تاریخچه نقشه کشی صنعتی:
نقشه کشی صنعتی در زمان های قدیم برای نشان دادن و معرفی وسایل از نقشه هایی استفاده می کرده اند که بسیار گویا نبوده و در موقع نقشه خوانی با مشکلاتی روبرو می شدند تا اینکه آقای لئوناردو داوینچی نقاش و مجسمه ساز ایتالیایی طراحی را ارائه نمود ، که دراین حال نقشه هاگویا تر وقابل فهم تر شد.
سپس دانشمندان وریاضی دانان اروپایی فعالیت او را دنبال کردند تا اینکه گاسپارمانژ اهل فرانسه در سال ۱۷۹۸هندسه ترسیمی را معرفی نمود و این علم پایه و ریشه نقشه کشی صنعتی شد و امروزه از همان اصول استفاده می شود .
چرا طراحی صنعتی ؟
در دنیای امروز و بویژه در کشورهای صنعتی، روند طراحی صنعتی و تمامی گرایش های وابسته به آن چه از نظر شیوه و چه از نظر ابزار دچار تحولاتی بس شگرف شده است. از جمله این تغییرات می توان بکارگیری گسترده کامپیوتر و ابزار جانبی آن در روند طراحی صنعتی را برشمرد.
نسبت تغییراتی که کامپیوتر در طراحی ایجاد کرده در مقایسه با روند دستی طراحی صنعتی همانند پزشکی عهد قدیم به پزشکی مجهز به روبات عهد فعلی است.
طراحی صنعتی چیست ؟
طراحی صنعتی به عنوان یک رشته و شغل، آمیخته‌ای است از علم و هنر. هر یک از دو رکن علم و هنر آنچنان جایگاه محکم و استواری در پیکره طراحی صنعتی دارند که با حذف هر کدام، روند طراحی صنعتی به سرانجام نرسیده و نهایتاً نتیجه کار یا به سمت صنعت صِرف منحرف شده و یا به سوی هنر صرف.
با این توصیف میتوان اولاً به این نتیجه رسید که طراحی صنعتی به‌حق نام مناسبی برای این رشته است، و دوم اینکه رشته‌های مهندسی کاربرد مشخصی در طراحی صنعتی دارند. به این معنا که طراح صنعتی الزاماً باید تسلط و اشراف کافی به موضوعات رشته‌های مهندسی را تا حدی که هدفش تامین گردد داشته باشد. در طراحی صنعتی هرگز یادگیری مستقل و صرف مکانیک، نقاشی، گرافیک یا غیره کمکی نمی‌کند، بلکه لازم است تا بسته به نیاز و هدف مشخص، اقدام به تحقیق و گردآوری اطلاعات در زمینه مورد نیاز نمود.
بنابراین میتوان گفت که طراحی صنعتی یک رشته جامع و ترکیبی است. تخصصی که برای کسب آن باید از هر زمینه تخصصی، اطلاعاتی مشخص داشت.
بیشتر بدانیم:
معرفی رشته مهندسی مکانیک
همه چیز در مورد نقاشی با مداد رنگی
تعریف طراحی صنعتی
تا به اینجا به توصیف طراحی صنعتی پرداختیم. اما تعریف طراحی صنعتی در یک کلام عبارت است از:
تعیین ویژگی‌های کمی و کیفی کالا به منظور تولید به روشهای صنعتی
همانگونه که طراحی اولین حلقه از زنجیر تولید یک کالا می‌باشد، فرآیند طراحی صنعتی اولین حلقه از زنجیر تولید صنعتی یک کالا بوده و معادله‌‌ای است جامع برای رسیدن به وضعیت مطلوب کالا از نظر عملکرد، فرم، سلیقه و تنوع‌طلبی و مد و هزینه
گرایش‌ها و زیر گروه‌های طراحی صنعتی
رشته طراحی صنعتی گرایش‌ها و زیرگروه‌های متعددی دارد که مهمترین آنها عبارتند از :
• طراحی محصول : لوازم خانگی/ مبلمان اداری و خانگی / وسایل صوتی و تصویری/ ماشینهای اداری/ نوشت‌افزار/ اسباب بازی و غیره
• طراحی دکوراسیون : شامل دکوراسیون خانگی، اداری، تجاری و غیره
