بازار کار رشته علوم و صنایع غذایی

هدف
وقتی صحبت از صنایع غذایی می شود، رشته های تغذیه، مهندسی شیمی گرایش صنایع غذایی، مهندسی کشاورزی گرایش علوم و صنایع غذایی و نهایتاً رشته علوم و صنایع غذایی به ذهن خطور می کند، در این میان رشته علوم و صنایع غذایی که به کنترل کیفیت و بهداشت مواد غذایی می پردازد، نقش مهمی در حفظ سلامت جامعه دارد. در هر کارخانه ای هدف، تولید بهترین محصول است.
محصولی که از هر جهت مطلوب و بدون عیب و نقص بوده و در عین حال ضایعات بسیار کمی داشته باشد. برای رسیدن به این هدف باید بر روی تولید محصول غذایی نظارت وکنترل داشت یعنی از همان ابتدا که ماده خام به کارخانه می آید تا زمانی که پس از تغییرات لازم، بسته بندی شده و برای عرضه آماده می شود، باید محصول مورد نظر کنترل و آزمایش گردد. برای مثال هنگام تهیه بیسکویت یا کلوچه از زمانی که آرد وارد کارخانه می شود تا زمانی که مواد مورد نیاز مثل رنگ و طعم دهنده ها به آن اضافه می گردد و در نهایت ماده مورد نظر پخته می شود، باید مرحله به مرحله توسط مسؤولین آزمایشگاه نمونه برداری و آزمایش گردد. که این کار توسط متخصصان علوم و صنایع غذایی شاخه کنترل کیفی انجام می گیرد.
ماهیت
باید گفت که درس های رشته علوم و صنایع غذایی تفاوت زیادی با درس های مهندسی کشاورزی گرایش علوم و صنایع غذایی ندارد اما چون رشته علوم و صنایع غذایی وابسته به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، بیشتر به کنترل بهداشت و سلامت مواد غذایی میپردازد و رشته مهندسی کشاورزی نیز وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فن آوری می باشد، به نحوه تبدیل مواد غذایی نظارت دارد.
در رشته علوم و صنایع غذایی، دانشجو تکنولوژی صنایع غذایی مختلف از قبیل صنایع لبنیات، غلات، گوشت، روغن، قند، سبزیجات و میوهجات را فرا می گیرد. همچنین دانشجویان درباره صنایع نگهداری مواد غذایی، بسته بندی و کنترل کیفی مواد غذایی آموزش می بینند. یعنی دانشجو یاد می گیرد که چگونه طی فرآیندهایی، عمر مواد غذایی را ضمن حفظ کیفیت و ارزش غذایی آن، طولانی تر کند.
در یک توضیح کوتاه می توان گفت که تفاوت رشته تغذیه با علوم صنایع غذایی در این است که تغذیه علم طولانی تر کردن عمر انسان ها است، اما رشته علوم و صنایع غذایی در جهت طولانی کردن عمر غذاها قدم برمی دارد.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه
اگر می خواهی از دیگران عقب نمانی، از آن ها جلو بزن این جمله باید سرلوحه هر دانشجویی قرار بگیرد، بخصوص دانشجویان رشته علوم و صنایع غذایی که قرار است در واحدهای تولید مواد غذایی در کشورمان فعالیت کنند. چرا که راز موفقیت دانشجوی این رشته در دستیابی به فرآورده های جدید و عرضه آن به بازار و قابلیت توافق و سازش با تقاضای مشتریان می باشد و چنین کاری نیاز به تلاش و کوشش بسیار دارد.از سوی دیگر دانشجوی این رشته باید آمادگی کار در شهرهای کوچک یا حومه شهرهای بزرگ را داشته باشد، چون بیشتر کارخانه های صنایع غذایی خارج از شهرهای بزرگ و یا در شهرهای کوچک مستقر هستند. درس های مهم و پایه در این رشته نیز شامل شیمی، زیست شناسی (شاخه میکروبیولوژی) و آمار و احتمالات می شود.
 
