تاریخچه حمل و نقل به مناسبت این روز
حمل و نقل و ارتباطات در مناسبات اجتماعي و اقتصادي جهان امروز نقش و جايگاه ويژه‌اي دارد و ((چرخ)) به عنوان نماد و سمبل حمل و نقل نوين ، در ايجاد تمدني كه از آن با نام تمدن قرن بيستم ياد مي‌شود بيشترين سهم را داشته و ياريگر انسان در پي‌ريزي مدنيت و شهر نشيني و گذر از دوران سراسر تحول انقلاب صنعتي بوده است.
بررسي تاريخ تمدنهاي بزرگ حكايت از آن دارد كه در قرون و اعصار گذشته. برخورداري از شبكه حمل و نقل كارآمد، يكي از عوامل زمينه‌ساز توفيق تمدن‌ها در عرصه توليد و بازرگاني داخلي و خارجي بوده و تمدن باستاني و پرافتخار ايران نيز، بخشي از موقعيت و اقتدار تاريخي خود را مديون موقعيت جغرافيايي خاص و نظام توانمند و انعطاف‌پذير حمل و نقل و ارتباطات بوده است.
به دنبال وقوع انقلاب صنعتي ، زوال تدريجي و متروك شدن جاده ابريشم باعث قطع ارتباط ميان تمدن باستاني ايران با جهاني شد كه يمن نوزايي سياسي، اجتماعي و اقتصادي. سوار بر مركب راهوار فن‌آوري ، جاده پيشرفت، ترقي و توسعه را با سرعتي سرسام‌آور مي‌پيمود. برخورداري از منابع و سرمايه‌هاي خدادادي و از جمله منابع غني نفت و گاز، باعث شد در طول يكي دو قرن اخير با شدت گرفتن روند تحولات اقتصادي اجتماعي جهان. شكاف ميان اقتصاد كشور ما و اقتصاد جهاني روز بروز وسعت يابد و اقتصاد ملي ما به اقتصادي كاملاً وابسته به منابع فنا‌پذير نفت و گاز بدل شود.
با پيروزي انقلاب شكوهمند اسلامي و قطع يكايك حلقه‌هاي وابستگي، تلاش براي يافتن منابع درآمدي جديد آغاز شد و در ساليان اخير و بويژه در پي آشفتگي بازارهاي جهاني نفت و سقوط دور از انتظار قيمت اين فراورده در سالهاي 1376 تا 1378 شمسي. بخش حمل و نقل به عنوان بخشي درآمدزا مورد توجه برنامه ريزان اقتصادي كشور قرار گرفت . امروز كارشناسان اقتصادي كشور به اتفاق براين نكته اذعان دارند كه صنعت حمل و نقل ،صنعتي بالقوه توانمند است كه به مدد مديريت صحيح و درايت اقتصادي ،قادر است به عنوان يكي از منابع درآمدي جايگزين درآمد نفت ، در اقتصاد كشور ايفاي نقش نمايد.
در اين ميان واقعيت آن است كه صنعت حمل ونقل در مفهوم امروزين آن ، مقوله تازه و بديعي در كشور ايران است . شيوه هاي صنعتي حمل ونقل در اوايل قرن بيستم به كشور ما راه يافتند و همانند هرنقطه ديگر از جهان در اندك زماني ، دگرگونيهاي توفنده اي در ابعاد مختلف اقتصادي ،اجتماعي و سياسي ايجاد كردند.
در تاريخ تحولات اين صنعت در كشورمان ، روزها و ايام سرنوشت سازي بوده اند كه نقشي تعيين كننده در شكل گيري و انسجام شبكه حمل ونقل كشور داشته اند . 26 آذر سال 1362 در زمره چنين ايامي است . 26 آذرماه هرسال ، يادآور صدور فرمان امام راحل ((ره )) در سال 1362 در زمينه اعزام كاميونها به بنادر جنوبي براي تخليه كالاهاي وارداتي از مبادي دريايي كشور است . براي درك بهتر زمينه هاي صدور اين فرمان ، بررسي اوضاع و شرايط اجتماعي و اقتصادي كشور در آن ايام ضروري است .
ايجاد تنگنا و محدوديت در نظام ترابري كشور ، يكي از تبعات اقتصادي جنگ تحميلي بود . به لحاظ موقعيت ويژه جغرافيايي و دسترسي گسترده ايران به آبهاي آزاد، بيشترين مبادلات تجاري كشور همواره از طريق بنادر جنوبي صورت مي‌گرفته است و با بروز جنگ، مشكلات و محدوديتهاي فراواني در گلوگاههاي اصلي كشور رخ نمود، به ترتيبي كه از مجموع بنادر فعال پنجگانه آبادان ، خرمشهر، بندر امام، بوشهر و بندرعباس، بنادر آبادان و خرمشهر به كلي از صحنه حمل و نقل حذف شدند و بندر امام نيز به دليل نزديكي به مناطق جنگي به حالت نيمه تعطيل درآمد.