• طراحی محیطی: فضا، مبلمان و چیدمان شهری و کلیه فضاهای زیر مجموعه آن نظیر پارکها، نمایشگاهها، مراکز خرید ایستگاههای اتوبوس و تاکسی و کلیه محیطهای عمومی، تاسیسات ترافیکی و نظایر آن
• طراحی خودرو : طراحی بدنه و نمای داخلی خودرو
• طراحی بسته‌بندی : بسته بندی کالا و محصولات مختلف
• طراحی اصلاحی : اصلاح خصوصیات عملکردی یا فرمی یک محصول به منظور بهبود کارایی آن
سبک‌ها، الگوها و متدهای طراحی صنعتی
در روند طراحی صنعتی نیز مانند خیلی از زمینه‌های دیگر الگوها و سبک‌های مختلفی وجود دارد که مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و خصوصیات از پیش تعیین شده را برای سهولت کار در اختیار طراح قرار می‌دهد. بنابراین هر طراح صنعتی برای طراحی هر یک از موارد بالا می‌تواند بر اساس شرایط کاری خود، از یک یا چند الگوی طراحی زیر برای خلق ایده و طرح خود بهره ببرد. در اینجا به دو عنوان از این الگوها و سبک‌ها اشاره می‌گردد:
الگوی طراحی برای آینده : طراحی کالا و محصول با استفاده از المان‌ها و نمادهای فوق پیشرفته و بسیار مدرن و حتی تخیلی.
الگوهای طبیعی : طراحی کالا و محصول بر اساس عملکرد و یا فرم زندگی و ویژگی‌های ظاهری جانوران، گیاهان و طبیعت بی‌جان.
خصوصیات یک طراح صنعتی
با توجه به گرایش‌های طراحی صنعتی، ابداع، ابتکار، خلاقیت و ایده‌پردازی از پایه‌های اساسی کار هر طراح صنعتی می‌باشد. پس نمی‌توان به صرف وجود محصولات و روشهای فعلی از نوآوری و ابتکار دوری جست. مسلما انسان تنوع‌طلب است و با توجه به همین اصل است که نوآوری در فرم ظاهری کالا و تولیدات ضروری می نماید و از آن مهمتر نیازهای عمکردی آنان چنان وسیع و روزافزون است که خلاقیت و اختراع و ابتکار در کارکرد تولیدات و محصولات جایگاهی بس مهمتر می یابد. به عنوان مثال شما هیچگاه از بهترین غذا و یا لباس مورد علاقه خود به شکل پیوسته و پشت سر هم استفاده نمی‌کنید و این بدلیل دوری از تکرار و روزمره شدن آنها می‌باشد. به همین ترتیب پاسخ به تنوع‌طلبی استفاده‌کننده یکی از عوامل مهم کار طراح در جهت رسیدن به طرح مطلوب است. همچنین با ارائه و تعریف روش ها و سبک های جدیدی از زندگی انسان (مثل آپارتمان نشینی، مسافرت های هوایی طولانی مدت، عملیات نظامی، مسابقات اسکی سرعت که همگی الگوهایی جدید از زندگی انسان و زمینه بروز نیازهای جدید می باشند) ضرورت ها و نیازمندی های جدیدی در خصوص ابزار و روشها بروز می کند که نیازمند نگرش و دید عمیق طراح برای ارائه روش ها و راه حهایی راهگشا در قالب ابزار و کالا و تولیدات نوین می باشد.
همواره در پروسه طراحی یک علت خارجی یا یک مخاطب غیر از خود طراح وجود دارد که نیاز طراحی را مطرح میکند. اینکه طراح صرفاً به رفع نیاز مخاطب توجه و تأمل داشته باشد، اصلی از اصول اولیه طراحی صنعتی می باشد که مخاطب مداری نامیده می شود.
طراح با توجه به علم و هنر طراحی، محصول، محیط و یا روشی را برای مخاطب خلق میکند که خواسته‌های تعریف شده او را در جهت حصول به هدف معینی (مثلاً کسب امنیت، آرامش، سهولت استفاده، قیمت ارزان، آرامش و یا حتی لذت) مهیا سازد. طراحان صنعتی آشتی‌دهندگان صنعت، هنر و اقتصاد هستند و در تمام کارخانجات و خطوط تولید دنیا در راس هرم مدیریت تولید کالا و محصولات قرار دارند.