آینده شغلی و بازار کار
در حال حاضر حدود 5 هزار کارگاه و کارخانه بیش از 85% نیاز مواد غذایی کشور را در داخل تولید می کنند. این واحدهای تولیدی پیش از آغاز فعالیت خود، موظف بودند چهار پروانه تأسیس، بهره برداری، مسؤول فنی و ساخت را از وزارت بهداشت دریافت کنند. در این میان برای دریافت پروانه مسؤول فنی باید فرد تحصیل کرده ای به عنوان مسؤول فنی معرفی گردد تا پس از تأیید صلاحیت او در یک کمیته قانونی در اداره کل نظارت بر مواد غذایی، پروانه مورد نیاز صادر شود.
بر اساس قانون، مسؤول فنی موظف است بر تمام مراحل تولید، از تهیه مواد اولیه تا بسته بندی و توزیع یک کالا نظارت داشته باشد. همچنین تمام واردات باید با نظر مسؤول فنی و تأیید اداره کل نظارت انجام شود. از همین رو فارغ التحصیلان علوم و صنایع غذایی بهترین افراد برای پذیرش چنین مسؤولیتی هستند.
از سوی دیگر کشور ما با رشد جمعیت فزاینده ای روبرو است. جمعیتی که هر یک از افراد آن روزانه به 3000 کالری و 95 گرم مواد پروتئینی نیاز دارد. البته ایران به دلیل اقلیم چهار فصل و خاک مناسب می تواند به یاری کارشناسان صنایع غذایی این نیاز را برآورده سازد و حتی به عنوان یک کشور استراتژیک صادر کننده مواد غذایی در جهان مطرح شود. همچنان که در حال حاضر نیز سالانه میلیون ها دلار، اقلام مختلف صنایع غذایی به خارج صادر می شود.
در کشوری که باید نیاز به مواد غذایی رابرای بیش از 60 میلیون جمعیت تأمین کرد، صنایع غذایی هیچ وقت در انزوا قرار نخواهد گرفت، برای همین فارغ التحصیل این رشته اگر آمادگی کار در کارخانه یا کارگاه را داشته باشد کارخانه هایی که بیشتر در حومه شهر یا شهرهای کوچک واقع شده است فرصت شغلی مناسبی به دست خواهد آورد. در ضمن فارغ التحصیل علوم و صنایع غذایی می تواند با استفاده از سرمایه شخصی و یا شرکت با فردی که سرمایه مورد نیاز را دارد، واحد تولید خصوصی ایجاد کند. کاری که تعدادی از فارغ التحصیلان این رشته انجام داده و موفق نیز بوده اند.
 
دوره های مربوطه :
مباحث بهبود کیفیت موادغذایی(پرتودهی) ISO 14470
آخرین دستاوردهای الزامات پرتو دهی مواد غذایی را که بطور معمول برای بهبود کیفیت و ایمنی فرآیند مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرد را ارائه می نماید. تولید کنندگان ، اپراتورهای پرتو دهی ، تنظیم کننده ها ، مشتریان و در نهایت مصرف کنندگان از این استاندارد بهره مند خواهند شد. دراستاندارد ISO 14470:2011 ، پرتودهی مواد غذایی – الزامات تدوین ، اعتبار سنجی و کنترل معمول روند پرتو دهی با استفاده از تابش یونیزان برای دفع آفات غذایی نه تنها الزامات بلکه دستورالعمل مواجهه با آنها، نیز بیان می شود. پرتو دهی مواد غذایی فرآیندی است که مواد غذایی جهت بهبود کیفیت و ایمنی در معرض تابش یونیزان قرار می گیرند. این روش صرفاً در مواد غذایی که تحت فعالیت های بهینه تولید (GMP)، تولید شده اند، کاربرد دارد. پرتودهی مواد غذایی برای موارد مختلف منجمله کنترل میکروارگانیسم های بیماری زا و انگل ها ، کاهش تعداد میکروارگانیسم های فاسد ، جلوگیری از رویش پیازها ، غده ها و ریشه محصولات زراعی ، طولانی تر نمودن تاریخ مصرف یا عملیات گیاه درمانی استفاده می شود.

