اعصاب)
- نکروز یکی از انتهاهای مفصلی استخوان در اثر آسیب عروق مشروب کننده آن
- بی ثباتی دائمی مفصل که منجر به دررفتگی مکرر می شود( به خصوص درمورد مفصل مچ پا این مسئله بسیار دیده می شود)
- خوشکی مفصل ناشی از چسبندگی داخل مفصل یا دور فصل
- آرتروز ناشی از آسیب غضروف مفصلی یا عدم تطابق دائمی سطوح مفصل
درمان
درمان در رفتگی جا انداختن آن می باشد و بلافاصله پس از دوره نقاهت باید مفصل را به حرکت وا داشت. در سه مورد است که مفصل نیازمند استراحت بیشتری می باشد.
الف) پارگی لیگامان هایی که مسئول تحکیم مفصل هستند.
ب) استخوان سازی بعد از ضربه داخل ماهیچه
ج) درد شدید
فشار وارد بر رباط های مفصل اگر بیش از حد تحمل آنها باشد موجب پیچ خوردن و رگ به رگ شدن میشود. در صورتی که ضربه خفیف باشد و فقط باعث کش آمدن رباط ها و پارگی مختصر آنها شود پیچ خوردگی و اگر فشار شدید باشد و باعث پارگی رباطها شود ولی منجر به دررفتگی نگردد، رگ به رگ شدن نامیده می شود.
له ییدگی مفصل به حالتی اطلاق میشود که آسیب تمام اجزا و عناصر تشکیل دهنده یک مفصل را تحت الشعاع قرار می دهد. شما به کررات این مسئله را در مچ پا مشاهده کرده اید. شخص هنگام پایین آمدن از پله و ارتفاع دچار چرخش پنجه به سمت داخل و پایین میشود و درنتیجه لیگامانهای مچ پا کشیده شده و مچ پا پیچ می‌خورد. در چنین حالتی آسیب حاد بوده و چنانچه شرایطی را داشته باشیم که آنها را مستقیماً نگاه کنیم، پارگی ها و کبودی هایی در سطح آنها مشهود است. کشیدگی و پیچ خوردگی ها گاه به شکل مزمن بروز پیدا می کنند، در چنین حالتی با میکروسکوپ می بایست تغییرات آسیب را مشاهده کرد.
شایعترین دررفتگی در بدن در مفصل شانه اتفاق می‌افتد که معمولاً از نوع قدامی نیز می باشد. عدم حرکت دادن عضو مبتلا به همراه عدم تقارن و از بین رفتن گردی طبیعی در موضع شانه از علائم این دررفتگی می باشد.
در رفتگی در مفصل اخرمی- چنبری به دنبال زمین خوردن روی شانه پدید می آید و شدت ضایعه بسته به شدت سه لیگامان نگه دارنده مفصل خواهد داشت. اگر هر ۳ لیگامان پاره باشد با یک دررفتگی کامل مواجه هستیم.
دررفتگی جناغی-چنبری یک دررفتگی ناشایع است و کمتر دیده میشود. از عوارض این دررفتگی فشار بر روی عروقی است که از پشت این محل میگذرند. این نوع دررفتگی می بایستی خلفی بوده و با شکستگی دنده های بالایی توام است و در این حالت نای و ورید بی نام تحت فشار قرار می گیرند.
دررفتگی آرنج از آسیب‌های ناشایع دیگر است که معمولا با شکستگی و آسیب شدید نسج نرم اطراف همراه است. علت شایع این حادثه زمین خوردن بر روی دست است که حایل بدن قرار میگیرد. دررفتگی در مچ دست نادر بوده و در اکثر موارد دررفتگی استخوان هلالی می باشد.
دررفتگی های اندام تحتانی کمتر از اندام فوقانی دیده می‌شوند و علت آن استحکام بیشتر این مفصلها می باشد.دررفتگی که شاید در زمین ورزش بیشتر با آن برخورد کنیم، در رفتگی استخوان کشکک می باشد و عمدتا فوتبالیست ها به این آسیب مبتلا می‌گردند.
هنگامی که زانو خم شده و عضله چهارسر در انقباض قرار میگیرد یک ضربه قادر است که کشکک را از جای خود خارج کند. البته تغییر جهت حرکت پا به طوری که پا ناگهان صاف شود یکی دیگر از مکانیسم های ابتلا می باشد. در ظاهر تورم و تغییر شکل در زانو داریم و کشکک در کناره بیرونی زانو قرار میگیرد.
آسیب های زانو کمتر از دررفتگی می باشند چرا که این مفصل توسط لیگامان ها و رباطهای بسیار قوی و متعددی حفظ میشود. اما تعداد این عناصر خود باعث آسیب‌های متعددی دراین ناحیه میشود.
از جمله این ضایعات پارگی مینیسک ها در هنگام اعمال یک نیروی پیچشی در حال خم و نیم خم میباشد. پارگی مینیسک داخلی به علت سطح چسبندگی بیشتر از مینیسک خارجی دیده میشود.