ایجاد هویت واحد برای یک کالا یا یک گروه کالایی و یا حتی تمامی کالاهای تولیدی یک شرکت از دیگر وظایف طراح صنعتی است. بنابراین آنچه که شما به عنوان هویت کالاهای شرکت‌هایی همچون سونی، بی.ام و آدیداس، آرکوپال و یا نظایر آن می‌شناسید، نتیجه مستقیم خلاقیت، فعالیت، طراحی و تجزیه و تحلیل طراحان صنعتی این شرکت‌ها می‌باشد.
بیشتر بخوانید: طراحی صنعتی
نقشه کشی صنعتی و جایگاه آن در صنعت:
نقشه کشی صنعتی همان زبان تکنیک یا زبان صنعت است .زبانی که تراوش فکر مهندسان و طراحان را به تصویر می کشد.
مهارت نقشه خوانی و نقشه کشی در مهندسی مانند سواد خواندن و نوشتن می باشد. نقشه کشی در حقیقت نوعی زبان محاوره در علوم مهندسی می باشد که اطلاعات مورد نیاز از یک قطعه، ماشین، سازه، و یا یک طرح را به روشنی و بدون ابهام بیان می کند. این اطلاعات شامل شکل هندسی، نحوه قرار گرفتن و اتصال اجزاء مختلف، مشخصات فیزیکی و هر گونه اطلاعات ضروری می باشد. بنابراین هر مهندس لازم است که به این زبان مسلط باشد و بتواند به راحتی از طریق آن به تبادل اطلاعات با سایر مهندسین بپردازد. حداقل مهارت مورد نیاز برای یک مهندس نقشه خوانی است و البته توصیه می شود که نقشه کشی را نه لزوما بطور حرفه ای نیز بداند. هر مقدار تسلط به نقشه خوانی و نقشه کشی بیشتر باشد، شخص سریعتر و راحت تر می تواند ایده های خود را به دیگران منتقل کند و ایده های دیگران را درک کند.
درحقیقت نقشه حاوی تمام اطلاعات اعم ازاندازه قطعه، جنس قطعه، مقدار پرداخت و یا هر سوال دیگری که ممکن است برای تراشکار هنگام تراش قطعه پیش بیاید می باشد(نتیجه می گیریم که یک تراشکار حرفه ای نیز باید علم نقشه کشی را بلد باشد )
درواقع می توان گفت که نقشه کشی در صنعت مانند پلی است که دفاتر طراحی را با کارگاه های ساخت و تولید مرتبط می سازد.
استانداردها ی نقشه کشی :
نخستین موسسه ملی استاندارد در سال۱۹۰۲در انگلستان و سپس در۱۹۱۶ در هلند و ۱۹۱۷ در آلمان تاسیس شد. بدنبال آن استاندارد DIN که استاندارد صنعتی آلمان است گسترش پیدا کرد و در زمینه نقشه کشی صنعتی فعالیت وسیعی آغاز شد. در سال ۱۹۲۶ اتحادیه ای متشکل از ۲۰ موسسه استاندارد ملی ازکشورهای مختلف به نام اتحادیه بین المللی موسسات استاندارد ملی استاندارد (ISO) تشکیل شد، اما با پیشرفت تکنولوژی و نیاز به ارتباط صنعتی بین شرکت ها، لزوم ایجاد یک سازمان بین المللی استاندارد مورد توجه قرار گرفت و در سال ۱۹۴۷ سازمان ISO تشکیل شد وشروع به کار نمود .
کشور ایران در سال۱۳۳۲ اولین موسسه استاندارد خود را تاسیس نمود و در سال۱۳۶۰ به عضویت ISO درآمد.
بعضا کشورها از استانداردهای مخصوص به خود استفاده می کنند ولی در کل می توان گفت که تفاوتی عمده با هم ندارند برای آشنایی بیشتر شما استانداردهای چندکشور (یا قاره ) آورده شده است:
استاندارد کشور یا قاره ………………. علامت اختصار
امریکا ………………………………………….. ….. ANSI
اروپا ………………………………………….. ….. CE
استرالیا ………………………………………….. …. SAA
کانادا ………………………………………….. ….. CSA
ایران ………………………………………….. …….. ISIRI
انگلستان ………………………………………….. … BSI
ایتالیا ………………………………………….. …….. UNI
روسیه ………………………………………….. ….. GOST
ژاپن ………………………………………….. …….. JISC
فرانسه ………………………………………….. …… NF
طراحی محصول
طراحی محصول (PRODUCT DESIGN) یکی از گرایش های مهندسی طراحی صنعتی بوده و عبارت است از روند طراحی یک محصول و کالا به قصد تولید صنعتی.