از سوي ديگر به علت نيازهاي فزاينده ناشي از ضرورتهاي جنگ و افزايش جمعيت، ميزان واردات كالاهاي اساسي از طريق بنادر افزايش يافته بود. و تعداد كثير كشتيهاي در انتظار تخليه در بنادر، نگرانيهاي فراواني در زمينه بروز بحران ناشي از اتمام ذخيره كالاهاي اساسي در شهرها و جبهه‌هاي جنگ، فساد محمولات غذائي كشتيهاي در انتظار تخليه، تهديد كشتيهاي منتظر تخليه از سوي هواپيماها و توپخانه دشمن و شمول دموراژها و بيمه‌هاي جنگي سنگين و كمر‌شكن به كشتيهاي منتظر ايجاد كرده بود.
براي مقابله با اين معضل ستادي متشكل از برخي دستگاههاي اجرايي، با مسئوليت معاونت وقت حمل و نقل وزارت راه و ترابري ، به عنوان يكي از شاخه‌هاي ستاد بسيج اقتصادي تشكيل شد و با اتخاذ تدابيري از جمله هماهنگي با دستگاههاي ذيربط و نيز تأمين و توزيع لاستيك و قطعات يدكي و روغن موتور و ديگر خدمات مورد نياز كاميونداران موقعيتهايي در زمينه جلب و جذب آنان به سمت مبادي ورودي حاصل شد، اما از آنجا كه ميزان كالاهاي وارداتي، بسيار بيشتر از توان پذيرش و بارگيري ناوگان حمل و نقل در آن مقطع بود مشكل نوبتهاي طولاني براي تخليه كشتيها كماكان ادامه يافت و در آذر ماه سال 1362. تعداد كشتيهاي منتظر تخليه به حدود 100 فروند رسيد.
با اوج گرفتن بحران گزارشاتي در زمينه وجود كالاهاي اساسي و مورد نياز كشور در بنادر جنوبي و محدوديت شديد در زمينه حمل و نقل و انتقال آنها به شهرها و مناطق جنگي، از سوي مقامات وزارت راه و ترابري و وزارت بازرگاني، به حضرت امام
( ره) ارائه شد و رهبر كبير انقلاب اسلامي نيز در سخنراني خود در روز 26 آذر ماه 1362، با انفاس قدسيه خويش، ضمن اطمينان دادن به مردم در زمينه وجود مايحتاج عمومي به مقدار مورد نياز در بنادر جنوب، كاميونداران كشور را به مشاركت در تخليه هرچه سريعتر بنادر فراخواندند.
در پي صدور فرمان تاريخي امام راحل( ره) كاميونداران ، رانندگان و مؤسسات و انجمنهاي صنفي، آمادگي خود را براي مشاركت در بسيج تخليه بنادر اعلام كردند و معاونت حمل و نقل وزارت راه و ترابري نيز با ايجاد ستاد تخليه كالا از مبادي ورودي مديريت مؤثري را در زمينه هماهنگي دستگاهها و نهادهاي ذيربط براي برنامه‌ريزي پهلو‌گيري كشتيها، تأمين و بكارگيري تجهيزات و عوامل تخليه و بارگيري در اسكله‌ها ، افزايش ساعات كار گمركات و بناد رو ارائه خدمات مورد نياز، به عمل آورد و در نهايت به درايت حضرت امام ( ره) و فداكاراي، ايثار و تلاش شبانه‌روزي دست‌اندركاران حمل و نقل، مشكل تجمع كالاهاي وارداتي و نوبتهاي طولاني تخليه كشتيها در بنادر كشور حل شد.
14 سال پس از زمان صدور فرمان امام راحل ( ره) در سال 1376 به پيشنهاد وزارت راه و ترابري و براي آگاه‌سازي هرچه‌بيشتر رجامعه با نقش و جايگاه بخش حمل و نقل، روز 26 آذر ماه، از سوي شوراي فرهنگ عمومي كشور به عنوان روز حمل و نقل شناخته شد .
اين روز روز قدرداني از خدمات رانندگان و ساير دست‌اندركاران و شاغلان بخش حمل و نقل كشور و فرصتي مناسب براي بازنگري نيازها و مشكلات اين بخش است.
