درباره ي رشته MBA

دپارتمان آموزش مجازی شرکت جهت علاقه مندان به این دوره ی آموزشی توضیحاتی در این رابطه ارائه داده است. جهت ثبت نام در این دوره کوتاه مدت آموزشی و دریافت گواهینامه آموزشی معتبر در این زمینه به قسمت ( ثبت نام دوره ) مراجعه فرمائید. ( در نظر داشته باشيد احتمال دارد بر طبق نظر استاد مربوطه سرفصل ها  و يا محتواي دوره ها با آنچه در اين صفحه به صورت كلي شرح داده شده است متفاوت باشد.)
مقدمه
توسعه بر مبنای هر کدام از الگو های موجود، بدون توجه و در اختیار گرفتن یک فرآیند برنامه ریزی شده و مدیریت شده امری محال و غیر ممکن است.
بهینه سازی استانداردهای زندگی در جامعه و کار در سازمان مستلزم بهبود و ارتقاء کیفیت مدیریت در سازمان های اقتصادی و اجتماعی است. و برای رسیدن به چنین موقعیتی ناچار از بهینه سازی و اصلاح ساختار بینشی، دانشی و عملی در مقوله مدیریت هستیم تا بتوانیم بهره وری را افزایش دهیم و از ظرفیت ها، فرصت ها و امکانات موجود کالا و خدمات بیشتری را تولید نماییم و موقعیت های اقتصادی بیشتر و بهتری را برای کشور یا سازمان خود فراهم سازیم.
الگوی توسعه بر مبنای دانایی محوری در سال های اخیر به عنوان الگوی برتر دنیا شناخته شده است و بیشتر کشورها سعی می کنند با شناسایی این الگو آن را  پیاده سازی کنند. آنچه که در مدیریت کلان یک کشور و یا سازمان نسبت به مقوله دانایی محوری بیش از هر چیز خودنمایی می کند توانایی به کار گیری و بهره وری از دانش به عنوان اصلی ترین سرمایه ملی و سازمانی است. با رسیدن به این بینش با مقوله جدیدی به نام مدیریت دانش مواجه خواهیم بود با توجه به رسالت اصلی سازمان ها که بر مبنای توسعه کسب و کار و توسعه اقتصادی است مدیران ارشد سازمان ها وظیفه دارند میان دو مقوله مدیریت دانش سازمان و اقتصاد رابطه مناسبی را پیدا کنند. به عبارت بهتر مدیران باید بتوانند با دارایی های موجود خود بهترین راه حل های ممکن که منجر به موفقیت های اقتصادی می شود را پیدا کنند و در بازار رقابتی از حداقل فرصت ها، حداکثر موفقیت ها را بسازند.
نگاه كلي به رشته MBA
رسیدن به چنین جایگاهی نیاز به در اختیار داشتن مدیرانی آینده نگر، دقیق و کاردان، برنامه ریز و فرصت شناس و شجاع دارد. رشته MBA به عنوان یک رشته عام می تواند زمینه ای را برای پرورش چنین روحیه و نگرشی را در افراد با تخصص های پایه ای مختلف فراهم آورد و آنها را برای مدیریت تخصصی با شاخصهای ذکر شده آماده سازد.
متاسفانه در کشور ما به علت جو مدرک گرایی هنوز دیدگاه روشنی نسبت به خیلی از رشته های مقطع کارشناسی وجود ندارد و بسیاری از افراد پس صرفاً به دلایلی غیر از علاقه شخصی وارد رشته تحصیلی خود می شوند اما این فرهنگ را حداقل در مقطع کارشناسی ارشد می توان تغییر داد و با ایجاد شناخت درست در افراد به انها فرصت داد رشته مورد علاقه و کارایی را دنبال کنند.
MBA هم جزو آن دسته رشته هایی است که علی رغم حدود 11 سال از عمر تدریس آن در ایران هنوز به طور کامل شناخته نشده است و اکثر افراد بدون داشتن اطلاعات کافی و آگاهی از توانایی های خود وقت خود را صرف شرکت در کنکور این رشته می کنند اما نتیجه مطلوب را حاصل نمی کنند. ما در این مقاله سعی می کنیم اطلاعات پایه ای مختلفی را به علاقه مندان این رشته ارائه کنیم تا با دید روشن تری اقدام به صرف هزینه و وقت خود برای ورود و ادامه تحصیل در آن نمایند.
 تعریف
دوره کارشناسی ارشد مدیریت سازمان که معادل Master of Business Administration) MBA) است به منظور پرورش مدیران کارآمد برای اداره سازمانهای اقتصادی – اجتماعی، تولیدی   و خدماتی طراحی شده است.