روند طراحی محصول را میتوان (و بلکه لازم است تا) با بکارگیری کامپیوتر به عنوان ابزار طراحی، آنالیز، نقشه کشی، حجم سازی و مدل سازی و ارائه (PRESENTATION) روند آن را تسریع و تصحیح و بهینه سازی نمود.
برخی مراحل طراحی محصول عبارتند از :
۱ – تحقیقات و پژوهش های بازار
۲ – آنالیز نمونه های احتمالی موجود
۳ – مرحله تعیین هدف
۴ – مرحله ایده پردازی و خلاقیت
۵ – مرحله طراحی اولیه
۶ – مرحله تعدیل طراحی
۷ – مرحله طراحی نهایی
۸ – مرحله نمونه سازی کامپیوتری
۹ – مرحله تعدیل عملکردی
در روند کامپیوتری طراحی محصول میتوان هر کالایی را پیش از تولید درون کامپیوتر مشاهده و آنالیز نموده و از زوایای مختلف بررسی کرد. همچنین با استفاده از توان محاسباتی کامپیوتر میتوان محاسبات مختلف مراحل طراحی و تولید را با سرعت و سهولت و دقت راهبری نمود. تکنولوژی های موسوم به سی . ان . سی (CNC : COMPUTER NUMERIC CONTROL) امروزه این امکان را فراهم آورده تا فایل خروجی حاصل از طراحی قطعات صنعتی توسط نرم افزارهای نقشه کشی و طراحی فنی و مهندسی را مستقیما به ماشین ابزار سپرد و قطعه مورد نظر با دقت غیر قابل رقابتی از دستگاه تحویل گرفت.
انواع زمینه های کاربرد طراحی کامپیوتری محصول عبارتند از :
۱ – طراحی کامپیوتری لوازم خانگی
۲ – طراحی کامپیوتری مبلمان خانگی؛ اداری و تجاری
۳ – طراحی کامپیوتری لوازم صوتی و تصویری
۴ – طراحی کامپیوتری کامپیوتر و ماشینهای اداری
۵ – طراحی کامپیوتری اسباب بازی و لوازم ورزشی
۶ – طراحی کامپیوتری طلا؛ جواهر و ساعت
سرفصلهای نقشه کشی صنعتی برای رشته های مهندسی :
سرفصل های نقشه کشی صنعتی نیز مانند کتاب ها بستگی به دانشگاه ها دارد ولی بطور کلی میتوان به عناوین زیر اشاره کرد:
– مقدمه ای برنقشه کشی صنعتی وکاربردآن
– ترسیمات هندسی
– معرفی صفحات اصلی تصویر و اصول رسم تصاویر
– تعریف وترسیم تصویر یک جسم بر روی یک صفحه
– روشهای ترسیم تصاویر
– را بطه هندسی بین تصاویر مختلف
– رسم تصویر از روی مدلهای ساده
– رسم تصویر یک جسم به کمک تصاویر معلوم آن (مجهول یابی)
– قواعد اندازه گذاری روی اجسام
– تعریف برش وقراردادهای مربوطه (مستثنیات برش)
– برش و نیم برش ساده ٬برش ونیم برش شکسته و …
– تعریف تصویر مجسم و کاربرد آن وطبقه بندی تصاویر مجسم
– تصویر مجسم قائم
– تصویر مجسم مایل
– تصویر مرکزی (پرسپکتیو)
– اتصالات ونحوه رسم آنها
– تقاطع خط با صفحه و تقاطع صفحه با صفحه و…
– تعریف سطوح استوانه ای و مخروطی و تقاطع خط و سطح با آنها
– تقاطع اجسام دورانی با یکدیگر ( استوانه، مخروط، کره و…..)