 
 
دوره آموزشی صنایع غذایی
غذا شاید نخستین چیزی باشد که انسان از طبیعت گرفته است. در دو کفه هم وزن ترازوی مرگ و زندگی این غذاست که وزنه آن در هر کفه ای، تعیین کننده اهمیت آن کفه است.این کالای استراتژیک، حرف اول قرن حاضر است. اگر در قرن گذشته، نفت عامل برتری کشوری بر سایرین بوداما، امروزه تئوری پردازان بزرگ جهان کشور صاحب غذا را ابرقدرت پیروز می دانند. این کالای استراتژیک نیاز به روشهای نوین تولید دارد.
تخصصین صنایع غذایی قادر خواهند بود؛ عملیات تبدیل مواد غذایی، نگه‌داری محصولات کشاورزی، کنترل کیفیت، کمک به طراحی و بهینه‌سازی خطوط تولید در کارخانه‌های صنایع غذایی، هدایت، نظارت و مسئولیت فنی واحدهای تولید فراورده‌های مختلف غذایی را بعهده گیرند.

 
 
مباحث مدیریت ایمنی مواد غذایی ISO 22000
این استاندارد در اول سپتامبر ۲۰۰۵ توسط کمیته فنی محصولاSO ت غذایی I/TC 34 سازمان بین- المللی استاندارد بطور رسمی معرفی شد. در تدوین استاندارد ایزو ۲۲۰۰۰ نماینده هایی از کمیسیون قوانین مواد غذایی WHO/FAO با کمیته ایزو ISO/TC34 همکاری نزدیکی داشتند که این نکته بسیار مثبتی در جهانی شدن این استاندارد بود.
ایزو ۲۲۰۰۰ نظام مدیریت ایمنی مواد غذایی یک استاندارد جهانی است که در سال گذشته به تصویب اعضای سازمان جهانی استاندارد ( ISO) رسید . همه کسانی که در زنجیره تولید ماده ی غذایی دخالت دارند نظیر تولید کنندگان مواد اولیه ، تولید کنندگان خوراک دام و آبزیان ، پرورش دهندگان دام طیور و آبزیان و شرکت های حمل و نقل کالا ، انبارهای نگهداری محصول ، تولید کنندگان مواد افزودنی ، تولید کنندگان مواد بسته بندی ، تولید کنندگان مواد شیمیایی ، نظافت و گندزدایی سطوح کارخانه های مواد غذایی و نیز شرکت های خدمات رسانی تحت پوشش این استاندارد جهانی هستند.
این استاندارد علاوه براینکه تمام الزامات HACCP و یک سیستم مدیریت را دارا می باشد دارای مزایای ذیل نیز هست:
– جهانی بودن
– تخصصی بودن
– الزامات در آن روشن بوده و دارای کتابچه های راهنما (استاندارد های پشتیبان) لازم می باشد مانند ایزو ۲۲۰۰۲ و ایزو ۲۲۰۰۴
– یکسان بودن روش پیاده سازی و ممیزی در تمام جهان
– درنظر گرفتن الزامات قانونی/ همه جانبه نگری
– پیشرفته بودن تکنیک های مورد استفاده برای شناسایی و کنترل ریسک

 
 
 
مباحث آموزشی ایمنی مواد غذایی HACCP
استاندارد HACCP برای سازگاری شما با قوانین ملی یا بین‌المللی ایمنی غذا مهم است. این استاندارد یک ابزار مدیریت ریسک فراهم می‌کند که از سایر استانداردهای سیستم‌های مدیریت صنایع غذایی– مثل ایزو۲۲۰۰۰– پشتیبانی می‌کند. HACCP فرایندهای تولید خوب برای بخش غذا را مشخص کرده و برای مشارکت در تجارت بین‌المللی مفید است. این استاندارد به‌ویژه برای تولیدکنندگان، سازندگان، صنایع فراوری، و خدمات غذایی مفید است.
HACCP چیست؟
از این ابزار مدیریت ریسک برای مدیریت ریسک‌های ایمنی غذا استفاده می‌شود یک سیستم HACCP به شما امکان می‌دهد تا خطرات را شناسایی کرده و کنترل‌هایی برای مدیریت آنها در زنجیره تأمین تولید خود ایجاد نمایید. این استاندارد شامل مقتضیات «کمیته تغذیه کدکس» (CAC) که توسط سازمان بهداشت جهانی و سازمان غذا و کشاورزی ملل متحد به‌منظور یکی کردن استانداردها، دستورالعمل‌ها، و آیین‌نامه‌های بین‌المللی غذا برای انجام تجارت تنظیم شده می‌باشد. از این استاندارد می‌توان برای پشتیبانی مقتضیات استاندارد مدیریت، مثل ایزو۲۲۰۰۰ (مدیریت ایمنی غذا) استفاده نمود.