 رشته MBA  یا کارشناسی ارشد مدیریت حرفه ای بازرگانی چنانچه از نامش پیداست تنها مدیریت بازرگانی نیست ، از آنجا که در ایران آموزش مدیریت به سه شاخه بازرگانی ، صنعتی و دولتی تقسیم می شود برای اکثر متقاضیان این گمان پیش می آید که MBA تنها در بر گیرنده مباحث مدیریت بازرگانی است و به طور مثال برای مدیریت صنعتی باید به سراغ رشته دیگری رفت در حالی که این تصور کاملا اشتباه است. MBA   مدیریت Business   است و Business   یعنی کلیه عملیاتی که از تولید تا فروش و خدمات پس از فروش کالا یا خدمات را شامل می شود و به صورت مکرر اتفاق می افتد.
 گرایش ها
 برای رشته MBA حدود ۳۰ گرایش مختلف در کشور های مختلف تعریف شده است.
اما  چهار گرایش اصلی این رشته که تقریبا در همه دانشگاه ها تدریس می شوند به شرح زیر است:
 ۱- بازاریابی و مدیریت فروش ( Marketing )
2- مدیریت مالی و مدیریت موسسات مالی ( Finance )
3- مدیریت تولید و سیستمهای تولید و پروژه ( Operation )
4- مدیریت منابع انسانی ( Human Resources )
 امروزه حتی MBA   با گرایش هایی مانند تجارت الکترونیک و فن آوری اطلاعات نیز ارائه می شود که نشان از انعطاف پذیری بالا و نیاز روز افزون به فارغ التحصیلان این رشته است.
 رشته mba , گرایش های رشته mba
متاسفانه امروزه بسیاری بدون توجه به محتوای MBA آن را با نام مدیریت سازمان می شناسند و تنها به بخش بسیار کوچکی از اهدافی که در این دوره بررسی می شود می پردازند. اگر بخواهیم تعریفی دقیقتر از اهداف MBA   داشته باشیم باید توجه داشت که هدف این دوره پذیرش فارغ التحصیلان دوره های کارشناسی در رشته های مختلف به خصوص رشته های فنی و مهندسی و پرورش افرادی است که قادر باشند در زمینه های ذیل انجام وظیفه نمایند :
(۱) اداره و راهبری مؤثر و کارآمد سازمان یا یک بخش تخصصی از آن نظیر بخش های تولیدی، بازاریابی و فروش، اطلاعات و مالی
 (۲) ایجاد تحول در یک بخش تخصصی سازمان
(۳) طراحی، هدایت و رهبری تحول در کل سازمان پس از کسب تجارب عملی در مدیریت
 (۴) کارآفرینی با ایجاد فعالیت های جدید در درون سازمان و یا ایجاد سازمانهای جدید
 (۵) ارائه خدمات مشاوره ای و مطالعاتی در زمینه های مزبور به مدیران سازمانهای اقتصادی و اجتماعی
این اهداف تقریبا” در تمام جهان یکسان هستند.
تاریخچه MBA
MBA در خارج از کشور قدمتی حدودا” ۸۰ ساله دارد و به نظر می رسد که در   Wharton Business School وابسته به دانشگاه پنسیلوانیا متولد شده باشد. گسترش سریع این رشته در سالهای دهه ۶۰و ۷۰ میلادی منجر به این شد که در ایران نیز در دهه ۷۰ میلادی مرکزی تحت عنوان ICMS و با همکاری دانشگاه هاروارد راه اندازی شود که بعد از انقلاب منحل گردید. این مرکز علیرغم  اینکه تنها دو دوره فارغ التحصیل ارائه کرد لیکن نوستالژی ناشی از آن هنوز در اذهان بخشهای مدیریتی برجسته کشور باقی است. دومین گام در این راستا توسط سازمان مدیریت صنعتی برداشته شد که در اواخر دهه ۶۰ شمسی اقدام به راه اندازی دوره مدیریت اجرایی Executive MBA نمود لیکن به دلیل عدم تبلیغات مناسب و نیز شرایط دشوار ورود جای چندانی در میان فارغ التحصیلان جدید  باز نکرد. سرانجام در اول دهه ۸۰ شمسی دانشگاه صنعتی شریف به اتکای وجهه منحصر به فرد خود اقدام به راه اندازی این رشته با توجه به نیاز شدید کشور نمود. علی رغم این تلاشها، هنوز تا رسیدن به کشورهای توسعه یافته و حتی بسیاری از کشورهای در حال توسعه راه درازی در پیش رو داریم. MBA امروزه یکی از معیارهای رشد کشورها محسوب می شود بطوریکه در سنگاپور با ۴ میلیون نفر جمعیت حدود ۳۰ دوره MBA و در آمریکا ۷۰۰ دوره وجود دارند .