– تقاطع اجسام مسطح با یکدیگر ( هرم- منشور )
– گسترش احجام
– تصویر کمکی با استفاده از تغییر صفحه
– آشنایی با انواع پیچ و مهره ها از لحاظ شکل ظاهری ، کاربرد و……..
– رسم انواع پیچ و مهره
– آشنایی و رسم انواع پین ها ، واشرها ، گوه ها،
– آشنایی ورسم انواع فنرها
– آشنایی با انواع چرخدنده ها وطریقه ترسیم آنها
– آشنایی با انواع چرخ تسمه و چرخ زنجیرو طریقه ترسیم آنها
– اندازه گیری صنعتی
– آشنایی با جداول استاندارد
– کاربرد علائم سطوح٬ تلرانس ها و انطباقات در نقشه های صنعتی
– آشنایی و اصول ترسیم نقشه های ترکیبی ، مونتاژ و دمونتاژ ( انفجاری)
– اصول مرکب کردن نقشه ها
– کاربرد کامپیوتر در نقشه کشی صنعتی
کتاب های نقشه کشی صنعتی:
اکثر اساتید دانشگاه های کشور به جای معرفی یک کتاب جزوه هایی را با توجه به سبک و سلیقه خود در اختیار دانشجویان قرار می دهند و از آنها می خواهند که از آن جزوه بجای کتاب استفاده کنند.ولی اگر بخواهیم معروفترین و پرکاربردترین کتاب ها را معرفی کنیم باید از دو کتاب خوب نقشه کشی صنعتی ۱و۲جناب مهندس مرجانی انتشارات دانشگاه یزد که در دوجلد مجزا برای علاقه مندان تهیه شده است و دیگری کتاب جناب دکتر حسین خوشکیش و مهندس حبیب اله حدادی که این کتاب نیز درانتشارات دانشگاه علم وصنعت ایران در دو جلد چاپ شده است نام برد.
معرفی نرم افزارهای نقشه کشی صنعتی:
امروزه استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری را در اکثر قریب به اتفاق دفاتر طراحی مهندسی می توان مشاهده کرد به جرات می توان گفت دیگر از طراحی ونقشه های دستی خبری نیست. قطعات در محیط های نرم افزاری طراحی می شوند و مکانیزم آنها قبل از ساخت نمونه واقعی در چنین محیط هایی شبیه سازی می شود و درحین عمل شبیه سازی عیوب طراحی مشخص می شود و در ننیجه بدون صرف هزینه ساخت می توان پس از حصول اطمینان از صحت طراحی شروع به ساخت نمونه واقعی و در نتیجه تولید محصول پرداخت .
این امر باعث شده تا شکل بازار عرضه وفروش محصولات از حالت سنتی و نمایشگاهی رفته رفته به شکل الکترونیکی تبدیل شود. طراحی قطعات در محیط های نرم افزاری این امکان را فراهم می کند تا دو شرکت سازنده در دو نقطه جهان بتوانند براحتی بایکدیگر در امر ساخت یک محصول همکاری کنند.
به طور مثال فرض کنید شرکتی ایرانی به یک شرکت چینی سفارش طراحی و ساخت یک قالب را می دهد استفاده از طراحی به کمک کامپیوتر باعث می شود که شرکت سازنده مدلی را که می خواهد بسازد در اختیار شرکت سفارش دهنده قرار می دهد. پس از چندین بار رد و بدل پرونده های کامپیوتری در آخر با توافق طرفین نمونه واقعی ساخت فرستاده می شود. قبل از شروع به توضیح دستگاه طراحی شده توضیحاتی درباره چگونگی طراحی توسط کامپیوتر مفید است .
چگونگی استفاده ازنرم افزارهای کامپیوتری بستگی به هدف نهایی طراح دارد. به عنوان مثال اگر هدف از طراحی صرفا مدل سازی و تهیه نقشه های صنعتی از مدل تهیه شده باشد. باید به سراغ نرم افزارهای مدل سازی رفت ولی امکان دارد شخص طراح بخواهد علاوه بر مدلسازی به کمک کامپیوتر به تحلیل و بررسی سینماتیکی یا دینامیکی یک مکانیزم بپردازد. انتخاب نرم افزارهای بسته به هدف طراح وابسته تسلط وی به آن نرم افزار دارد. نرم افزارهای متعددی قادر به عمل مدلسازی هستند که از آن جمله می توان به solidworks- Mechanical deskto – AUTOCAD catia و غیره.