علائم پارگی مینیسک خالی شدن، قفل شدن، درد و تورم است. علائم در هر دو مینیسک تقریبا یکسان است و فقط محل درد است که تفاوت می کند. فقط به علت بزرگی کندیل داخلی ران و چسبندگی مینیسک داخلی علائم در این آسیب واضح تر از نوع دیگر است.
آسیب دیگر زانو آسیب لیگامان های داخلی و خارجی است. در آسیب لیگامانی خارجی که ناشی از اداکشن درشت نی روی ران می باشد معمولا در سر استخوان نازک نی دچار آسیب میشود و گاه همراه با پارگی قسمتی از استخوان با آن برداشته میشود. در آسیب لیگامان داخلی که ناشی از ابداکشن درشت نی روی ران میباشد حساس ترین نقطه در مسیر لیگامان داخلی و معمولا انتهای فوقانی آن روی ران مکان آسیب دیده را نشان میدهد.
آسیب لیگامانهای متقاطع شایع میباشد. آسیب لیگامان قدامی در اثر ضربه وقتی حادث می شود که انتهای فوقانی درشت نی نسبت به ران جلو رانده شود و لیگامان خلفی درست با مکانیسم عکس این مکانیسم دچار ضایعه میشود.
فصل چهارم
مراقبت های کلی در رابطه با آسیب های متداول در ورزش
چنانچه فردی در زمین ورزش مصدومیت یا مشکلی پیدا کرد که نیاز به فعالیت های پزشکی داشته باشد دیگر ورزشکاران یا مسئولین تیم و پزشکیاران باید بدانند چگونه اقدامات لازمه را در ثانیه‌های اول و حتی ساعتهای اول به طور دقیق و صحیح انجام دهند که کمترین ضرر را برای فرد مصدوم داشته باشد. گاهی این اعمال باعث نجات جان مصدوم میشود.
اولین موردی که هر شخص در رابطه با ورزش باید بداند عملیات احیاء بیمار می باشد.
احیاء
مرگ ناگهانی یکی از ضایعات ورزش در هر سنی لست که البته فقط منحصر به ورزشکاران نمی باشد و یک فرد عادی هم میتواند مبتلا به آن شود. مرگ ناگهانی یک پدیده بسیار نادر است. مرگ ناگهانی یک مرگ غیرمنتظره و بدون ارتباط با ضربه و بیماری است که در مدت یک ساعت پس از بروز علائم به وقوع بپیوندد.
شایعترین علت مرگ ناگهانی قلبی می باشد که عموما مربوط به اختلالات ریتم قلب به صورت “تاکی آریتمی” می باشد. مطالعات آماری نشان داده اند که مرگ های ناگهانی بین سنین ۲۰ تا ۶۰ سالگی بیشتر دیده می شوند، ولی افرادی که ورزش های سخت و تمرینات سنگین دارند در سنین پایین‌تری مبتلا می‌شوند.
شاید ما کمتر به این مورد برخورد کنیم که فردی به دنبال ایست قلبی در زمین ورزش از پای درآید ولی آگاهی از علائم ایست قلبی و مدنظر داشتن آن به ما کمک خواهد کرد که فردی را از مرگ برهانیم.
مرگ هایی که به علت ایست قلبی اتفاق می افتد معمولا به علت فشار بیش از حد روی قلب و کار بالای این عضو حادث می گردد. فعالیت ورزشی در هنگام بیماری و تب از مواردی است که کار قلب را بیش از حد قابل تحمل می کند و گاه باعث ایست قلبی میشود. ورزش کردن و فعالیت هنگامی که به عنوان مثال شکلات، آدامس و آبنبات داخل دهان هست بسیار خطرناک بوده و با ورود این جسم به داخل نای راه تنفسی بسته شده و خفگی حادث می گردد.
قبل از شروع فعالیت بعد از دوره نقاهت کنترل نبض و درجه حرارت بدن معیار بسیار خوبی برای شروع تمرینات است. احیاء قلبی ریوی روندی است که طی آن سعی می شود قلب از کار افتاده یا تنفس قطع شده را به موقعیت قبلی خود باز گرداند.
کلیه دست اندرکاران امور ورزشی باید به خوبی به این مهارت آشنایی داشته باشند، چراکه چنین حالتی بسیار حیاتی بوده و ما فقط زمان بسیار اندکی در حدود چهار دقیقه فرصت داریم که تمامی اطلاعات خود را به شکل عملی روی مصدوم پیاده کنیم.
اولین اقدام در هر فردی با ایست قلبی تنفسی، باز نگه داشتن راه هوایی می باشد. سپس باید نبض بیمار را کنترل کرد. بهترین نبض برای کنترل نبض کاروتید می باشد. در صورتی که نبض موجود نباشد شروع به ماساژ قلبی می کنیم، به ازای هر ۵ ماساژ یک تنفس در اقدام دو نفره و به ازای هر ۱۵ ماساژ ۲ تنفس در اقدام یک نفره به عمل می آوریم.