فارغ التحصیلان MBA چه کاره می شوند؟ / آینده شغلی MBA
MBA یکی از رشته های جذاب دنیای آکادمیک است که توجه دانشجویان بسیاری را به خود جلب می کند. مهمترین علت استقبال از رشته MBA این است که این رشته در پیشرفت شغلی فرد بسیار تاثیرگذار می باشد. در این رشته مهارت های مرتبط با کسب و کار به فرد آموزش داده می شود.
این آموزش ها بیشتر به صورت کارگاهی همراه با Case Studyهای متنوع و assignmentهای فراوان می باشد. اغلب درس ها در دوره MBA پروژه داشته و دانشجویان می بایست سمینارهایی را در خصوص تاپیک های مرتبط با هر درس ارائه نمایند. بحث های کلاسی جزء لاینفک دوره MBA می باشد. این موارد به ارتقای مهارت های کسب و کار در فرد می انجامد و علاوه بر آن ذهنیت تحیلی ایجاد شده به فرد کمک می کند تا بتواند آیتم های مربوط به کسب و کار را بهتر شناخته و کیفیت تصمیمات خود را افزایش دهد.
خیلی از افراد این سوال را مطرح کنند که بازار کار MBA چیست؟ فارغ التحصیلان این رشته در نهایت چه کاری را برای خود بر می گزینند؟ همانطور که در فوق هم تلویحا اشاره شد، هدف اصلی MBA این است که خروجی این دوره یک کارآفرین باشد، کارآفرین فردی. یعنی فردی که توانایی ایجاد، اداره و توسعه یک بنگاه اقتصادی را داشته باشد و بتواند یک ایده کسب و کار را عملیاتی کند. منظور این است که بتواند یک کسب و کار را از حالت یک طرح مفهومی به یک مجموعه فیزیکی واقعی تبدیل نماید. این هدف اصلی MBA است، همانطور که عنوان این رشته نیز حکایت از همین موضوع دارد : Master of Business Administration – فوق لیسانس اداره کسب و کار.
با وجود این، همه MBA خوانده ها کارآفرین نمی شوند. موقعیت های شغلی که با عنوان مشاور از آن ها یاد می شود یکی از گزینه های کاری جذاب برای فارغ التحصیلان این رشته می باشد. به طور مثال مشاور بازاریابی، مشاور استراتژی و … . موفقیت در این موقعیت های کاری، نیازمند دارا بودن مدرک دانشگاهی قابل اعتنا و نیز شناخت و تجربه در خصوص موارد مشابه در وادی کسب و کار می باشد. در این موقعیت شغلی، فرد علاوه بر مدرک و دانش آکادمیک نیازمند تجربه کاری و احتمالا طی دوره های خاص با هدف یادگیری بعضی روش ها و تکنیک های تخصصی مرتبط با حوزه کاری خود می باشد. در واقع افراد موفق در این زمینه، از دانش و تخصص خود به صورت همزمان برخوردار می باشند.
تعداد دیگری از فارغ التحصیلان رشته MBA، به تناسب یادگیری و علاقه خود در شرکت های مختلف و در موقعیت های اداری متفاوت استخدام می شوند. البته اغلب به علت دارا بودن مهارت های کسب و کار و نیز برخورداری از از ذهنیت مناسب در خصوص کسب و کار می توانند در سازمان ها موفق تر از هم قطاران خود باشند و پیشرفت نمایند. فارغ التحصیلان MBA در سمت هایی مانند مدیرعامل سازمان ها، مدیر یا کارشناس فروش در دپارتمان های بازاریابی، مدیر یا کارشناس برنامه ریزی سازمان ها، مدیر اجرایی یا اداری، بعضا روسای ادارات تخصصی سازمان ها و یا در پست هایی که نیازمند تخصص های چندگانه می باشد فعالیت نمایند.
دسته دیگری از فارغ التحصیلان به ادامه تحصیل روی می آورند و معمولا در گرایش های مدیریت مانند مدیریت بازاریابی، مدیریت استرتژیک، مدیریت منابع انسانی و … و یا در شاخه هایی مانند اقتصاد و فاینانس به ادامه تحصیل در مقطع دکتری می پردارند. هر چند این خط سیر، در میان فارغ التحصیلان MBA چندان فراگیر نمی باشد، با وجود این منافاتی با گذارندن دوره MBA هم ندارد.
همانطور که پیش از این بیان شد هدف افرادی که به دوره MBA وارد می شوند، یادگیری آموزش های مرتبط با کسب و کار است که بتوان بدان وسیله در این وادی موفق تر بود. یعنی هدف اصلی از ورود به دوره MBA، پیشرفت شغلی است نه آکادمیک. با وجود این، MBA خواندن مانعی برای ادامه تحصیل فرد در مقطع دکتری نخواهد بود.