این نرم افزارها به نرم افزارهای(CAD(computer aided design معروفند.هر کدام از این نرم افزارها در یک یا چند جنبه از طراحی نسبت به بقیه برتری دارند.
حال ما در این قسمت به معرفی دو نرم افزار مهم نقشه کشی می پردازیم و تا حدودی شما را با امکانات آنها آشنا می کنیم.
AUTO CAD
این نرم افزار جزو محبوبترین و معروفترین نرم افزارهای نقشه کشی است و امروزه دیگر کسی وجود ندارد که در رشته های همچون عمران و مکانیک (وحتی صنایع اگر در قسمتهایی از صنعت همچون قطعه سازی یا خودروسازی مشغول به کار گرفته شوید .) مشغول به کار یا تحصیل باشد ولی نرم افزار اتوکد را نشناسد.
این نرم افزار تحت نسخه های مختلف توسط کمپانی Auto desk ارائه گردیده است که می توان به قدیمی ترین نسخه های آن یعنی اتوکد ۲٫۵ اشاره کرد.در این نرم افزار امکاناتی دراختیار کاربر قرار گرفته که کاربر می تواند به سهولت ودر کمترین زمان ممکن انواع نقشه های دوبعدی و سه بعدی را ایجاد کند.
البته باید خاطر نشان کرد که با توجه به طراحی شدن نرم افزارهای پیشرفته دیگری در دنیای سه بعدی که در قسمت فوق نیز به آنها آشاره شد کمتر کسی از امکانات سه بعدی اتوکد استفاده می کند . ولی هنوز نیز بی شک اتوکد یگانه نرم افزار نقشه کشی دوبعدی در کارخانجات صنعتی ومراکز عمرانی در ایران می باشد.
اگر به فراگیری نرم افزارهای نقشه کشی علاقمند هستید، آموزش دوره نرم افزار Auto CAD را از دست ندهید!
Solidworks
Solidworksاز قوی ترین نرم افزارهای موجود در زمیینه طراحی و مدل سازی قطعات صنعتی به شمار می رود .
در این نرم افزار علاوه بر ایجاد مدل سازی سه بعدی از قطعات صنعتی ایجاد مجموعه های مونتاژ پیچیده متشکل از ده ها قطعه دیگر نیز به سادگی امکانپذیر می باشد. با استفاده از این نرم افزارها یک طراح صنعتی به راحتی می تواند از نماهای مختلف یک مدل سه بعدی نقشه های صنعتی تهیه نماید وبه همین منظور کلیه امکانات جانبی که برای ایجاد نقشه های صنعتی مورد نیاز می باشد اعم از انواع استاندارد ها نمادهای ویژه اندازه گذاری و تلرانس گذاری هندسی فراهم شده است با ارائه ابزار ۲D to 3Dاز نسخه ۲۰۰plusبه بعد امکان تبدیل ترسیمات دو بعدی به مدل های سه بعدی نیز در این نرم افزار میسر شده است
مزیت ویژه solidworksبر دیگز نرم افزارهای مدل سازی کارایی بالا ودر عین حال سادگی کار با آن می باشد. این نرم افزار از همان المان های بصری و گرافیکی ویندوز جهت ارتباط با کاربر سود می برد و به همین علت کاربران ویندوز به سرعت با محیط کار زیبای آن انس می گیرند.
امکان ورود پرونده های سایر نرم افزارهای طراحی نیز به محیط این نرم افزار فراهم شده است پس از ارائه ابزار ۲D to 3Dبسیاری از کاربران نرم افزار های مخصوص ترسیمات دو بعدی نظیر AotoCAd از این نرم افزار جهت تبدیل ترسیمات دو بعدی خود به مدل های سه بعدی ستفاده می کنند. این ویژگی و بسیاری از از مزایای دیگر که در این مجال کوتاه امکان بازگو کردن آنها نمی باشد باعث شده است که اکنون شرکت solidworks دامنه فعالیت خود را بیش از پیش گسترش داده و از طریق ۲۳۰ نمایندگی به فروش محصولات خود در ۷۰ کشور دنیا بپردازند.