ضایعات نسج نرم
به دنبال یک ضربه و آسیب به بافت‌های نرم مانند عضله، پارگی عروق و در نتیجه خونریزی بافتی اتفاق می‌افتد. خونریزی به دنبال خود تورم را در بر خواهد داشت که باعث بالا رفتن فشار در بافت و تحریک حساسیت میشود.
نمودار فوق خلاصه ای از مجموعه وقایع بعد از ضربه در بافت می باشد. برای درمان ضایعه نسج نرم هر چه سریعتر باید این چرخه را قطع کنیم.
یکی از روش‌های درمانی به کارگیری از عامل سرمازا مانند یخ و جلوگیری از خونریزی و تورم و در نتیجه درد می باشد.
به خاطر سپردن این مسئله که یخ و آب را مستقیما روی زخم نمی توان گذاشت دارای اهمیت است. زمان استفاده از یخ و ژلهای سرمازا قانون خاص ندارد. ولی معیارهای عملی وجود دارد که تا حدودی کمک کننده می باشند. به عنوان مثال زمان به کارگیری سرما در مفصل مچ پا و زانو حداقل سی دقیقه و برای آسیب ران حداقل ۴۵ دقیقه می باشد و معیار عملی برای برداشتن کیسه یخ به آبی رنگ شدن پوست سفید و سیاه شدن پوست تیره پوستان است. یخ و سرما باید به مدت زمان مناسب استفاده کردند و در غیر این صورت تاثیری نخواهند داشت.
فواصل زمانی بین استفاده از ژل ها و کیسه‌های سرمازا (یخ) حدودا یک تا دو ساعت می باشد، چنانچه ضایعه‌ای در خلال سرما درمانی بروز کند باید صبر کنیم تا به حالت طبیعی باز گشته و مجدداً درمان را آغاز کنیم.
به طور خلاصه استفاده از کیسه یخ ۳۰ تا ۴۵ دقیقه به فواصل هر یک تا دو ساعت برای حداقل زمان ۶ ساعت و طول دوره سرما درمانی ۷۲ ساعت بعد از آسیب می باشد.
مهمترین نکته در سرما درمانی این است که برای افراد با نارسایی قلبی به هیچ وجه این روش درمان توصیه نمی شود.
نوعی دیگر از ترمیم آسیب نسج نرم سرما و گرما درمانی همراه با هم می باشد. در این روش به طور توأم ۴ بار در روز به مدت ۱۰ دقیقه این عمل را انجام می‌دهیم.
در تسریع روند بهبود آسیب نسج نرم بانداژ کشی یکی از وسایل می باشد که با هدف ایجاد فشار متقابل در برابر خونریزی به کار گرفته می شود.
بالا نگه داشتن عضو به منظور مقابله با فشار زمین و بازگشت خون از عضو مورد نظر جهت کاهش تورم یکی از راه‌های دیگر درمان است.
استفاده از گرما به عنوان یک تدبیر درمانی از ۷۲ ساعت بعد از آسیب شروع می شود چرا که قبل از آن با متسع کردن عروق خونریزی را بیشتر می کند و مانع انعقاد می گردد.
ضایعات نسوج سخت
در مواردی که صدمه استخوانی وجود دارد و احتمال شکستگی میرود، در برخورد اول عضو ضایعه دیده را توسط آتل بی حرکت میکنیم و از حرکات بی مورد و اضافه جلوگیری خواهیم کرد. این کار به روش های متفاوتی صورت میگیرد، به عنوان مثال برای بی حرکت کردن یک انگشت آنرا به انگشت کناری ثابت می کنیم. برای بی حرکت کردن دست از بانداژ اسلینگ کمک میگیریم.
پانسمان ها و پوشش ها
با هرگونه زخم در محیط ورزش باید برخورد جدی شود. پانسمان و ضدعفونی کردن به عنوان یک اصل درمانی بوده و بهترین ماده ضدعفونی کننده سرم فیزیولوژی و در صورت موجود نبودن آب و صابون جایگزین مناسب می باشد.
برای پیشگیری از بیماری‌های احتمالی ناشی از زخم لازم است که ورزشکار در مقابل بیماری هایی از قبیل کزاز ایمن شود.
در هنگام پانسمان زخم چند نکته بهداشتی باید رعایت شود:
اولا زخم را از قسمت داخل به خارج به صورت دایره های متحد المرکز ضدعفونی میکنیم.
دوما جسم خارجی موجود در زخم را حتما خارج میکنیم.
سوما نسوج مرده را از زخم جدا میکنیم تا سطح تماس نسوج زنده بیشتر شده و زودتر ترمیم شود.
رابعا زخم و لبه های آن را تحت فشار قرار نمیدهیم چرا که باعث کاهش جریان خون شده و موجبات نکروز زخم فراهم میشود.
در مواردی که تاول در کار باشد فقط تخلیه مایع آن کفایت می‌کند و از برداشتن پوست طاول جدا خودداری میکنیم چرا که خود یک پانسمان طبیعی محسوب می شود.