کاربرد نقشه کشی صنعتی در مهندسی صنایع :
صنعت قطعه سازی در کشور ما شامل مجموعه ای پراکنده از واحدهای صنعتی کوچک است. بسیاری از این واحدهای صنعتی دارای دانش مهندسی کافی نبوده و به صورت تجربی و سنتی کار تولید را انجام می دهند. در این واحدها که عموما با مدیریت غیر علمی نیز اداره می شوند حتی از مهندسی مکانیک و متالورژی هم استفاده چندانی نمی شود چه برسد به مهندسی صنایع! دلیل وجود چنین صنایعی در داخل کشور محیط غیر رقابتی و ناسالم صنعت کشور است که سبب می شود مسائلی غیر از مسائل فنی و کیفیت تولید در سودآوری واحدهای صنعتی دخالت داشته باشد. البته باید وجود صنعت کاران بدون تحصیلات دانشگاهی که به صورت تجربی به تولید می پردازند نیز اشاره کرد. دلیل دیگر این مسأله کوچک بودن این واحدهای تولیدی می باشد که به آنها اجازه نمی دهد یک کادر فنی-مهندسی قوی و کارآمد را در خود پرورش دهد. مهندس صنایع در صورتی که حجم تولید از میزان خاصی فراتر برود، نقش خود را می تواند ایفا کند و در کارگاه های تولیدی کوچک اصولا پارامترهای زیادی برای بهینه سازی تولید وجود ندارد.
اما در مورد واحدهای قطعه سازی با اندازه بزرگ و مدیریت علمی مهندسی صنایع در موارد زیر می تواند مؤثر باشد: برنامه ریزی تولید، برنامه ریزی پرسنلی، برنامه ریزی انبارداری، برنامه ریزی نگهداری و تعمیرات، کنترل کیفی، یافتن موانع و مشکلات سودآوری کارخانه و رسیدن به راه حل هایی که کارخانه بتواند به اهداف تولیدی خود دست یابد. به عنوان مثال مهندس صنایع باید میزان حجم تولید، ساعات کاری، تعداد شیفت های کاری، میزان انبار مواد اولیه و محصولات، ترتیب مراحل تولید، ترتیب چرخش کار و … را طوری بهینه نماید که به حداکثر بهره وری دسترسی پیدا کند، یعنی هزینه ها شامل هزینه سرمایه، هزینه پرسنلی، هزینه ماشین آلات، هزینه تعمیرات و … را بتواند کاهش دهد و در عوض به تولید بیشتری دست پیدا کند. همچنین مهندس صنایع باید یک برنامه ریزی کامل برای تعمیرات ماشین آلات موجود در کارخانه ایجاد کند بطوری که تعمیرات ماشین آلات در زمان های مشخص و برنامه ریزی شده انجام شود و قطعات یدکی مورد نیاز در زمان های مشخص فراهم گردد بطوری که خرابی یک دستگاه سبب توقف بی مورد خط تولید و ضرر ناشی از عدم کارکرد نشود. مسأله دیگر کنترل کیفیت محصولات تولیدی جهت تضمین کیفیت کالا می باشد.
اگر علاقمند به فراگیری نکات برنامه ریزی تولید هستید، دوره آموزشی مدیر برنامه ریزی و کنترل تولید را از دست ندهید!
البته شاید بعضی از کارهای فوق در هر کارخانه ای برای بهینه سازی نیاز باشد ولی مساله ای که بسیار مهم است این است که وقتی مهندسی بخواهد در یک کارخانه خودروسازی یک بهینه سازی کامل و جامع را انجام دهد و با تمام مهندسین مکانیک ومتالورژی و … ارتباط برقرار کند اگر زبان نقشه کشی را بلد نباشد یعنی اینکه زبان صحبت کردن با آنها را بلد نیست ونمی تواند در حیطه کاری خود موفق باشد پس یک مهندس صنایع لااقل باید از نقشه خوانی سردر بیاورد و گرنه هیچ وقت نمی تواند بر سیستم تولیدی کارخانه تسلط کافی داشته باشد و آنطور که می خواهد امور را به جریان دراورده و کارخانه را اداره کند و بچرخاند.
نقشه خوانی و یا طراحی فقط یک ابزار کوچک در دست مهندس است که باید به آن مسلط باشد در حدی که بتواند وظیفه ای که به او محول میشود را به نحو احسنت انجام دهد .
